آیا قیمت نفت خام در بازار های بین المللی افزایش خواهد یافت و یا سقوط خواهد کرد؟ در پی تیراندازی یک ناو آمریکائی به یک قایق ماهیگیری در آبهای ساحلی دبی که منجر به کشته شدن ماهیگیران با تابعیت هندی شد و متعاقبا" خطر بسته شدن تنگه هرمز قیمت نفت خام در بازار های بین المللی افزایش یافت. اما محمود خاقانی کارشناس بین المللی انرژی این افزایش قیمت ها را مقطعی و ناشی از سوء استفاده دلالان و شایعه سازان در بازار ارز و نفت می داند و با توجه به اصول پایه عرضه و تقاضا در بازار نفت معتقد است که قیمت نفت خام بطور مدیریت شده ای در حال کاهش است. گفت و گو با وی در ادامه آمده است :

 قیمت نفت خام شاخص بازار نیویورک WTI از حدود بشکه ای ۱۱۰ دلار در ماه گذشته به بشکه ای ۸۰ دلار سقوط کرد و بعد ناشی از بعضی اظهار نظر ها در باره بسته شدن تنگه هرمز به بشکه ای ۹۰ دلارافزایش پیدا کرد. ولی باید اذعان داشت که قیمت ها حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد پائین آمده است. چرا؟
پس از شروع بحران اقتصادی در غرب در سال ۲۰۰۸ میلادی که در نتیجه آن بانک های زیادی با بحران ورشکستگی مواجه شدند دولت هائی نظیر عربستان سعودی ، امارات متحده عربی ، کویت و ...که سرمایه گذاری های آنها به دلار آمریکا و در آمریکا بود بشدت متضرر شدند. بانک جی پی مورگان چیس با عربستان وارد مذاکره شد و بطور محرمانه بطوریکه در دفاتر مالی بانک مذکور هم مندرح نیست با دست کاری هائی که با نرخ بهره لیبور (LIBOR)کردند مبالغ زیادی به عربستان در سال ۲۰۰۹ وام داد و به ازای آن نفت خام را در زیرزمین و درون چاه های عربستان به عنوان وثیقه گرو برداشت. از سوی دیگر نیز عربستان نفت خام خود را در انبار های استراتژیکی آمریکا ذخیره کرد با شرایطی که مالکیت نفت خام به عربستان تعلق دارد ولی با نفتی که در آن انبارها نگهداری می شود می توانند در بازار خرید و فروش هم بکنند. بنابراین ، نوعی روش کنترل شده برای کاهش قیمت نفت تدوین و اجرا شد تا قیمت هر گالن بنزین در آمریکا بدست رای دهنده گان آمریکائی که قرار است درنیمه دوم سال جاری در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا شرکت کنند کمتر از ۵/۲ دلار برسد و به اقتصاد آمریکا نیز کمک شود تا آقای اوباما دوباره انتخاب شود. البته قیمت پائین نفت درآمد کشورهائی که با آمریکا روابط خوبی ندارند مثل ایران ، روسیه و ونزوئلا را کاهش می دهد و این کشورها با بحران روبرو می شوند. کشورهائی نظیر چین و هند و ژاپن هم بهره مند می شوند و با سیاست های آمریکا کنار می آیند.
آیا شما فکر نمی کنید که ادامه بحران در خاورمیانه و خلیج فارس ممکن است روند قیمت ها را روبه بالا تغییر دهد و افزایش پیدا کنند؟
البته سرمایه گذاران در صنایع انرژی، نفت وگاز نگران ادامه بحران و درگیری نظامی در منطقه خلیج فارس هستند. ایران یک تولید کننده عمده نفت خام محسوب است و بین دریای خزر و خلیج فارس و در کنار تنگه هرمز موقعیت ژئو انرژی ویژه ای دارد.تردیدی نباید داشت که درصورت بروز یک درگیری نظامی ایران می تواند درصادرات نفت خام منطقه اختلال جدی ایجاد کند و در نتیجه قیمت نفت خام به شدت افزایش خواهد یافت. ادامه بحران در سوریه را هم نباید نادیده گرفت و احتمال گسترش بحران سوریه به کشورهای عربی همسایه سوریه وجود دارد. اما بسیاری از کارشناسان معتقدند که این افزایش قیمت ها کوتاه مدت و قابل مدیریت خواهد بود. یک نمونه از مدیریت قیمت ها در بازار توجه به این واقعیت است که علی رغم شعار هائی که طرفین دعوا در خلیج فارس طی چند ماه اخیر در باره بسته شدن و باز نگه داشتن تنگه هرمز می دهند قیمت ها در بازار روند کاهش داشته است و نه افزایش. البته از نوسانات قیمت ناشی از این شعار ها دلالان و شایعه سازان استفاده خوبی برده اند .
چرا این احتمال را می دهید که قیمت نفت خام پائین ترهم خواهد رفت؟
پاسخ بسیار ساده است. در صورتیکه طرفین دعوا در خلیج فارس متوجه بشوند که از تهدید و ضد تهدیدی که بعمل می آورند فقط و فقط دلالان و شایعه سازان در بازار نفت سود می برند ، بدیهی است که در ابراز نظر هایی که بوی برخورد نظامی از آن استشمام شود اقتصادی عمل خواهند کرد و به محض اینکه "هزینه خطر-"risk" premium" را از قیمت ها حذف کنیم اصول اولیه بازار یعنی میزان عرضه و تقاضا قیمت را تعیین می کند.
میزان عرضه را چگونه ارزیابی می کنید؟
نفت خامی که عربستان بعنوان وثیقه نزد بانک چی پی مورگان چیس گرو گذاشته است بدلیل سررسید پرداخت وامی که در سال ۲۰۰۹ گرفت به تدریج رهسپار بازار شده است. این نفت خام را خریدار با قیمت خیلی پائین خرید و در بازاربا قیمت های امروز سود زیادی نصیب خریدار می شود.علاوه برآن پیشرفت تکنولوژی صنعت حفاری در آمریکا این فرصت را برای تولید کنندگان نفت وگاز در آمریکا فراهم کرده است که حجم تولید نفت و گاز در آمریکا را تا حدود ۳۴ درصد افزایش دهند.انتظار می رود طی ده سال آینده تولید نفت خام و گاز طبیعی در آمریکا آنقدر افزایش پیدا کند که واردات نفت و گاز آمریکا کاهش چشم گیری داشته باشد. از سوی دیگر کشورهای تولید کننده و صادر کننده نفت و گاز در همه جا از جمله خاورمیانه با هم در رقابت هستند وخواهند بود که برای جبران کسری درآمدشان رو به تولید وصادرات نفت و گاز بیشتری بیاورند. بنابراین ، بسیاری از کارشناسان معتقدند که این افزایش عرضه موجب کاهش قیمت ها خواهد شد.
تقاضای جهانی برای مصرف نفت وگاز تا چه اندازه افزایش و یا کاهش خواهد داشت ؟
متاسفانه ما در بازار نفت وگاز با این واقعیت تلخ روبرو هستیم که مسائل سیاسی بر واقعیت های اقتصادی تاثیر گذار هستند. در حالیکه موضوع تقاضا برای مصرف پایه و اساس اقتصادی دارد و نه سیاسی. طبیعی است که چنانچه رشد اقتصادی در جهان مثبت باشد تقاضا برای مصرف هم بالا خواهد بود و برعکس چنانچه رشد اقتصادی منفی باشد مصرف انرژی نفت وگاز کاهش خواهدداشت. در اروپا و آمریکا رشد اقتصادی منفی است و در نتیجه میزان تقاضا بسیار کم شده است. رشد اقتصادی در چین هم روبه کاهش گذاشته وروند رشد اقتصادی در هند هم آنطور که تصور می شد نیست .بنابراین ، اقتصاد در مسیری پیش می رود که تولید و عرضه نفت وگاز در حال افزایش است و تقاضا برای مصرف در حال کاهش. بدیهی است که در چنین شرایطی قیمت نفت وگاز روند نزولی طی خواهد کرد.
بنظر شما مسئولین ذیربط در شرایط فعلی بازار غافلگیر شده اند یا نه؟
بسیاری از کارشناسان صنعت نفت وگاز از سال ۲۰۰۸ به این طرف با نوشتن مقاله و مصاحبه سعی کردند که مقامات مسئول ذیربط را متوجه شرایط امروز بکنند. ولی متاسفانه بر اساس تصوری که معلوم نیست از کجا ذهن بعضی از مسئولین محترم و حتی نمایندگان محترم مجلس هشتم را متقاعد کرده بود این باور ایجاد شده بود که قیمت ها روبه افزایش دارد.حالا متوجه می شوند که علی رغم تنش ها و غیره در منطقه واقعیت چیز دیگری است. ما البته در سالی که ایران ریاست اوپک را عهده دار بود نتوانستیم یک دیپلماسی انرژی نفت و گاز خوبی را تعریف کنیم و فرصت مهمی را از دست دادیم. حتی درایام اخیر که قرار بود سومین اجلاس وزرای نفت و انرژی سازمان همکاری اقتصادی اکو در تهران برگزار شود دیدیم که این اجلاس هم برگزار نشد. البته باید اذعان داشت که وزیر محترم نفت متوجه ضرورت تغییر سیاست های قبلی شده اند و از همین رو در دیدارماه گذشته دبیرکل سازمان همکاری اقتصادی اکو با ایشان موضوع ضرورت غیرسیاسی کردن صنعت انرژی (نفت و گاز) تحت عنوان ضرورت مطالعه "منشور انرژی اکو" در چارچوب سازمان اقتصادی اکو مطرح شد. اما تا چه اندازه این مطلب به طور جدی از سوی مسئولین ذیربط در وزارت نفت پیگیری خواهد شد باید منتظر ماند.
علت افزایش قیمت دلار چیست؟
دلار افزایش قیمت پیدا نکرده است. اتفاقا" در اقتصاد جهان دلار جایگاه اش را دارد از دست می دهد. آنچه در ایران اتفاق افتاده است بدلیل عدم اعتماد مردم به گفته های مقامات مسئول ذیربط و وابستگی اقتصاد کشور به "اقتصاد دلاری" است . کاهش قیمت نفت ومشکلات بانکی ، اختلاس ونظیرآن موجب شده است که اعتماد عمومی نسبت به ارزش ریال کاهش پیدا کند و ریال قدرت خرید خودرا از دست بدهد. این اشتباه است که می گویند دلار بالا رفت و یا می رود. از همه مهمتر این واقعیت است که میزان عرضه دلاردر بازار سیاسی و انحصاری است و در دست دولت قرار دارد. میزان تقاضا هم علاوه بردلایل اقتصادی وروانی ناشی از عدم اعتماد عمومی به مطالبی است که بانک مرکزی به اطلاع عموم می رساند. همه شاهد این واقعیت هستیم که در چند ماه اخیر مقامات محترم بانک مرکزی چند گوئی کرده و می کنند که نمایانگر نبود یک سیاست کلان و بلند مدت اقتصادی است . در حال حاضر هم با بیان اینکه قصد دارند بازار بورس ارز راه اندازی کنند همه را نگران کرده که روش جدیدی برای رانت خواری ارزی شروع شده است .چاره کار در رها سازی اقتصاد کشور از دلار و تعریف یک نظام مالی و اقتصادی جدید برای جایگزین کردن دلار آمریکا در اقتصاد کشور است . 
ارزش و قدرت دلار آمریکا چگونه ارزیابی می شود؟
ارزش و قدرت خرید دلار آمریکا وابسته به این است که وقتی نفت و گاز در بازار جهانی به دلار خرید و فروش می‌شوند تمام پول این معاملات در بانک مرکزی آمریکا ذخیره می‌شوند و آمریکا کنترل آنها را در دست دارد. زیرا، هر کشور وارد کننده نفت و گاز در جهان ذخائر ارزی‌اش را از سال ۱۹۷۳ میلادی به دلار آمریکا تبدیل کرد که بتواند با آن نفت و گاز مورد نیازش را خریداری نماید و صادر کنندگان نفت و گاز هم در آمد نقدی دلاری ‌شان را در خرید اوراق قرضه آمریکا سرمایه‌گذاری کردند ود رنتیجه به تدریج" پترو دلار" در سایر بخش‌های تجاری جهان نفوذ کرد. بنابراین ، ادامه حیات ارزش دلار امریکا به ادامه تجارت جهانی با دلار آمریکا وابسته است.
منظور شما این است که چنانچه نقش تأثیرگذاری دلار آمریکا در اقتصاد جهان کم رنگ بشود ارزش دلار آمریکا از میان خواهد رفت ؟
بله . حالا که ما را تحریم دلاری کرده اند چرا ما دلار را تحریم نکنیم ؟ آمریکا و متحدانش دولت ایران را هدف قرار نداده اند. آنها مردم ایران را هدف قرار داده اند تا مردم ایران به این نتیجه برسند که ذلت تسلط آمریکا را بپذیرند و تسلیم خواسته های آنها بشوند. برای همین هم حساب های بانکی ایرانیان را در خارج از کشور مسدود می کنند . به ایرانیان حتی کسانی که اصلا" سیاسی نیستند و زندگی عادی درخارج ایران دارند بی احترامی می کنند و برایشان محدودیت هائی ایجاد کرده اند. بنابراین چنانچه این اتفاق رخ بدهد . دلار آمریکا محدود شود خواهیم دید که علائم شروع شمارش معکوس برای مرگ دلار آمریکا را بسیاری از صاحب نظران علم اقتصاد هشدار خواهند داد که در نتیحه آن مردم آمریکا با تورم بسیار شدید، افزایش سود بانکی، افزایش قیمت مواد خوراکی، پوشاک و فرآورده‌های نفتی روبرو خواهند شد و با ما هم عقیده خواهند شد که ساختار نظام حکومت یک درصدی در آمریکا مثل لانه عنکبوت فرو خواهد ریخت و ۹۹ درصد مردم آمریکا با همه جهان همراه و دوستند.
نقش ایران در فروپاشی دلار آمریکا چه خواهد بود؟
مشاوری که مطالعات بورس نفت ایران را برای وزارت نفت انجام داده بود، چند سال پیش در همایشی که شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی به منظور مقدمه سازی برای خصوصی سازی پالایشگاهها برگزار کرد ونیز طی سخنرانی اش در پانزدهمین همایش بین‌المللی نفت و گاز مؤسسه مطالعات بین المللی انرژی گفت: "اقتصاد جهانی که بر پایه دلار آمریکا استوار است متعلق به قرن بیستم بوده است و با سیاست های غلط در سیاست خارجی آمریکا در مقام مقابله با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران در قرن بیست و یکم کارائی ندارد." وی معتقد است که جمهوری اسلامی ایران به عنوان بنیانگزار سازمان اوپک ، مجمع کشورهای صادر کننده گاز(GECF) و سازمان همکاری اقتصادی (ECO) با برخورداری از ذخائر عظیم نفت و گاز و موقعیت ویژه جغرافیایی و ژئوانرژی بین دریای خزر و خلیج‌فارس می تواند در معرفی یک ارز جدید برای تجارت نفت و گاز ، "ریال" یا "PETRO" و یا ارز ECO (سازمان همکاری اقتصادی اکو) و یا هر نام دیگری ،ابتکار عمل را داشته باشد و با آن بورس نفت ایران در جزیره کیش را فعال سازد.
آیا این بورس فقط برای نفت می تواند نقش آفرین باشد؟
گاز نفت فردا تعریف شده است. در واقع پس از همایش پانزدهم موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی در سال گذشته پیشنهاد موسسه مذکور برای تأسیس مرکز مطالعات جهانی گاز مورد توجه وزیر محترم نفت چمهوری اسلامی ایران و بسیاری از کشورها قرار گرفت. زیرا، قیمت گاز که به دلار محاسبه می‌شود، به قیمت نفت خام مرتبط است و در حال حاضر مورد اختلاف در قراردادهای خرید و فروش گاز بین چین و روسیه، بین روسیه و مشتریان اروپایی و بین الجزایر و مشتریان‌اش و سایر تولید کنندگان و صادر کنندگان گاز با مشتریان شان است. بنابراین ، این نیاز احساس می شود که موضوع مورد مطالعه قرار گیرد و راه حل های جدید پیشنهاد شوند. در واقع اخیرا" رئیس جمهوری قزاقستان از ضرورت تعریف یک ارز جدید برای تجارت انرژی در منطقه یورآسیا سخن گفته است و در اجلاس شورای برنامه ریزی اکو که اخیرا" برگزار شد پیشنهاد مطالعه برای تجارت انرژی با ارزکشورهای عضو اکو نیز تصویب شده است.
به همت حفارگران ایرانی درشرکت حفاری شمال و متخصصین شرکت نفت خزر و شرکت ملی نفت ایران جمهوری اسلامی ایران منبع عظیم گازی ونفتی جدید در آبهای عمیق دریای خزر کشف شد. برای سرمایه گذاری و تولید چه باید کرد؟
اکتشاف و توسعه منابع جدید نفت و گاز طبیعی در حوزه دریای خزر مورد توجه مصرف کنندگان اروپایی است و اعلام خبر کشف منبع عظیم حدود ۴/۱ تریلیون متر مکعبی گاز طبیعی و منبع بزرگ نفتی مرغوب در آبهای ایرانی دریای خزر برای مصرف کنندگان اروپایی خبر خوبی توصیف شده است. اما مشکل عمده جلب و جذب سرمایه گذاری در بخش بالادستی صنعت نفت و گاز منطقه با توجه به شرایط جاری و وخیم اقتصاد جهانی به انضمام نگرانی از مرگ و حذف دلار آمریکا از اقتصاد جهان کار جلب و جذب سرمایه گذاری را بسیار سخت کرده است. از حدود یک سال قبل چین و روسیه تصمیم گرفتند که با روبل و یوآن تجارت کنند و دلار آمریکا را در تجارت فی‌مابین حذف کردند. چند ماه پیش بزرگترین اقتصاد جهان یعنی "چین" و سومین اقتصاد بزرگ جهان یعنی "ژاپن" نیز تصمیم گرفتند که در تجارت فی‌مابین دلار آمریکا را حذف کنند. به این معنی که "یوآن" چین و "ین" ژاپن بدون واسطه (دلار آمریکا) و به طور مستقیم به یکدیگر قابل تبدیل خواهند بود. چین در حال حاضر باکره جنوبی برای اقدام مشابه در حال مذاکره است. یعنی تحریم های دلاری آمریکا علیه ایران و صنعت نفت و گاز ایران موجب شده است که بسیار از سیاست مداران عاقل در جهان در فکر رهائی اقتصاد شان از دلار آمریکا باشند. اما هنوز متاسفانه در ایران این سئوال مطرح است که چرا ما اینکار را تا کنون برنامه ریزی نکرده ایم و هرروز هم سلاطین مختلف موسوم به سلطان مرغ ، شکر، ارز و غیره از فرصت استفاده می کنند و با اختلاس و گران فروشی دارند اقتصاد کشور را دچار صدمات غیر بازگشت می نمایند. باید دولت محترم بپذیرد که کم کاری کرده است و از برنامه ریزی میان مدت و بلند مدت غفلت شده است و خوبست که لااقل برای جلب اعتماد عمومی به اشتباه اعتراف و خود انتقادی نمایند. این صحیح نیست که تقصیر را به گردن این و آن بیاندازند و خود را از اشتباه مبرا بدانند.
آیا دلار آمریکا در تجارت سایر کشورها هم کنار گذاشته خواهد شد؟
 بله . کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین، و آفریقای جنوبی که به کشورهای عضو "BRICS" شهرت یافته اند، اخیراً توافق کرده‌اند که در تجارت از ارزهای ملی‌شان به جای دلار آمریکا استفاده کنند. چین و مالزی هم توافق برای استفاده از ارز ملی بجای دلار آمریکا را نهایی کرده‌اند وروسیه و جمهوری اسلامی ایران نیز بجای دلار آمریکا با روبل و ریال تجارت می‌کنند.
همانطور که می دانید جمهوری اسلامی ایران میزبان دبیرخانه سازمان همکاری اقتصادی "اکو" است. چرا خبری از اقدامات مشابه سایر سازمان های اقتصادی از این سازمان شنیده نمی شود؟ آیا این سازمان همکاری اقتصاد انرژی هم دارد؟ بطور کلی مشکل سازمان همکاری اقتصادی "اکو" در همکاری های منطقه ای انرژی چیست؟
سازمان همکاری اقتصادی"اکو" علی رغم حدود ۸ میلیون کیلومتر مربع مساحت و دربر گیرنده بیش از چهارصد میلیون نفر جمعیت با مرزهای مشترک هنوز یک مکانیسم تأمین مالی و سرمایه گذاری در صنعت نفت و گاز و تجارت انرژی بین کشورهای عضو "اکو" را تعریف نکرده است .بنابراین، در سازمان "اکو" باید اصول همکاریهای اقتصادانرژی از طریق توافق همکاریهای اقتصادانرژی مناسب قرن ۲۱ توافق شود. در واقع باید عرض کنم که ابزار موفقیت و نتیجه بخش بودن این همکاریهای اقتصاد انرژی به ویژه برای راه اندازی بازار نفت و گاز جنوب دریای خزر در مطالعات اولیه بورس نفت ایران مطرح بوده است. اما متاسفانه در دولت نهم و دولت دهم این موضوع مد نظر قرار داده نشد و مطلع هستید که در نتیجه برخی تصمیمات معاوضه نفت خام دریای خزر هم متوقف شد. اما خوشبختانه اخیرا" مطرح شده است که موضوع معاوضه و یا تجارت نفت خام حوزه دریای خزر و نیز گاز طبیعی منطقه مذکور در دستور کار وزیر محترم نفت نظیر مطالعه منشور انرژی اکو قرار دارد که اقدامی مثبتی برای رشد اقتصادی منطقه اکو محسوب خواهد شد.
تصور می کنید که در اجلاس سوم وزرای نفت و انرژی اکو به میزبانی وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران چه مطالب مناسب قرن ۲۱ خوبست که مطرح شود؟
با توجه به شرایط کنونی اقتصاد جهان و منطقه که نفت و انرژی موتور اقتصاد محسوب می شود انتظار می‌رود که اجلاس سوم نوآوری در دکترین (DOCTRINEیعنی سیاست و رهنمودهای نوین) انرژی اکو به عنوان روشی برای اجرا درداخل کشورهای عضو و نیز در سیاست خارجی کشورهای اکو را مد نظر قرار داده و تصویب نماید.
دکترین انرژی اکو(ECO ENERGY DOCTRINE) را چگونه تعریف می کنید؟
در دوران دانشجویی در رشته مهندسی انرژی موضوعی را درس می‌دادند تحت عنوان "تجزیه و تحلیل انرژی" به این معنی که از نتیجة تولید و کارها مثلاً حمل و نقل، تولید و غیره تجزیه و تحلیل صورت می‌گرفت تا به مقدار و هزینه انرژی مصرف شده در حصول به نتیجه مورد نظر برسیم. به این معنی که چنانچه مصرف کننده یک کیلو وات ساعت بیشتر برق و یا یک متر مکعب بیشتر گاز مصرف کند چه اتفاقی می‌افتد؟ بنابراین، متخصصین مهندسی انرژی می‌آموختند که مقدار و هزینه انرژی ورودی به یک سیستم را با مقدار انرژی خروجی از آن سیستم مقایسه کنند و در کلان موضوع مقدار سرمایه گذاری برای تولید انرژی با درآمد حاصله از فروش و مصرف انرژی مقایسه شود. بنابراین ، در منطقه اکو که به ویژه در حوزه دریای خزر تولید نفت و گاز بسیار گران تمام می شود و قیمتی که مصرف کننده می تواند برای خرید بپردازد ( موضوع دکترین اکو) می تواند از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد بخصوص در شرایط فعلی که اصلا با کدام ارز سرمایه گذاری ها انجام شود؟ زیرا، همانطور که بحث شد ارزش دلار آمریکا مورد سئوال قرار دارد و در حال خروج از تجارت بین المللی نفت و گاز است.
با توجه به مشکل دلار آینده کشورهای تولید کننده و صادر کننده و مصرف کننده انرزی – اکو را چگونه ارزیابی می کنید ؟
کشورهای عضو اکو در صورتیکه نوعی سیستم اتاق پایاپای یا تسویه انرژی داشته باشند ممکن است بموقع از عوارض جانبی مرگ دلار آمریکا آسیب نبینند و یک همکاری مشترک تولید کننده و صادر کننده انرژی اکو در بازار برای مصرف کنندگان نیزمنافع مشابهی را در بر خواهد داشت.
در چارچوب همکاری های مشترک مورد نظر شرکت های خصوصی بصورت واسطه و دلال عمل نخواهند کرد بلکه بصورت شرکت های خدماتی در گردونه تجارت انرژی فعال خواهند بود.در واقع از سال ۲۰۰۸ بخش خصوصی به این نتیجه رسیده است که نقش پول و سرمایه در بازار انرژی کم رنگ شده است و باید تغییرات را برای ارائه خدمات بجای واسطه گری و دلال بازی بپذیرند.در صورت پذیرش این نظریه که در مطالعات بورس نفت ایران مطرح بود و در پانزدهمین همایش بین المللی مؤسسه مطالعات بین المللی انرژی نیز مورد تأکید قرار گرفت، تأسیس مرکز مطالعات جهانی گاز و یا مرکز مطالعات منطقه ای گاز اکو که در برگیرنده موضوعات مرتبط با تجارت نفت، معاوضه نفت خام و برق نیز خواهد بود سازمان همکاری اقتصادی اکو " اقتصاد انرژی " مناسب قرن ۲۱ را به جهان معرفی خواهد کرد که جایگزین مناسب برای "اقتصاد دلاری" خواهد بود و در راه امنیت تأمین انرژی برای مصرف کننده و امنیت تأمین تقاضا یا مصرف انرژی برای تولید کننده و صادر کننده را سازمان اکو پیش خواهد برد.
چه باید کرد؟
در قدم اول باید موضوع برای مقامات بلند پایه صنعت نفت ایران و نمایندگان جدیدالورود به مجلس نهم به طور شفاف توضیح داده شود تا در اتخاذ تصمیم و تصویب قوانین و مقررات لازم رهنمود های لازم را بدهند.
در اقدام دوم ضروری است که موضوع با مقامات ذیربط در کشورهای عضو اکو جهت اعلام نظر به فوریت مطرح شود و شاید بهتر باشد یک یا دو کارگاه با شرکت کارشناسان ارشد اکو در دبیر خانه سازمان اکو برگزار شود تا درنتیجه یک استاندارد انرژی برای پشتوانه ارز کشورها (نظیر استاندارد طلا) تعریف شود. بدیهی است که درصورتی که استاندارد انرژی پشتوانه ارزی کشور مطرح شود این ریال و ارزکشورهای صاحب منابع غنی نفت و گاز است که تقویت می شود و ما مرتبا" در آینده از افزایش قدرت خرید ریال سخن خواهیم گفت به جای اینکه نگران کاهش قدرت خرید ریال در برابر دلار و سایر اسعار باشیم.

فرآیند کاهش تولید پارس جنوبی آغاز شده و هر سال سرعت خواهد گرفت  هیچ جای جهان مثل ایران نیست که تمامی خانه‌ها گازکشی شده باشند  پایان قرن نفت و هزاران میلیارد دلار سرمایه ای که کم ارزش می شود  طرح تبدیل دودکش نیروگاه به خوراک واحد پتروشیمی  تحلیل مقایسه ای مصرف واقعی انرژی برق در ایران