پيام نفت:
در كنار هوا آب حياتيترين منبع مورد نياز بشر و همه موجودات زنده است. شايد ذهن همه بر مصارف شرب و بهداشتي و كشاورزي آب متمركز است؛ ولي علاوه بر آنها نقشي اساسي در صنعت و فرآيند توليدات صنعتي برعهده دارد.
صنايعي نظير نساجي، فولاد، پتروشيمي، پالايش و برق همه نيازمند آن بوده و براي دسترسي به آب هزينههاي مختلفي را ميپردازند. در اين يادداشت به بررسي مصرف آب و تأثيرات محيط زيستي در صنعت برق پرداخته شده است.
به گزارش اقتصادآنلاين به نقل از شهروند، نگاهي سيستماتيك به صنعت برق و شيوههاي مختلف توليد برق توجه ما را نسبت به منابع طبيعي كه مورد استفاده قرار ميگيرد، جلب ميكند. در اين صنعت براي رسيدن به محصول نهايي، منابع مختلفي نظير آب و سوختهاي فسيلي مورد استفاده قرار ميگيرد و در ميان فرآيند توليد، محيطزيست از جنبههاي مختلفي نظير كاهش منابع آبي شيرين و توليد آلايندههاي مضر ناشي از استفاده از سوختهاي فسيلي تحتالشعاع قرار ميگيرد. با توجه به شرايط زيستمحيطي پيچيده در ايران و آبوهواي گرم و خشك در عمده مناطق كشور بايستي راهكارهايي جهت كاهش چنين آسيبهايي به محيط زيست تبيين شده و در فضاي صنعتي، كشاورزي و خانگي كشور توسعه يابد. در ادامه با تمركز بر سوختهاي فسيلي، منابع آبي و ميزان آلايندگي محيط زيست، مصرف روزانه و سالانه صنعت برق بررسي خواهد شد.
طبق گزارش ترازنامه انرژي توليد انرژي الكتريكي نيروگاههاي كشور در سال ١٣٩٣، به ٤/٢٧٤ميليارد كيلووات ساعت رسيد كه نسبت به سال قبل از آن حدود ٤/٦درصد رشد داشته است. همچنين در كل صنعت برق كشور ٢/٥٠ ميليارد مترمكعب گازطبيعي، ٣/١٠ ميليارد ليتر نفت كوره، ٨/٩ ميليارد ليتر نفت گاز، ٦/٢ ميليارد مترمكعب گاز كوره بلند و تنها ٦/١٠ميليون متر مكعب گاز كك مورد استفاده قرارگرفته است كه در اثر مصرف اين مقدار از سوختهاي فسيلي مقدار بسيار زيادي آلاينده نظير CO٢، NOx و SO٢ توليد شده است.
از ٦٠٢,٢ ميليارد تن گاز دياكسيدكربن توليدشده در كشور حدود ٣٠درصد آن توسط نيروگاهها توليد ميشود (بالغ بر ١٧٧.٧ميليارد تن) و از ١.٤٨٣ميليون تن دياكسيد سولفور توليدشده از مصرف انرژي، ٤٢.٣درصد (٦٢٨هزارتن) آن به بخش نيروگاهي كشور تعلق دارد. همچنين براساس مطالعهاي كه در سال ١٣٨٤ توسط وزارت نيرو صورت گرفته است، هزينه اجتماعي مستقيم و غير مستقيم SO٢، NOxو CO٢ به ازاي هر كيلووات ساعت برق توليدي در نيروگاههاي بخاري كشور حدود٧٢٠ تا١٣٦٠ريال، نيروگاههاي گازي٧٤٠ تا١٣٨٠ريال و نيروگاههاي سيكل تركيبي ٥٩٠ تا ١٢٣٠ ريال برآورد شده است .
همانطور كه پيشتر اشاره شد، يكي ديگر از منابع مورد نياز جهت توليد برق، آب است. عمده مصرف آب نيروگاهها در سامانههاي خنككننده، جبران نشتي آب در سيكل بويلرها، سامانه تزريق آب به توربينهاي گاز براي خنككاري هواي ورودي، سيستم آتشنشاني، شستوشو و آبياري فضاي سبز و اخيرا سامانههاي حذف آلايندهها از گازهاي خروجي دودكش است كه طبق برآوردها به ازاي توليد ١٠٠٠مگاوات ساعت برق، براي نيروگاههاي بخاري ٧٠٠ متر مكعب در ساعت، نيروگاههاي سيكل تركيبي تا ٣٠٠ متر مكعب در ساعت و براي نيروگاههاي گازي تا ١٢٠ مترمكعب در ساعت، آب مصرف ميشود. با توجه به سهم توليد برق در نيروگاههاي مختلف، نيروگاههاي بخاري٣١,٢درصد، سيكل تركيبي ٣٥.٣درصد، گازي ٢٦.٧درصد، آبي ٥درصد، تجديدپذير و اتمي ١.٨درصد و ديزلي نيز ٠.٠٣درصد، به طور متوسط به ازاي توليد هر ١٠٠٠ مگاوات ساعت، ٣٨٢.٣ مترمكعب آب مصرف ميشود. به بياني ديگر براي پاسخگويي به مصرف برق كل كشور در سال، ١٠٤.٩ميليون متر مكعب آب در صنعت نيروگاهي مورد نياز است كه با فرض مصرف روزانه ١٩٠ ليتر آب براي هر نفر، مصرف آب در صنعت برق كشور در روز معادل مصرف آب شهري با جمعيت بيش از يكميليون و پانصدهزار نفر است.
با استناد به اطلاعات ذكرشده در بالا، براي توليد يك كيلووات ساعت برق در كشور به طور ميانگين ٠,٣٨ ليتر آب و ٠.٦٥٢٦ كيلوگرم آلاينده توليد ميشود كه با تمركز بر روي مشتركين صنعتي، خانگي و كشاورزي سهم هر يك از بخشها را در توليد ضررهاي زيستمحيطي تبيين خواهيم كرد.
بنابر گزارش وزارت نيرو ٣٣,٧%، ٣٢.٤%، ١٦%، ٩%، ٧%، ٠.٢%، ١/٧% از كل فروش برق وزارت نيرو به ترتيب به بخشهاي صنعت، خانگي، كشاورزي، عمومي، تجاري، حملونقل و ساير مصارف اختصاص داده شده است. متوسط مصرف هر يك از مشتركين برق در بخشهاي مختلف و ميزان مصرف آب و توليد آلاينده در جدول ذكر شده است.
به بياني دقيقتر هر مشترك خانگي وزارت نيرو بهظاهر مصرفكننده ٢٧٦٤,٨ كيلووات ساعت بوده است اما در باطن علاوه بر مصرف برق توليدشده، در مصرف ١٠٨٠ ليتر آب از منابع آب شيرين و ١٨٠٤.٦ كيلوگرم آلاينده توليدشده مشاركت ميكند. وضع ساير مشتركين نيز به مراتب آسيبزنندهتر است؛ لذا تلاش براي فرهنگسازي در راستاي كاهش مصرف برق يكي از مسائل مهمي است كه بايستي در دستور كار نهادهاي مربوط به انرژي و محيطزيست قرار گيرد. به نظر ميآيد صنعت برق يكي از پيشروترين صنايع در تكنولوژي و فرهنگ توسعهاي است. اين صنعت با بيش از سيويك ميليون مشترك توان فرهنگسازي مناسبي را در تمام مناطق كشور اعم از شهري و روستايي را دارد و ميتواند بيان دارد مصرف برق، نياز به آب شيرين و سوخت دارد و يكي از مسببان توليد آلاينده در كشور است. لذا پيشنهاد ميشود همراه فيش برق ميزان آب مصرفي و آلاينده توليدشده نيز به اطلاع شهروندان رسيده و عوارضي براي اين اثر، اخذ و به حسابي جهت توليد آب شيرين و توسعه جنگلها براي جبران آلايندگي گرفته شود.
نكته مهم اخذ عوارض فوق كمك به توليد و بازيافت آب بوده و نبايد در هزينه جاري اين سازمانها لحاظ و استفاده شود.