پايگاه خبري تحليلي انتخاب (Entekhab.ir) :
بنابر گزارش مجلس؛ ايران به كشورهاي با درآمد پايين تر از ميانگين جهاني سقوط كرده؛ در حالي كه حتي در سال هاي جنگ، ايران جزء كشورهاي با درآمد بالاتر از متوسط جهاني بوده است!
مركز پژوهش هاي مجلس شوراي اسلامي در گزارشي به بررسي وضعيت فقر و ويژگي هاي فقرا در دهه 1390 پرداخته و خاطرنشان كرده است كه نداشتن شغل داراي بيمه، عدم برخورداري از سواد، سال هاي تحصيل پايين تر، داشتن كودك و مستأجر بودن از عوامل توضيح دهنده فقر در كشور بوده اند.
اين گزارش با بيان اينكه در دهه 1390 فقر در ايران "افزايش" و "تعميق" يافته، مي افزايد: خط فقر متوسط كشــوري درسال1400 به طور سرانه يك ميليون و 680 هزارتومان براي هر فرد بوده يعني درصد جمعيت زير خط فقر مطلق دركشور در سال 1400 برابر 30.4 درصد بوده است.
به طور كلي نرخ فقر از سال 1385 روند فزاينده اي داشته و از سال 1397 به بعد به بالاي سي درصد رسيده است. از سويي در اين گزارش آمده است كه شكاف فقر كه فاصله فقرا تا خط فقر را اندازه گيري مي كند، در سال 1399 و 1400 به بالاترين مقدار خود يعني حدود 27 درصد رسيده است.
بلايي كه بر سر خوراك خانوارها آمد!
يكي از نتايج قابل تامل در اين گزارش، اتفاقي است كه براي خوراك خانوارها رخ داده به طوري كه گزارشگران آن تصريح داشته اند كه در دهه 1390 به طور همزمان سه اتفاق براي مصرف خوراكي خانوارها رخ داده است:
1- افزايش سهم خوراك از كل هزينه خانوار 2-كاهش كل خوراك خانوار يعني كاهش كالري دريافتي 3- كاهش كيفيت كالري دريافتي خانوار.
سهم مسكن ازكل هزينه هاي خانوار به عنوان ديگر كالاي ضروري نيز با 4 درصد افزايش در دهه مورد اشاره مواجه بوده است.
اشتغال ديگر فقرزدايي نمي آورد!
بخش ديگري از گزارش مركز پژوهش هاي مجلس به بررسي عوامل فقرزا در سطح خانوار پرداخته و نوشته است: درسال هاي مياني دهه 1380 و ابتدايي دهه 1390 صرف برخورداري از شغل، تفاوت قابل توجهي در بين فقرا و غير فقرا داشت؛ اما به مرور زمان با افزايش فقر و همچنين با افزايش اهميت مشاغل تخصصي، درصد خانوارهاي داراي سرپست شاغل بين فقرا و غيرفقرا تقريبا برابر و حدود 60 درصد بوده است. از طرفي درحالي درصد شاغلان و غيرشاغلان در بين فقرا و غيرفقرا برابر است كه 37 درصد از خانوارهاي غيرفقير داراي شاغل رسمي بوده كه اين شاخص براي خانوارهاي فقير حدود 16.5 درصد بوده است. توصيه سياستي استخراج شده در اين بخش، توانمندسازي و آموزش مهارت ها و همچنين پوشش بيمه فراگير خواهد بود.
با سوادي احتمالا فقر را كاهش مي دهد
اين گزارش با بيان اينكه غيرفقرا به طورمتوسط سه سال بيشتر از فقرا تحصيل كرده اند، افزوده است: يك توصيه سياستي در اين بخش، ادامه سياست هاي گسترش سوادآموزي ونهضت هاي ســوادآموزي و همچنين افزايش امكان تحصيل به خصوص درنواحي روستايي است.
مسن ها در روستاها فقير تر از جوان ها
در اين گزارش همچنين مي خوانيم: به مرور زمان و با بدتر شدن وضعيت اقتصادي همه گروه هاي درآمدي، سالمندان و افراد با سن بالاتر كه از درآمد ثابت برخوردار هستند، نسبت به جواناني كه احتمال يافتن شغل با درآمد ثابت را كمتر دارند، وضعيت بهتري پيدا كرده اند اما در مناطق روستايي به علت پوشش كمتر بيمه هاي تامين اجتماعي و همچنين نوع مشاغلي كه نيازمند فعاليت بدني است، با افزايش سن و از كار افتادگي؛ احتمال فقير شدن بيشتر بوده است. افزايش پوشش بيمه روستاييان يكي از سياست هايي است كه ميتواند فقر را كاهش دهد.
تاثير بچه دار شدن و مستاجر بودن در فقر
مركز پژوهش هاي مجلس در ادامه مي گويد: خانوارهاي شهري داراي كودك در بين فقرا در سال 1400 حدود 14 درصد بيشتر از خانوارهاي داراي كودك غير فقير هستند؛ از سويي برخورداري از مسكن استيجاري هم يكي از مواردي است كه رفاه خانوار را كاهش مي دهد. نرخ برخورداري از مسكن استيجاري در بين فقراي شهري در حدود 4 واحد درصد است. همچنين مستاجران به علت پرداخت هزينه هاي اجاره مجبور اند تا از ساير هزينه هاي خود و به طور خاص از خوراك بكاهند به طوري كه كالري دريافتي مستاجران به طور ميانگين همواره پايين تر از مالكان بوده است.
بدتر شدن رتبه ايران در تقسيم بندي درآمدي كشورهاي جهان نسبت به دوران جنگ
يكي از نكات گزارش مورد اشاره، سقوط ايران به رده كشورهاي با درآمد پايين تر از ميانگين جهاني است اما اين نكته آنجا حائز اهميت است كه بر اساس داده هاي اين گزارش، ايران در سال هاي جنگ جزء كشورهاي با درآمد بالاتر از متوسط جهاني بوده است!
افزايش 11 ميليون نفري فقرا در دهه 1390
بر اساس داده هاي اين گزارش نرخ فقر در مناطق روستايي از سال 1393 به بعد همواره بالاتر از نرخ فقر در نقاط شهري بوده است. در سال 1400 نرخ فقر نقاط روستايي 35.6 درصد و نقاط شهري 28.8 درصد بوده است. همچنين در سال 1400 نسبت به سال 1390 جمعيت فقرا حدود 11 ميليون نفر افزايش پيدا كرده است.
فقيرها، فقيرتر هم شده اند!
اين گزارش همچنين به ما مي گويد علاوه بر نرخ فقر، شاخص شكاف فقر نيز يكي از شاخص هايي است كه در بررسي وضعيت فقر مورد استفاده نويسندگان گزارش مركز پژوهش هاي مجلس قرار گرفته و بر اساس آن نشان داده شده كه شاخص شكاف فقر (نشان دهنده ميانگين فاصله درآمد هر فرد فقير با خط فقر) از سال 1396 به بعد افزايش يافته در سال 1400 به بالاترين مقدار خود رسيده است؛ يعني فقرا فقيرتر شده اند. از طرفي شكاف فقر را مي توان براي غير فقرا هم محاسبه كرد لذا اين گزارش نشان مي دهد كه افراد بالاي خط فقر هم به خط فقر نزديك شده اند.
