رئيس دفتر مركز مطالعات بينالمللي انرژي وين گفت: فكر ميكنم كه با روند كنوني و فقدان سرمايهگذاري و ظرفيتسازي، تقريبا تا پايان دهه جاري، ايران از جرگه صادركنندگان نفتخام خارج خواهد شد.
فريدون بركشلي در گفتوگو با خبرنگار اقتصادي ايلنا، درباره برنامههاي جديد افزايش صادرات نفت اظهار داشت: به نظر بنده وزير جديد در زمينه افزايش صادرات در اصول و به صورت كلي گفتند. در واقع هيچ وزيري غير از اين نگفته است. هر وزير نفتي براي افزايش صادرات تلاش ميكند. البته جزئيات بازاريابي و صادرات نفتخام در شرايط تحريم يا بدون تحريم هم، قابل بازگو كردن نيست. ساير كشورهاي توليدكننده نفت هم در مورد مقاصد صادراتي خود صحبت نميكنند. اين يك اصل بازاريابي است. شركتها و موسسات صادرات نفتخام كشورها را به روشهاي مختلف منجمله رديابي نفتكشها، رصد ميكنند و اطلاعاتي را منتشر و يا در اختيار مشتريان خود قرار ميدهند.
طي ۳۰ سال گذشته ظرفيتسازي نكردهايم
وي افزود: البته ايران جزء معدود كشورهاي عضو اوپك است كه طي ۳۰ سال گذشته ظرفيتسازي نكرده است. ظرفيت توليد ايران پس از پايان جنگ تحميلي افزايش پيدا كرد، اما تقريبا سه دهه است كه در آستانه ۴ ميليون بشكه در روز باقي مانده؛ مصارف پالايشگاهي افزايش پيدا كرده و در نتيجه نفت موجود براي صادرات مرتبا كاهش داشته است. البته ما هم در عين حال از يك واردكننده خالص فراورده به يك صادركننده خالص تبديل شدهايم.
تا ۱۰ سال آينده نفت صادر نميكنيم
رئيس دفتر مركز مطالعات بينالمللي انرژي وين تاكيد كرد: فكر ميكنم كه با روند كنوني و فقدان سرمايهگذاري و ظرفيتسازي، طي يك دهه، تقريبا تا پايان دهه جاري، ايران از جرگه صادركنندگان نفتخام خارج خواهد شد. البته اندونزي هم حدود ۱۰ سال پيش، از ميدان صادرات نفتخام خارج شد و اوپك را هم ترك كرد، اما اندونزي امروز دهمين كشور صنعتي جهان است.
صنعت نفت از اوايل پيروزي انقلاب از سرمايهگذاري دور مانده است
وي با بيان اينكه رياستجمهوري توجه به سرمايهگذاري در صنعت نفت را در برنامههاي خود منظور كرده اما اين صنعت تقريبا از اوايل پيروزي انقلاب از سرمايهگذاري و انتقال فنآوريهاي بهروز، دور مانده است، گفت: كارشناسان و متخصصين داخلي خيلي فعاليتهاي خوبي را انجام ميدهند. اما صنعت نفت ايران سالها است كه بهنگام نيست. سرمايهگذاري موثر و در استانداردهاي بهروز جهان انجام نشده است. بنابراين كليد توسعه، ارتقاي نگهداشت و ظرفيتسازي در حضور بينالمللي ما در سطح جهان و صنعت نفت جهان در ايران است.
خسارت تحريمهاي امريكا از خسارت جنگ هم بيشتر است
بركشلي تصرح كرد: ما در گروه مطالعات انرژي وين، مطالعهاي را تمرين كرديم. ميزان خسارات اقتصادي ناشي از تحريمهاي امريكا و جهان عليه جمهوري اسلامي ايران، از خسارات جنگ تحميلي، با فاصله زياد بيشتر است. همين امروز كه با هم صحبت ميكنيم، تلفات ناشي از كرونا در ايران طي مدت ۲۰ ماه ۱۰۹ هزار نفر اعلام شده است. تعداد شهداي جنگ تحميلي طي ۸ سال ۲۱۹ هزار نفر بوده است. با يك رگراسيون و محاسبه و در صورت ادامه روند فعلي، طي دوره مشابه جنگ تحميلي، آمار تلفات كرونا تقريبا ۳/۵ برابر خواهد بود.
پولهاي بلوكه شده و تداوم صادرت با دور زدن تحريم
وي تاكيد كرد: آنچه آقاي رييسجمهور در ارتباط با صنعت نفت، مدنظر دارند در چهارچوب كنوني روابط اقتصادي و بازرگاني بينالمللي ميسر نيست. مهم تراز صادرات نفت، مكانيسم دريافت پول حاصل از صادرات است. پولهاي بلوكه شده زيادي در بانكهاي كشورهاي مختلف داريم. اين شكل و اين ساز و كار صادرات نفت، نه تنها منافع ملي را هدر ميدهد، بلكه در شان صنعتي به عظمت و سابقه و قدرت صنعت نفت ايران نيست.
گويي مواد مخدر صادر ميكنيم
رئيس دفتر مركز مطالعات بينالمللي انرژي وين بيان داشت: مكانيسم عملياتي فروش نفت در شرايط تحريمي كه ايران در چنبره آن گرفتار شده است، اصطلاحا دور زدن تحريمهاست. اين را وزراي محترم سالهاست كه بيان كردهاند. دنيا هم ميداند كه ما براي صادرات نفتخام، فراورده و معيانات گازي، تحريمها را دور ميزنيم. دور زدن تحريم متاسفانه يعني گويي كه ما داريم مواد مخدر صادر ميكنيم. مواد مخدر وقتي به مقصد ميرسد، مصرف مستقيم دارد. نفتخام بايد به پالايشگاه منتقل شود. بارها عوض كردن كشتيها، تغيير مشخصات نفتخام، صفهاي طولاني نوبت در بنادر مقصد. اينها هزينه دارد. منابع مالي است كه از دست ميرود. در انتها هم پول آن به روشهاي غيرمتعارف جابهجا ميشود.
تهاتر نفت با اجراي پروژه جواب ميدهد يا خير؟
وي درباره تهاتر نفت با اجراي پروژه خاطرنشان كرد: اينكه به جاي پول نفت، پروژه براي ايران به دست بياوريم هم يك مكانيسم است، اما من تفاوت چنداني با ديگر روشها ندارد، بخش قابل ملاحظهاي از ارزش نفت صادراتي در اين ميان هزينه به مقصد رسانيدن نفت ميشود. در مورد مساعدت بخش خصوصي براي فروش نفتخام هم چنانچه هدف، بهتر دور زدن تحريمها باشد، نتيجه بهتري به دست نميآيد. اكنون شركتهايي مثل آرامكو و ادناك هم به تدريج خصوصي ميشوند و سهام خود را در بورسهاي داخلي و بورس بينالمللي به فروش ميرسانند. بنابراين شكوفايي و بهرهبرداري از استعدادهاي جامعه در نفت، يك موضوع است، ولي براي دور زدن بنده نظري ندارم. مثلا آرامكو براي دور مقدماتي عرضه اوليه سهام خود قيمت ۱/۲ تريليون دلار را تعيين كرد. با محاسبات ما ارزش مقدماتي سهام شركت ملي نفت هم خيلي كمتر از آرامكو نيست. مسئله بحث حكمراني خوب و حكمراني بد است. هزينه اداره صنعت نفت ايران خيلي بالاست.