ايران آنلاين / در دنياي كنوني يكي از مسائل مهم دولت‌ها و ملت‌ها حفظ و حمايت از محيط زيست است. ايجاد كلان شهر‌ها و توسعه صنعت در كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه، باوجود مزاياي خود تهديدي جدي براي محيط زيست به حساب مي‌آيند. مساله آلودگي يكي از مهم‌ترين و حادترين مسائل ناشي از تمدن انساني در جهان امروز به شمار مي‌رود؛ چرا‌كه از اعماق چند هزار متري زمين گرفته تا معادن، آب‌هاي تحت‌الارضي، بيوسفر، تروپوسفر و حتي در داخل هواپيماهاي بلند پرواز و جو خارجي زمين، چرخه و سيستم حيات را مورد تهديدقرارداده است.
مولكول آلاينده‌اي كه امروز از كارخانه يا منبع آلوده‌كننده ديگري مثلا در اروپا، وارد محيط مي‌شود اگر تجزيه نشود يا تغيير شكل ندهد، احتمالا بعد از چندي مي‌تواند در ريه انسان‌هايي كه در قلب جنگل‌هاي آفريقا يا دشت‌هاي وسيع آسيا زندگي مي‌كنند، وارد شود. سه عامل مهم در طبيعت يعني آلودگي هوا، آب و خاك مي‌تواند آثار مخربي روي محيط زيست ايجاد كند. به‌طور كلي منابع آلوده‌كننده هوا عبارتند از: منابع طبيعي و منابع غيرطبيعي يا مصنوعي.
با توجه به تاثيرات مثبت فعل و انفعالات عناصر طبيعي در دراز‌مدت مانند توفان‌ها، گرد و غبار صحراها، دود و خاكسترهاي آتش سوزي‌هاي جنگلي، املاح موجود در جو، فعاليت‌هاي آتشفشاني، شهاب‌هاي آسماني و منابع گياهي و حيواني، بعضي عقيده دارند كه در كوتاه‌مدت اين‌گونه منابع در اثر بر هم زدن تعادل ظاهري در محيط زيست موجب آلودگي مي‌شوند. به اين دليل اين‌گونه فعل و انفعالات طبيعي را در گروه آلاينده‌هاي طبيعي قرار مي‌دهند.
|
بهبود بازرسي و تعميرات، تعديل‌هاي سوخت، مانند تنظيم سوخت‌هاي بنزين و گازوئيل، طراحي پيشرفته و دستيابي به طراحي موتور خودرو با مصرف و آلودگي كمتر، تغيير جهت به سمت سوخت‌هاي جايگزين. وجود منابع محدود سوخت‌هاي فسيلي و همچنين تصويب استانداردهاي سختگيرانه آلايندگي توسط سازمان‌ها و نهادهاي زيست محيطي، باعث شد تا سازندگان و طراحان خودرو در كشورهاي مختلف جهان به سمت استفاده از سوخت‌ها و مولدهاي قدرت جايگزين روي بياورند.
|
منابع غيرطبيعي يا مصنوعي، بر عكس به دست انسان به‌وجود آمده و آلودگي‌هاي ناشي از آن حاصل فعاليت‌هاي آدمي است. از جمله وسايل نقليه، صنايع، منابع تجاري و خانگي و …
مطالعات و اندازه‌گيري‌هاي انجام شده روي غلظت آلاينده‌ها در نقاط مختلف شهرهاي پرترافيك نشان داده است كه در خيلي از موارد هوايي كه تنفس مي‌كنيم از نظر منواكسيد كربن و هيدروكربورهاي نسوخته به مراتب از حد مجاز آلوده‌تر است. اگرچه صنعت و تكنولوژي، عامل رشد اقتصادي كشورها هستند ولي آلودگي هوا نيز رهاورد آنهاست. يعني اگر توجه نكنيم به همان اندازه كه پيشرفت و توليد خوشايند به نظر مي‌آيد، تبعات منفي هم دارد و در اثر توليد بي‌رويه مواد آلوده كننده ذيل به وجود مي‌آيد كه شامل منواكسيد كربن، اكسيدهاي گوگرد، اكسيدهاي ازت، اكسيد كننده‌هاي فتوشيميايي، هيدروكربورها، ذرات معلق در هوا و مواد راديو اكتيو است.
بخش حمل‌و‌نقل، يكي از هدف‌هاي عمده زير‌بنايي، براي افزايش و بهبود كيفيت محيط‌زيست به شمار مي‌رود. وقوع بحران‌هاي نفتي، افزايش سريع تعداد خودروها وكاهش ذخاير نفتي، تصويب قانون‌هاي سخت مبارزه با آلودگي محيط‌زيست، ساخت خودروهاي كم‌مصرف با آلايندگي كم و همچنين استفاده از سوخت‌هاي جايگزين را در دستور كار مراكز تحقيقاتي جهان قرار داده است. براي كاهش آلودگي‌ها مي‌توان از استراتژي‌هايي استفاده كرد كه برخي دراز مدت هستند و برخي ديگر را مي‌توان در خودروهاي توليدي فعلي اعمال كرد. بهبود بازرسي و تعميرات، تعديل‌هاي سوخت، مانند تنظيم سوخت‌هاي بنزين و گازوئيل، طراحي پيشرفته و دستيابي به طراحي موتور خودرو با مصرف و آلودگي كمتر، تغيير جهت به سمت سوخت‌هاي جايگزين. وجود منابع محدود سوخت‌هاي فسيلي و همچنين تصويب استانداردهاي سختگيرانه آلايندگي توسط سازمان‌ها و نهادهاي زيست محيطي، باعث شد تا سازندگان و طراحان خودرو در كشورهاي مختلف جهان به سمت استفاده از سوخت‌ها و مولدهاي قدرت جايگزين روي بياورند.
طراحي و توليد خودروهاي الكتريكي و خورشيدي و همچنين استفاده از سوخت‌هاي جايگزين فسيلي از جمله اقداماتي بود كه در اين زمينه صورت گرفت. به دليل وجود مشكلاتي، چون محدوديت پيمايش، كم بودن عمر باتري‌ها و سرعت حركت، خودروهاي الكتريكي و خورشيدي توسعه چنداني پيدا نكردند و تحقيقات بيشتر روي توليد سوخت‌هاي جايگزين متمركز شد. در اين راستا كيفيت بنزين‌ها بهبود يافت و سوخت‌هاي پاك‌تري چون بيوديزل، الكل، LPG، گاز طبيعي و هيدروژن توليد و به صورت آزمايشي و محدود مورد استفاده قرار گرفتند. در اين ميان، مزايايي چون دسترسي آسان‌تر، فراواني منابع، ارزان‌تر بودن و همچنين آلايندگي كمتر گاز طبيعي، باعث شد تا اين سوخت نسبت به ساير سوخت‌ها، بيشتر مورد توجه متخصصان امر قرار گيرد و كاربرد آن در خودرو به عنوان سوخت مصرفي گسترش پيدا كند؛ به‌طوري‌كه در سال‌هاي اخير بسياري از كشورها چون ايتاليا، آرژانتين و برزيل استفاده از گاز طبيعي را توسعه داده و سعي كرده‌اند يك استراتژي مشخص براي توسعه اهداف CNG تدوين كنند.
در ايران نيز، متخصصان وكارشناسان به علت آلودگي بسيار بالاي محيط زيست خصوصا در شهرهاي بزرگ و مصرف و توليد بالاي خودرو و نتيجتا مصرف بالاي سوخت، به دنبال سوختي ارزان و پاك براي كاربرد در كنار بنزين بودند كه در مجموع CNG مورد توجه قرار گرفت.
مهم‌ترين برنامه‌هاي توسعه و چالش‌هاي مختلف صنعت CNG كشوربه شرح زير طبقه‌بندي مي‌شوند:
- تدوين سند راهبردي CNGدر سند چشم‌انداز توسعه
- افزايش جايگاه‌ها
- تقويت جهاد خودكفايي ساخت تجهيزات CNG در داخل كشور
- گاز سوز كردن خودروها به روش‌هاي كارخانه‌اي و كارگاهي
- روش‌هاي سرمايه گذاري با رويكرد استفاده از ظرفيت‌هاي قانوني و پتانسيل‌هاي بخش خصوصي.
|
هم‌اكنون برنامه توليد خودروهاي گاز سوز در خودروسازان كشور بيش از 300.000 خودرو در سال است. امروز خودروسازان ايراني، بيش از هرخودروساز ديگري در دنيا، خودروي گازسوز توليد كرده‌اند و اين تجربه متفاوت و منحصربه‌فرد صنعت CNG در ايران است. بنا به اظهار مديرعامل شركت گاز استان تهران در حال حاضر سهم گاز به عنوان سوخت خودروها در تهران ٤ ميليون مترمكعب است.
|
مروري بر صنعت CNG در خودروسازي كشور
عموم مردم بر اين باورند كه استفاده از گاز طبيعي در خودرو، تكنولوژي جديدي در دنيا است كه در چند سال اخير به وجود آمده و گسترش يافته است؛ درحالي كه اين‌گونه نيست و به كارگيري گاز طبيعي در خودرو از قدمتي 70 ساله برخوردار است. سابقه وسايل نقليه CNG پس از پيروزي انقلاب اسلامي‌در ايران به سال 1361بر‌مي‌گردد. در اين سال بررسي علمي- تحقيقاتي گازسوز كردن موتورهاي احتراق داخلي در دستور كار سازمان‌ها و مراكز تحقيقاتي و دانشگاه‌ها قرار گرفت و با همكاري خودروسازان داخلي فعاليت‌هاي مختلفي براي گازسوز كردن خودروها در كشور انجام شد.
شركت‌هاي خودرو سازي كشور طي قراردادي با سازمان بهينه سازي مصرف سوخت كشور در اوايل دهه 1380، به‌طور جدي وارد عرصه خودروهاي گازسوز و صنعت CNG شدند. تغيير اساسي در بدنه خودرو و جاسازي مخازن CNG در محل ويژه تعبيه شده و توليد خودروهاي دوگانه در دستور كار شركت‌هاي خودروساز داخلي قرار گرفت. واحدهاي تحقيق و توسعه شركت‌هاي خودروسازي كشور موفق به طراحي موتور با پايه گازسوز براي خودروهاي ساخت داخل شده‌اند تا به اين وسيله بتوانند با نصب كيت‌هاي گاز سوز، خودرويي با قابليت استفاده از سوخت‌هاي فسيلي و گاز طبيعي را در اختيار مشتريان خود قرار دهند.
هم‌اكنون برنامه توليد خودروهاي گاز سوز در خودروسازان كشور بيش از 300.000 خودرو در سال است. امروز خودروسازان ايراني، بيش از هرخودروساز ديگري در دنيا، خودروي گازسوز توليد كرده‌اند و اين تجربه متفاوت و منحصربه‌فرد صنعت CNG در ايران است. بنا به اظهار مديرعامل شركت گاز استان تهران در حال حاضر سهم گاز به عنوان سوخت خودروها در تهران ٤ ميليون مترمكعب است. اجزاي اصلي كيت‌هاي گازسوز شامل مخازن ذخيره، لوله‌ها، رگلاتور، سوئيچ تبديل، واحد كنترل الكترونيكي(ECU)، پيش‌انداز جرقه، شبيه‌‌‌ساز و موتور پله‌اي هستند. مهم‌ترين چالش پيش روي خودروسازان كشور تامين قطعات و خودكفايي آنها براي افزايش ظرفيت‌هاي توليد خودروهاي گازسوز است. بخشي از قطعات مورد نياز در حال حاضر در كشور توليد و برخي ديگر از خارج كشور تامين مي‌شوند.
نقش شركت‌هاي توليد كننده مخزن در صنعتCNG
مخزن گاز طبيعي قطعه اي بسيار مهم و ماهيتي فوق ايمني دارد. روش‌هاي مختلفي براي توليد اين قطعه در دنيا وجود دارد. در ايران مخازن CNG خودرو به دو روش استفاده از لوله و ورق توليد مي‌شود. روش توليد از ورق نيازمند تكنولوژي بالاتر و البته كيفيتي برتر نسبت به روش توليد از لوله است. در سال‌هاي اخير سرمايه‌گذاري‌هاي مختلفي براي ساخت داخل كردن مخازن CNG خودرو در ايران انجام شده است. نتيجه اين سرمايه‌گذاري‌ها باعث ايجاد ظرفيت‌هاي توليد بالاي اين قطعه مهم به هر دو روش اشاره‌شده شده است.
شركت‌هاي توليد كننده مخزن به دليل فوق ايمني بودن اين محصول به شدت فرآيند‌هاي زنجيره تامين خود را تحت كنترل دارند و با نظارت دقيق بر كليه فرآيند‌ها شامل تامين مواد اوليه، نظارت دقيق بر فرآيند‌هاي توليد و تضمين كيفيت موفق به كسب رضايت مشتري شده‌اند. بعضي از شركت‌هاي مخزن‌ساز در ماه‌هاي اخير با همكاري شركت‌هاي خودروسازي و فولاد سازي كشور موفق به داخلي سازي مواد اوليه مورد نياز نيز شده‌اند. اين مهم باعث قطع كامل وابستگي به خريد مواد اوليه شامل ورق و لوله از خارج كشور در آينده نزديك شده و باعث جلوگيري از حجم زياد خروج ارز از كشور خواهد شد. علاوه بر اين بهره‌برداري از منابع داخلي را نيز به همراه خواهد داشت.
احسان جابري/ مديرعامل و عضو هيات مديره شركت توليد مهندسي اجزا ماشين گستر آرين
منبع: دنياي اقتصاد