چند روز پيش شاهد يك مقايسه جالب در رابطه با مصرف بنزين ايران و تركيه بوديم. در اين مقايسه تعداد خودروهاي حاضر در خيابان هاي دو كشور تقريبا برابر، اما مصرف بنزين روزانه ايراني ها حدود 10 برابر بيشتر اعلام شده بود و برداشت ها عمدتا به گونه اي به نظر مي رسيدند كه گويي فقط مردم مقصر چنين مصرف بي رويه اي هستند.

در اين نوشتار قصد داريم به طور خلاصه به برخي از فاكتورهايي كه مي توانند در اختلاف چشمگير ميزان مصرف بنزين ايران و تركيه نقش داشته باشند، بپردازيم. اگر اين موضوع برايتان جذابيت دارد، دعوت مي كنيم در ادامه با ما همراه باشيد.

تفاوت در خودروهاي زير پاي مردم و به طور كلي اختلاف فاحش در سطح تكنولوژي صنعت خودروسازي ايران و تركيه، يكي از اولين دلايلي است كه در رابطه با چرايي اختلاف قابل توجه مصرف بنزين دو كشور به ذهن خطور مي كند. در حاليكه بسياري از خودروهاي ايرانيان، متعلق به چند دهه پيش بوده و داراي موتورهايي قديمي هستند، در كشور تركيه خودروهاي روز با موتورهاي كم مصرف به دست عموم مردم مي رسند.

چنانچه نگاهي به برندهاي پرفروش تركيه داشته باشيم، با نام هاي بزرگي مثلي فولكس واگن، رنو، فورد، فيات، تويوتا، هيونداي و حتي مرسدس بنز روبرو خواهيم شد. عمده مدل هاي فروخته شده از اين برندها در خاك تركيه هم، داراي ابعادي كوچك و موتورهاي كم مصرف هستند.

با اين حساب منطق مي گويد هرگاه پاي اين برندها و محصولات كم مصرفشان به خيابان هاي كشور باز شد و يا انواع سمند، پژو و پرايد از مصرفي مشابه برخوردار شدند، مي توان انتظار مصرف بنزين مشابهي را داشت.

برندهاي پرفروش تركيه در شش ماهه نخست سال 2018

مساله بعدي اينكه در مقايسه مورد بحث اشاره نشده كه چه تعداد از خودروهاي حاضر در خيابان هاي تركيه، داراي پيشرانه هاي بنزيني هستند. بر اساس تحقيقي كه ما انجام داديم، تا ماه مارس امسال تنها 25.7 درصد از اتومبيل هاي سواري در تركيه داراي موتورهاي بنزيني بوده اند؛ حال آنكه 35.8 درصد از اين اتومبيل ها نيروي خود را از موتورهاي ديزلي دريافت مي كنند، 38.2 درصد نيز به موتورهاي گازسوز LPG مجهز هستند.

در مقابل قسمت اعظمي از اتومبيل هاي سواري حاضر در ايران، از موتورهاي بنزيني بهره مي برند. بنابراين مقايسه مصرف بنزين زماني درست است كه تعداد خودروهاي بنزين سوز نيز مشابه باشند.

ميزان سفرهاي شهري با خودروهاي شخصي ديگر فاكتوري است كه مصرف روزانه بنزين را تحت تاثير قرار مي دهد. اين فاكتور به نوعي با عوامل ديگري از جمله شبكه حمل و نقل عمومي و كيفيت آن در ارتباط است.

با توجه به وجود حجم زيادي از اتوبوس ها، ميني بوس ها و تاكسي هاي مدرن تر و همچنين تجهيز شهرهاي بزرگ به مترو و تراموا، شبكه حمل و نقل عمومي ترك ها پاك تر و پيشرفته تر به نظر مي رسد. در كنار اين موارد، ميزان استفاده مردم از سفرهاي ريلي، هوايي و دريايي نيز در ميزان مصرف روزانه بنزين نقش دارد.

در هر صورت هر گاه شبكه حمل و نقل عمومي و تعداد سفرهاي عمومي دو كشور مشابه هم بود، انتظار مصرف بنزيني مشابه، انتظاري منطقي پنداشته خواهد شد.

قاچاق سوخت ديگر عاملي است كه سبب افزايش چشمگير مصرف روزانه مي شود. به گفته برخي مسئولان، طي سه ماه گذشته روزانه ۱۰ تا ۱۳ ميليون ليتر بنزين از كشور قاچاق شده است.

بي ترديد بروز شرايط اقتصادي خاص نقشي بسزا در زمينه سازي قاچاق و سودجويي برخي افراد دارد. بي انصافي است كه اين مساله را نيز به پاي عموم مردم نوشته و آنها را به عنوان عامل اصلي مصرف بي رويه بنزين معرفي كنيم.

هر گاه شرايط اقتصادي بهبود يافت و قاچاق ريشه كن شد، مي توان به مقايسه منطقي مصرف بنزين ايران و تركيه پرداخت.

حجم متفاوت ترافيك در خيابان هاي دو كشور، عامل ديگري است كه در ميزان مصرف روزانه اثرگذار است. از آنجايي كه در شهرهاي بزرگ ايران به ويژه تهران، تقريبا در تمامي روزهاي سال شاهد ترافيكي سنگين هستيم، بخشي از بنزين موجود در باك خودروهاي مردم به خاطر اين معضل به هدر مي رود.

بديهي است كه در صورت مديريت بهتر ترافيك، از ميزان مصرف روزانه بنزين كاسته خواهد شد. حال سوالي كه پيش ميايد اينست كه آيا مردم مسئول اصلي مديريت ترافيك هستند؟

بنا به دلايلي كه ذكر شد، مقايسه مصرف روزانه 91 ميليون ليتر بنزين در ايران با مصرف روزانه 8.2 ميليون ليتر بنزين در تركيه چندان منطقي به نظر نمي رسد، زيرا همانطور كه اشاره كرديم، شرايط دو كشور از جنبه هاي مختلف تا حد زيادي متفاوت است.

البته در اين نكته كه برخي از رفتارهاي نادرست مردم در افزايش مصرف بنزين تقش دارد، شكي وجود ندارد، اما مطمئنا مسئول اصلي اختلاف چشمگير ايران و تركيه در زمينه هاي گوناگون از جمله مصرف بنزين، عموم مردم نيستند.