اين رقم پيش از اين و در اولين روزهاي سالجاري، از سوي يوري اوشاكوف، مشاور پوتين نيز اعلام شده بود و حالا علياكبر ولايتي حامل اين پيام به ايران است. اوشاكوف در فروردينماه سالجاري اعلام كرده بود «انرژي اميدواركنندهترين حوزه براي همكاري ميان روسيه و ايران است؛ شركتهاي پيشتاز نفت و گاز روسيه، همچون گازپروم، گازپروم نفت، روسنفت، لوك اويل، زاروبژنفت و تاتنفت بهطور ساختارمند توسعه ميدانها را در ايران بررسي ميكنند؛ حجم مورد انتظار سرمايهگذاري بيش از ۵۰ ميليارد دلار است.»
اين حجم از سرمايهگذاري در حالي از سوي روسيه قابلانتظار بوده است كه به گزارش خبرگزاري فارس، ولايتي در بخشي از صحبتهاي خود در رابطه با ديدار حدودا دو ساعتهاش با پوتين كه پنجشنبه گذشته رقم خورد، گفت: يكي از شركتهاي مهم نفتي روسيه با وزارت نفت قرارداد ۴ ميليارد دلاري را در حال انعقاد دارد. دو شركت نفتي مهم نيز صحبتهايي را شروع كردهاند كه رقم قرارداد آنها تا ۱۰ ميليارد دلار ميتواند باشد. او در ادامه افزوده است: آماري كه خود پوتين بيان كرد حاكي از اين بود كه ايشان تاكيد داشتند كه روابط نفتي ايران و روسيه تا سقف ۵۰ ميليارد دلار ادامه داشته باشد؛ يعني روسيه آمادگي دارد اين رقم را در نفت ايران سرمايهگذاري كند، كه رقم مهمي است و ميتواند جايگزين شركتهايي باشد كه ايران را ترك كردهاند.
هر چند به گزارش اسپوتنيك عربي، سخنگوي كرملين اين حجم از سرمايهگذاري ياد شده در صنعت نفت ايران را تاييد نكرده و از بيان جزئيات بيشتر نيز خودداري كرده است، اما با توجه به اظهارنظرهايي كه پيش از اين از سوي مقامات رسمي روسيه در اين زمينه وجود داشته، اين سوال مطرح است كه آيا اصولا اين حجم از سرمايهگذاري از سمت روسها، در شرايط فعلي ممكن است؟ سوال ديگري كه وجود دارد اين است كه آيا انعقاد ۵۰ ميليارد دلار قرارداد با شركتهاي نفتي روس، به معناي وابستگي فني و مالي صنعت نفت ايران به اين شركتها است؟
منوچهري: مذاكره با روسها ادامه دارد
در كنار سوالاتي كه به آنها اشاره شد، مساله ديگري كه مهم بهنظر ميرسد اخبار مبني بر خروج شركتهاي نفتي روسيه از ايران در پي بازگشت تحريمهاي آمريكا است. خبرگزاري رويترز، رسانهاي بود كه چندي قبل از خروج يكي از شركتهاي روس حاضر در ايران خبر داد. اما معاون امور توسعه و مهندسي شركت ملي نفت ايران در گفتوگو با «دنياي اقتصاد» تاكيد كرد «تماسها با شركتهاي روسي براي ارائه مطالعات انجام شده ازسوي آنها ادامه دارد.» غلامرضا منوچهري، در ادامه با اشاره به اينكه «مدتهاست با روسيه در حال مذاكره هستيم»، گفت: طرح مطالعه حدود 25 ميدان گازي و نفتي براي توسعه توليد در دست شركتهاي روس است كه حالا از مرحله مطالعه عبور كرده و كارشناسان در حال مقايسه طرحهاي پيشنهادي آنها با طرحهايي هستند كه شركت ملي نفت ايران از قبل داشته است. بعد از اين مرحله نيز وارد بحثهاي اقتصادي ميشويم از جمله اينكه چه ميزان سرمايه نياز است، مدتزمان بازگشت سرمايه چقدر خواهد بود و.... منوچهري با اشاره به اين جزئيات، عقيده دارد حجم كل سرمايهاي كه براي توسعه ۲۵ ميدان ياد شده، عددي به بزرگي ۵۰ميليارد خواهد بود و اين عدد به فروش روزانه ۱۰۰ هزار بشكه نفت خام ايران به روسيه ارتباطي ندارد.حضور شركتهاي نفت و گاز روس در ايران به طرحهاي مطالعه ميادين منحصر نميشود.
منوچهري در بخشي از گفتوگو با «دنياي اقتصاد» به قرارداد توسعه ميادين آبان و پايدار غرب اشاره ميكند كه ميان شركت ملي نفت ايران، زاروبژنفت روسيه و شركت دانا انرژي منعقد شده است. اين قرارداد كه در آخرين روزهاي سال ۹۶ به امضا رسيد، دومين قرارداد نفتي ايران با يك شركت خارجي و در قالب قراردادهاي جديد نفتي بود. هدف اين قرارداد، دستيابي به توليد روزانه حداكثر ۴۸ هزار بشكه در روز و توليد تجمعي اضافي حدود ۶۷ ميليون بشكه طي ۱۰ سال آينده است. برآورد هزينههاي سرمايهاي اين طرح توسعه معادل ۶۷۴ ميليون دلار آمريكا (شامل هزينههاي مستقيم سرمايهاي و هزينه تعمير و جايگزيني پمپهاي درونچاهي) است و هزينههاي غيرمستقيم آن نيز معادل ۶۸ ميليون دلار تخمين زده شده. معاون شركت ملي نفت ايران در امور توسعه و مهندسي، در رابطه با كليد خوردن طرحهاي جديد از سوي شركتهاي نفت و گاز روسيه در ايران ميگويد: اين موضوع در آينده مشخص ميشود، اما بستگي دارد طرف روس براي ورود به اين پروژهها چقدر انعطاف از خود نشان دهد. منوچهري در عين حال ورود شركتهاي روس به پروژههاي گازي را با پيچيدگي بيشتري نسبت به ميدانهاي نفتي ارزيابي ميكند زيرا «عرضه گاز توليدي» در كنار «توليد گاز»، خود پروژهاي عظيم و پيچيده است كه به سرمايهگذاري و تكنولوژي زيادي نياز دارد.
ايران بهدنبال وابستگي نيست
اما در شرايطي كه ممكن است بهنظر برسد تا زماني كه قراردادي امضا نشده، صحبتها در سطح كلان باقي ميماند، جواد يارجاني، رئيس پيشين امور اوپك در وزارت نفت به «دنياي اقتصاد» ميگويد: هرچند هنوز جزئياتي در مورد سرمايهگذاري ۵۰ ميليارد دلاري شركتهاي نفت و گاز روسيه در ايران مشخص نشده است، اما هر ميزان از اين اعلام موضع كه در صنعت نفت ايران رقم بخورد، اتفاقي خوشايند خواهد بود و از آن استقبال ميشود. يارجاني با اشاره به اينكه ايران ذخاير عظيم نفت و گاز دارد و شركتهاي نفتي روسيه نيز از تجربههاي خوبي در زمينه توليد برخوردارند، ميگويد: اين حجم از سرمايهگذاري ممكن است طي چند سال اتفاق بيفتد، اما قطعا به معناي وابستگي ايران در اين زمينه به روسيه نيست. اين كارشناس ارشد حوزه نفت و گاز با تاكيد بر اينكه «در صنعت نفت ايران كسي بهدنبال وابستگي صرف به يك كشور نيست»، ادامه داد: امكانات و منابع نفت و گاز ايران به قدري وسيع است كه حتي اگر ۵۰ ميليارد دلار سرمايه از سمت شركتهاي روس به ايران آورده شود؛ باز حجم زيادي از كار باقي ميماند كه توانايي جذب تكنولوژي و سرمايه خارجي از ديگر كشورها را خواهد داشت.
رئيس پيشين امور اوپك در وزارت نفت نيز مانند منوچهري به «انعطاف شركتهاي روسي» براي ورود به ايران اشاره ميكند و ميگويد: ممكن است برخي شركتهاي نفتي روسيه كه در بورسهاي بينالمللي حضور دارند، به علت بازگشت تحريمهاي آمريكا براي ورود به ايران مشكلاتي داشته باشند؛ اما خبرهايي كه پيرامون خروج برخي شركتهاي نفتي روسيه از ايران شنيده ميشود، تا زماني كه از سوي خود آن شركتها منعكس نشود، قابل تاييد نيست ضمن اينكه مطمئنا راههاي زيادي براي همكاري شركت ملي نفت ايران با شركتهاي نفت روسيه حتي در شرايط تحريم وجود دارد.
دنياي اقتصاد