كافي است چند ساعت با مطالعه دقيق روند تصميم گيري ها در مجلس و دولت در حوزه صنعت پتروشيمي را در ذهن مرور نمائيد جمع بندي اين تحقيق و تفكر هر ايراني وطن دوست را متاسف و اندوهگين مي كند.
تا سال 1392 قيمت هر متر مكعب گاز متان خوراك پتروشيمي ها كمتر از 3 سنت بود بعد از آن به يكباره قيمت به 13 سنت افزايش يافت. دليل اين افزايش ناگهاني چه بود؟ آيا از سال 92 تا كنون قيمت جهاني گاز متان افزايش يافته؟ نه كاملا بلعكس است بعد از سال 92قيمت جهاني گاز متان كاهش يافته است. پس دليل و منطق اين افزايش سريع و ناگهاني و پر سر و صدا چه بوده است؟!
كلا چند درصد گاز متان يا همان گاز طبيعي در صنعت پتروشيمي به عنوان خوراك مورد استفاده قرار مي گيرد؟ حدود 7 درصد گاز متان توليدي در ايران به عنوان خوراك پتروشيمي ها( عمدتا در واحدهاي توليد كننده آمونياك و متانول) مورد استفاده قرار مي گيرد. حدود 30 درصد در نيروگاه هاي كشور و 40 الي 50 درصد هم در مصارف خانگي و تجاري كه از اين 80 درصد حداقل 35درصد آن به هدر مي رود ميزان گاز متاني كه در اين دو حوزه ضايع مي شود و محيط زيست را آلوده مي كند چندين برابر كل خوراك صنعت پتروشيمي كشور است و افسوس كه هيچ كس با اين هدر رفت كاري ندارد و آن را ظلم به ملت و مملكت نمي داند!!
تحويل 80 درصدگاز توليدي كشور به حوزه خانگي و تجاري و نيروگاه هاي كم بهره چه مزيت و توسعه و اشتغالي به دنبال دارد؟ كم بهره ور ترين و بدترين مشتري براي شركت گاز همين حوزه ها مي باشند كه گاز متان را با قيمت 2.5 سنت دريافت و بخش عمده آن را نابود مي كنند محيط زيست را الوده و كمترين اشتغال و توسعه را به دنبال داشته اند.
آيا توسعه صنعت پتروشيمي اولويت كشور نيست؟ اگر چنين است گاز متان و خوراك مايع را به چه قيمتي تحويل واحدهاي پتروشيمي دهيم تا جذابيت براي توسعه سرمايه گذاري در اين صنعت افزايش يابد؟
آيا با گاز متان 10 سنتي و پروپان 400 دلاري مي توان واحد هاي صنعتي و بزرگ و اشتغال زاي زير شاخه راتوسعه داد؟ مگرايران جز قيمت مناسب تر خوراك چراغ چشمك زن ديگري هم براي جذب سرمايه گذاري دارد كه آن را هم با افزايش شديد قيمت خوراك واحدهاي پتروشمي كور نمودند. سرمايه گذاري كه يك واحد بزرگ پتروشيمي احداث مي كند در 5 سال اول بهره برداري واحد زير سنگين ترين فشارها قرار دارد چرا كه بايد اصل وام و بهره هاي سنگين آن را بازپرداخت نمايدواحدهاي بزرگ پتروشيمي معمولا در 3 تا 5 سال پس از بهره برداري با ظرفيت 70 و 80 و 90 درصد و كمتر از ظرفيت طراحي توليد مي كنند و به مرور كه مشكلات واحدها شناسايي و رفع مي شوند و تيم بهره بردار سوار بر كار مي شوند ظرفيت توليد افزايش گام به گام خواهد يافت تا به ظرفيت اسمي برسد. همچنين چند سال اول بهره برداري خريد مواد شيميايي و تجهيزات و قطعات و غيره فشار زيادي به سرمايه گذار ايجاد مي كند لذا منطق اين است كه قيمت خوراك بصورت پلكاني تعيين شود و در 5 سال اول 30 درصد تخفيف در 3 سال بعد 20 درصد و بعد از آن خوراك با 10 درصد تخفيف در اختيار سرمايه گذار قرار گيرد. چنانچه دولت از ابتداي سال 97 چنين مقررات منطقي و عاقلانه اي كه اختيار آن را مجلس محترم 3 سال پيش در اختيارش قرار داده ابلاغ نمايد از سال 97 شاهد تحول و شكوفايي در صنعت پتروشيمي خواهيم شد. از زمان شروع عمليات اجرايي احداث واحدهاي پتروشيمي تا زمان راه اندازي و دريافت خوراك 4 سال زمان مي برد اما همين مجوز تخفيف پلكاني ياد شده از زمان ابلاغ ميلياردها يورو سرمايه را روانه ايران خواهد نمود يعني دولت فقط با يك برگه كاغذ مجوز و بدون اينكه يك سنت هزينه كند در مدت 4 سال شكوفايي و پويايي و اشتغال گسترده در صنعت پتروشيمي و شركتهاي قطعه ساز و پيمانكاري ايجاد مي كند.
ميزان اتان توليدي در ايران صرفا كفاف واحدهاي الفيني احداث شده و در حال احداث را مي دهد حتي از 5 سال آينده روند كمبود اتان مجدد آغاز و براي هميشه تداوم خواهد يافت( به دليل افت فشار ميادين گازي و كاهش ميزان توليد آنها) لذا اگر ايران بخواهد در حوزه توليد الفين ها وپلي اتيلن ها روند رو به رشد داشته باشد چاره اي جز حمايت از احداث واحدهاي MTO ندارد واحدهاي MTO حجم سرمايه گذاري بالايي دارند لذا اگر بخواهيم بازگشت سرمايه را در دوره ده ساله محاسبه نمائيم حاشيه سود اين واحدها مناسب نيست اما اگر بلند مدت نگاه كنيم اين واحدها از جذابيت سرمايه گذاري بالايي برخوردار مي باشند تنها را افزايش حاشيه سود اين واحد ها اين است كه قانون تخفيفات پلكاني خوراك براي اين واحدها به مدت ده سال اجرايي شودو گاز متان به قيمت 5 سنت تحويل اين واحدها شود در آن صورت از IRR مناسب برخوردار خواهند شد. به دلبل وجود گاز متان در سراسر كشور مي توان اين واحدهاي را در نقاط مختلف كشور كه زيرساخت و دست يابي به بازار را دارند احداث نمود. آيا وزارت نفت حاضر است بخشي از گاز متان كه در نيروگاه ها و بخش خانگي و تجاري به هدر مي رود را به دو برابر قيمتي كه تحويل اين حوزه ها مي دهد به واحدهاي MTO تحويل نمايد؟
واحدهاي MTO اشتغال قابل توجهي به دنبال دارند و در بلند مدت از توان رقابت پذيري بسيار بالايي نسبت به ساير روش هاي توليد الفين ها برخوردار مي باشند. حمايت از احداث واحدهاي MTO و PDH و حتي GTL مي بايست در راس برنامه هاي بلند مدت و استراتژيك وزارت نفت باشد.
دولت و وزارت نفت بايد بگونه اي برنامه ريزي نمايند كه ميزان تحويل گاز به مصارف خانگي و نيروگاه ها كاهش و معادل آن گاز متان در چارچوب ذكر شده تحويل واحدهاي پتروشيمي شود. بايد قوانين و مقررات و چارچوب هايي طراحي شود كه نيروگاه هاي گاز به سمت سيكل تركيبي حركت كنند و نيروگاه هاي فرسوده از مدار توليد خارج شوند و سياست هاي تشويقي و تنبيهي جهت كاهش مصارف خانگي وضع گردد. از توسعه نيروگاه هاي خورشيدي در نقاط مستعد كشور حمايت شود و حداقل 20 درصد انرژي مورد نياز كشور طي 10 سال آينده از طريق نيروگاه هاي خورشيدي تامين شود چرا كه ايران از مزيت ويژه اي در ان حوزه برخوردار است. با توجه به اينكه قيمت گاز تحويلي به واحدهاي پتروشيمي بين دو تا سه برابر گاز تحويلي به مصارف خانگي و نيروگاهي است هر چه بتوان گاز تحويلي به بخش خانگي و نيروگاه هاي غير اقتصادي و مخرب محيط زيست را كاهش و تحويل واحدهاي پتروشيمي نمود درآمدهاي وزارت نفت افزايش و كشور در مسير توسعه پايدار و اقتدار بيشتر قرار خواهد گرفت.