انقلاب سوسياليستي روسيه به رهبري لنين معروف به انقلاب بلشويكي (توده اي) 25اكتبر 1917 آغاز شد ولي نظامي كه برپايه ايدئولوژي آن ايجاد شده بود در آخرين روز سال 1991 پس از 74 سال حكومت فروپاشيد. در تقويم آن زمان روسيه (تقويم ژوليان)، اين انقلاب «هفتم نوامبر» آغاز شده بود، بنابراين «25 اكتبر» طبق تقويم گريگوري است كه اينك بين المللي شده و تاريخ رويدادها (كتب تاريخ) را به آن مي نگارند.
     انقلاب بلشويكي اكتبر در حقيقت سومين مرحله از انقلاب مردم روسيه در طول سال 1917 بود. انقلاب اول توسط ليبرالها، و انقلاب دوم كه موفق به وادار كردن تزار نيكلاي دوم به تفويض اختيارات شد در فوريه همان سال توسط چپگرايان ـ ناسيوناليستها انجام شده بود كه «كرنسكي» را رئيس دولت موقت كرده بودند. در انقلاب سوم، كمونيست ها (بلشويكها) ، سوسياليست ها و منشويك ها (سوسيال دمكراتها) شركت داشتند كه در پي سقوط كاخ حكومتي و دستگير شدن بيشتر مقامات ارشد دولت، لنين پيروزي انقلاب و بركناري دولت وقت (دولت كرنسكي) را اعلام داشت و اداره امور روسيه به دست كنگره ساويت ها مركب از 649 كمونيست، سوسياليست و منشويك سپرده شد. لنين تاكيد داشت همه كساني كه معتقد به نوعي سوسياليسم هستند در احراز مقامات و اداره امور مشاركت داشته باشند ولي بعدا «لئون تروتسكي» سوسياليست هاي ميانه رو را مشتي ورشكسته و فرصت طلب خواند و به دورانداخت و برجاي كنگره ساويت هاي سراسر روسيه، شوراي كميسرهاي مردم مركب از نمايندگان كارگران و كشاورزان بلشويك و عمدتا از عوام الناس، بي تجربه و كم سواد را مستقر ساخت، پرچم دولتي با علامت داس و چكش را رسميت بخشيد و مصادره اراضي اشراف، مالكان بزرگ و حتي كولاك ها (خرده مالكين) و كارخانه ها، بانكها و كارگاهها را اعلام داشت و همين جهش كه مورد نظر لنين نبود و آن را روالي منطقي نمي دانست باعث شد كه سنگ اول كج گذارده شود.
     پيروزي انقلاب روسيه عمدتا به دليل نارضايي مردم از فئوداليته موجود، تبعيضات، انحصارها، نابرابري هاي اقتصادي ــ اجتماعي، وجود فساد در دستگاههاي دولتي و بوروكراسي خسته كننده آن بود.
     پس از مرگ لنين، جانشينان او به تدريج از مردم جدا شدند و به تجمل گرايي، قدرت طلبي، خودخواهي و مبارزه آشگار و پنهان با يكديگر روي آوردند كه چاپلوسي مقامات پايين تر، دروغ و رياكاري را به دنبال داشت. از آنجا كه مقامات حزب و دولت مردماني بي تجربه و برخاسته از ميان قشر كم سواد و بي اطلاع بودند به جاي ترويج سوسياليسم از راه آموزش (مدارس و مطبوعات) و ساخت افراد مومن و وفادار به اين مسلك و تفهيم منافع انساني آن از طريق انعكاس بدي ها و نارسايي نظامهاي ملل ديگر، به روشهاي ديگري ازجمله خشونت و استبداد متوسل شدند و سوسياليسم را در وضعيتي قراردادند كه سرانجام به شكست كشانده شد. سوسياليسم روسيه بر پايه عقايد ماركس و لنين بود و بايد نسلهايي مي ساخت كه به مباني آن با تمام وجود وفادار بمانند و يا دست كم به آساني از آن عقب نشيني نكنند. به باور مورخان، انقلاب شوروي نخست دچار شكست فرهنگي شد و سپس اقتصادي - سياسي و سرانجام خيانت برخي از مقامات و يا اشتباهات آنان باعث فروپاشي شوروي شد كه بزرگترين و شگفت انگيزترين رويداد تاريخ بشر است.
     سران روسيه شوروي در دهه دوم پيروزي انقلاب، چون نظام خودرا شكست ناپذير مي پنداشتند، به تصور اينكه اگر امپراتوري يكپارچه روسيه را به صورت اتحاديه اي از مليّت ها درآورند آسانتر مي توانند ساير ملل را به داخل اين اتحاديه بكشانند، اين امپراتوري را با خطوطي كه در دفاتر دربسته روي كاغذ كشيدند به كشورهاي متحده متعدد تقسيم كردند و نامش را اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي گذاردند كه اين اتحاديه در سال 1991 همانند يك كاخ برفي فروپاشيد و مسائل گرجستان و اوكراين و ... در سال 2008 ريشه در همان اشتباه دارد كه دردسر بزرگي براي سران فعلي مسكو شده است. فروپاشي اتحاد شوروي و استقلال اعضاي آن نيز نتيجه جاه طلبي سران محلي بود كه مي خواستند بر اريكه قدرت بمانند و رئيس كشور باشند!. انديشمندان بر اين باورند كه شكست نظام حكومتي شوروي كه از اول هم جوامع آن آمادگي لازم براي پياده كردن سوسياليسم مطلق مخصوصا با «جهش» را نداشتند به معناي شكست اصول و فرضيه هاي سوسياليستي نيست و با گرفتن پند از شكست شوروي بايد راههاي تازه اي را براي تحقق سوسياليسم يافت زيرا بشر هرچه آگاهتر شود مساوات را آرزوي خود قرارخواهد داد و براي تحقق آن تلاش بيشتري خواهد كرد.