در اين ميان عربستان يكي از بزرگترين برندگان رشد قيمتها است، اين كشور روزانه حدود يك ميليارد دلار از فروش نفت درآمد كسب ميكند. اين در حالي است كه به واسطه تحريمها ايران از استفاده حداكثري از اين شرايط طلايي محروم است و در بهترين حالت يكدهم عربستان در سال جاري ميلادي درآمد خواهد داشت. از سوي ديگر ممنوعيت اتحاديه اروپا روي خريد نفت روسيه ميتواند شرايط را پيچيدهتر كند.
چارلز ميشل، رئيس شوراي اروپا اين نكته را اظهار داشت كه در آخرين دور تحريمهاي اتحاديه اروپا، خريد نفت از روسيه را كه از طريق دريا ارسال مي شود تا پايان سال جاري ميلادي ممنوع ميكند. اما اين تحريمها شامل انتقالاتي كه توسط خطوط لوله صورت ميگيرد، نميشود. اين بسته به منظور مجازات روسيه به دليل حمله به اوكراين طراحي شده است. همچنين ممنوعيت بيمهاي روسها در حوزه حمل نفت به كشورهاي ثالث هم توسط اين شورا پيشنهاد شده است.
قيمت نفت خام امسال به دليل تنشهاي اروپا كه همزمان با بازگشت تقاضاي جهاني پس از بحران كرونا روي داده است، سر به فلك كشيده. از طرفي ذخاير استراتژيك نفتي تخليه شده و شاهد افزايش قيمت محصولات در بازارهاي جهاني به بالاترين حد تاريخ هستيم. به طور مثال امروز قيمت بنزين در آمريكا به بالاترين سطح خود در تاريخ رسيد.
نفت برنت و وست تگزاس اينترمديت در حال بستن ششمين صعود ماهانه در ماه مي هستند. قيمت نفت با شروع فصل شلوغ تابستان توسط رانندگان آمريكايي افزايش يافته است و اين اتفاق درست زماني رخ داده كه مقامات چيني محدوديتهاي ضدويروسي را كه سمت تقاضا را تضعيف كرده بود، كاهش دادهاند.
اين اقدام اتحاديه اروپا در جريان نشست سران اروپا در بروكسل، پس از غلبه آنها بر مخالفتهاي مجارستان كه ميخواست اين تحريمها تصويب نشوند، مورد توافق قرار گرفت. در نهايت بر اساس اين قرارداد، مجارستان به دريافت نفت روسيه از طريق خط لوله ادامه خواهد داد.
صادرات نفت عربستان سعودي در ماه مارس به 30 ميليارد دلار رسيده است كه بالاترين رقم در حداقل 6 سال اخير است كه ناشي از افزايش قيمتها و افزايش توليد است.
به گفته اداره آمار پادشاهي بريتانيا، ارزش صادرات نفت خام عربستان سالانه 123 درصد افزايش يافته است. با رشد قيمت نفت خام به بيش از 100 دلار در هر بشكه و توليد بيش از 10.3 ميليون بشكه در روز توسط عربستان، اين كشور شرايط رويايي را تجربه ميكند. حكومت عربستان هر روز حدود يك ميليارد دلار درآمد حاصل از صادرات نفت دارد. به همين واسطه اين كشور براي اولين بار در يك دهه گذشته (يعني براي اولين بار از زمان به قدرت رسيدن محمد بن سلمان) با مازاد بودجه روبرو شده است. اين اتفاقات سبب شده است، عربستان از ژانويه تا مارس 15 ميليارد دلار مازاد بودجه داشته باشد. به گفته صندوق بينالمللي پول، عربستان امسال به يكي از سريعترين اقتصادهاي بزرگ در جهان تبديل خواهد شد. پنج واردكننده اصلي نفت عربستان، كشورهاي چين، هند، ژاپن، كره جنوبي و آمريكا هستند. بايد به اين نكته توجه داشت كه احتمالا صادرات نفت عربستان افزايش پيدا كند. چراكه توافق اوپك پلاس در سپتامبر منقضي خواهد شد و احتمالا شاهد افزايش توليد از سوي 23 كشور عضو اين گروه باشيم.
محمد الجدان وزير دارايي عربستان گفت كه مازاد بودجه بدست آمده تا پايان سال در حساب جاري دولت در بانك مركزي ذخيره خواهد شد. سپس در گام بعد از اين منابع براي پركردن ذخاير ارزي خارجي عربستان در صندوق ثروت دولتي اين كشور استفاده خواهد شد. اين صندوق به موتور اصلي سرمايهگذاري دولت در اقتصاد عربستان تبديل شده است.
سياست اتخاذ شده كنوني توسط محمد بن سلمان جهت شكستن چرخههاي رونق و ركود است كه سالهاست عربستان به آن مبتلا شده. مازاد بودجه سالهاي قبل صرف حقوقهاي بخش دولتي و پروژههاي زيربنايي بزرگ ميشد. بخشهاي بزرگي از اين منابع در سرمايهگذاريهاي كم بازده اما با ريسك پايين مانند اوراق خزانه ايالات متحده صرف ميشد.
محمد بن سلمان ميخواهد نفرين نفت را از بين ببرد اما هنوز موفق نشده است. در حالي كه تورم جهاني در حال افزايش است، سيستم بانكي عربستان سعودي با يكي از سختترين شرايط خود در سالهاي اخير مواجه است و سرمايهگذاران خارجي كه از بزرگترين طرحهاي شاهزاده براي دور كردن اقتصاد از نفت حمايت ميكنند، هنوز وارد عمل نشده است.
در حالي كه عربستان و ديگر كشورهاي نفتي از فرصت طلايي نفت ۱۰۰ دلاري نهايت استفاده را براي استحكام بنيانهاي اقتصادي و سياسي خود ميكنند، ايران در استفاده از اين فرصت بينصيب مانده است.
بر اساس آخرين برآوردهاي انجام شده توسط موسسات خارجي، ميزان صادرات نفت ايران در ماه مي به كمتر از ۵۰۰ هزار بشكه در روز رسيده است. گفته ميشود افت صادرات نفت ايران به دنبال تحريمهاي روسيه و كاهش خريد كشورهاي اروپايي در ماههاي اخير رخ داده است. به طوريكه روسها به بازار چين كه مهمترين بازار نفت ايران در شرايط تحريم است، بيش از قبل نياز دارند.
البته مسئولين ميزان صادرات نفت را حدود يك ميليون بشكه اعلام كرده و افت صادرات نفت كشور را تكذيب ميكنند. حتي با فرض صادرات روزانه يك ميليون بشكه ميزان درآمدهاي نفتي ايران امسال حدود ۳۶ ميليارد دلار خواهد بود كه حدودا معادل درآمدهاي نفتي يك ماه عربستان است.
در اين ميان ممنوعيت خريد نفت روسيه توسط پالايشگران اروپايي كه ديروز به تصويب رسيد ميتواند كه ۹۰ درصد صادرات نفت روسيه به اروپا را قطع و اين كشور را از درآمد ماهانه ۱۰ ميليارد دلاري محروم كند و اين ميتواند شرايط را براي ايران دشوارتر از همين حالا بكند.
چراكه روسيه از اين پس به بازارهاي چين و هند بيشتر نياز دارد و اين رقابت را براي ايران دشوار خواهد كرد.
منابع:
والاستريت ژورنال
بلومبرگ
world oil
اداره آمار پادشاهي بريتانيا