پيام نفت -رسانه خبري تحليلي نفت، گاز و انرژي : اتلاف 16 هزار مگاوات برق در شبكه توزيع
شنبه، 24 اردیبهشت 1401 - 09:42 کد خبر:48896
پيام نفت:
آيسان زرفام | هر بار كه مصرف انرژي در كشور زياد مي‌شود، پاي بحث قديمي غلط بودن الگوي مصرف انرژي در ايران هم به ميان مي‌آيد و نتيجه گرفته مي‌شود كه «اگر صرفه‌جويي كنيم مشكل حل مي‌شود». در روزهاي اخير با تشديد آلودگي هوا مساله مصرف نيروگاه‌ها از سوخت مازوت به دليل كمبود گاز، مطرح شده و براي حل اين مساله وزارت نيرو پيشنهاد كرده مردم در مصرف برق وگاز صرفه‌جويي كنند. اكنون مصرف انرژي در ايران چه ميزان است و هدر رفت انرژي چه ميزان به استفاده نادرست مردم و ديگر عوامل بستگي دارد؟ اين موضوع را در گفت‌وگو با محمد‌حسن زربخش كارشناس انرژي و عضو هيات مديره انجمن علمي مديريت مصرف انرژي بررسي كرده‌ايم. او از پيشكسوتان حوزه مديريت انرژي در كشور به شماره مي‌رود و 25 سال در بخش‌هاي مختلف اين حوزه سابقه مديريت دارد.
ايران در بخش توليد و مصرف انرژي به نسبت ديگر كشورهاي جهان در چه وضعيتي قرار دارد؟
ايران دومين كشور داراي منابع گاز دنيا و پنجمين كشور داراي منابع نفت دنيا است و تا پيش از تحريم‌ها، دومين تا چهارمين كشور صادر‌كننده نفت دنيا هم بود.
كشور ما با داشتن مزيت نسبي اين مقدار زياد منابع زيرزميني و همچنين نيروي انساني مي‌توانست «سرزمين‌انرژي» ناميده شود اما متاسفانه به علت مصرف بي‌رويه و غيرمنطقي انرژي مي‌توانيم «سرزمين اتلاف انرژي» ناميده شويم.
با توجه به اين‌كه هميشه در حال تاكيد بر صرفه‌جويي انرژي در بخش خانگي هستيم واقعا مصرف انرژي در بخش خانگي بيش از آن چيزي است كه بايد باشد؟
بخش مصرف خانگي انرژي در ايران 40درصد از مصرف انرژي كشور را به خود اختصاص داده است. در بخش گاز به ازاي هر متر‌مربع زيربناي مسكوني، 22متر مكعب گاز مصرف مي‌شود يعني 1 واحد 100متري 2200 مترمكعب گاز استفاده مي‌كند.
در اروپا اين مقدار نزديك به 5 تا 5.5 مترمكعب گاز براي هر متر مربع زيربناي مسكوني است. يعني مصرف ما حدود 4 برابر بيشتر از كشورهاي اروپايي است كه در مناطق سردسير تري هم نسبت به ما قرار دارند. در بخش برق هم بخش خانگي در ايران، مصرفي 2 تا 3 برابر متوسط دنيا دارد و بزرگ‌ترين مصرف‌كننده برق، بخش مشتركان خانگي است. هر مشترك خانگي به طورمتوسط 3000 كيلووات ساعت در سال در ايران مصرف برق دارد اما ميانگين اين مقدار در دنيا 600 كيلو وات است. ممكن است برخي به اين آمار اعتراض كنند كه ميانگين جهاني كمتر از چيزي است كه به نظر مي‌رسد بنابراين بايد توضيح دهيم كه در كشورهايي مانند هند و چين برخي مناطق هنوز به برق دسترسي ندارند و از منابعي مانند بيوگاز براي مصارف خانگي استفاده مي‌كنند به همين خاطر هم ميانگين پايين آمده است و واقعيت اين است كه كشورهاي اروپايي، آمريكا و برخي كشورهاي منطقه ميزان استفاده بيشتري از برق دارند، مثلا مصرف خانگي برق در قطر به خاطر رفاه نسبي بيشتر از ايران است و يا ميانگين مصرف برق هر مشترك خانگي در اروپا 7 تا 8 هزار كيلووات است چرا كه دسترسي بيشتري به تجهيزات رفاهي دارند .
وضعيت مصرف انرژي ما در صنايع به نسبت كشورهاي ديگر دنيا چگونه است؟
در بخش صنايع بايد بگوييم كه صنعت سيمان بهترين وضع مصرف انرژي در كشور را دارد با اين حال هنوز 30 درصد نسبت به كشور اروپايي كه تجهيزات صنعت سيمان را به ايران صادر كرده‌اند مصرف برق بيشتري داريم. تجهيزات و تكنولوژي آسياب سيمان، كوره و… از آلمان و دانمارك آمده ولي نحوه بهره‌برداري ما باعث مصرف بيشتر شده است. اما در صنايع ديگر وضعيت بدتر است در صنايع ما 30 تا 50 درصد پتانسيل صرفه‌جويي انرژي وجود دارد.
پس به طور كلي پرمصرف‌ترين بخش انرژي كشور خانگي است؟
در مجموع اگر مصارف را در ترازي تقسيم كنيم سهم مصرف انرژي (گاز، برق و سوخت) در بخش خانگي 37 -38 درصد، در بخش صنعت 35 درصد، در بخش حمل‌و‌نقل 27 درصد و باقي براي ساير مصارف است.
اين‌كه مصرف انرژي در بخش خانگي تقريبا مساوي بخش صنعتي است اتفاق خوبي نيست، يعني مصرف انرژي بخش مولد با بخش غير‌مولد كه ارزش افزوده اي توليد نمي‌كند و عايدي ندارد مساوي است.
چرا مصرف انرژي در بخش خانگي زياد است و چه كاري مي‌توانيم براي كاهش آن انجام دهيم؟
عوامل زيادي در اين بخش وجود دارد اما دو مسئله از همه مهم‌تر است. اولين مسئله تجهيزات خانگي غيربهينه است. ما در بخش خانگي 30 ميليون مشترك داريم براي مثال اگر همه مشتركان يك دستگاه يخچال و فريزر خانگي داشته باشند، پس 30 ميليون يخچال و فريزر در اين بخش است كه متاسفانه 90 درصد آن‌ها تكنولوژي قديمي دارند و بعضا فرسوده هستند بنابراين مصرف انرژي بالايي دارند و نسبت به تجهيزات مشابه خارجي يك و نيم برابر انرژي برق بيشتري مصرف مي‌كنند. بايد توجه كنيم كه اين آمار مربوط به تجهيزاتي است كه در تمام شب و روز به برق متصل هستند. متاسفانه تجهيزات خانگي غيربهينه در سبد خريد مردم وجود دارد.
مساله دوم نحوه بهره‌برداري است. مثلا شيوه استفاده از يخچال در ميان مشتركان ما بهينه نيست هر بار كه در يخچالي كه به گاز نزديك است باز مي‌شود گرماي شعله گاز وارد يخچال مي‌شود و مصرف برق يخچال را بالا مي‌برد، بنابراين تعداد و مدت زمان باز گذاشتن در يخچال بسيار مهم است. به طور كلي 7 درصد مصرف برق به دليل باز‌و‌بسته كردن نادرست در يخچال است. حالا تصور كنيد كه حدودا در هر خانه 30 وسيله برقي وجود دارد كه در همه آن‌ها بهينه بودن و نحوه مصرف اهميت دارد.
ميزان برق و گاز در مرحله انتقال و توزيع هدر مي‌رود؟
ظرفيت اسمي نيروگاه‌هاي برق كشور حدود 80 هزار مگاوات است اما در بخش انتقال و توزيع شبكه برق كشور حداقل 20 تا 30 درصد از اين مقدار تلف مي‌شود يعني چيزي حدود 16 هزار مگاوات، اين يعني 8 برابر توليد نيروگاه شهيد رجايي. اين تلفات ناگزير است اما مي‌توان مقدار آن را كاهش دارد مثلا اين تلفات در كره‌جنوبي 7 درصد و در ژاپن 4 درصد است.
دليل اين حجم از اتلاف انرژي در بخش انتقال و توزيع چيست؟
علت اين تلفات فرسودگي تجهيزات و همچنين وارد شدن همه توليدات به يك شبكه برق كشور است. در گاز هم اين تلفات وجود دارد اما جزئي است در بخش آب هم همين‌گونه است و با مشكل فرسودگي تجهيزات و تلف شدن آب روبه‌رو هستيم.
وزارت نيرو مي‌گويد با صرفه جويي برق و گاز در بخش خانگي مي‌توان گاز طبيعي لازم براي نيروگاه‌هاي كشور را تامين كرد و در اين صورت نيازي نيست كه برخي نيروگاه‌ها از سوخت آلاينده مازوت استفاده كنند. اين پيشنهاد براي جلوگيري از مصرف مازوت به نظر شما منطقي است؟
مصرف گاز ما نسبت به كشورهاي ديگر خيلي زياد است. مصرف گاز ما در چند روز گذشته 600 ميليون مترمكعب بوده در حالي كه توليد گاز در كشور زير يك ميليون مترمكعب است پس اين توصيه مي‌تواند منطقي باشد. در زمستان هم مصرف گاز بالاست و اين منجر به قطع گاز نيروگاه‌ها مي‌شود. امسال در تهران سرماي زيادي نداشتيم اما دماي حدود 20 شهر ديگر در روزهاي اخير به زير صفر رسيد و اين مساله باعث افزايش مصرف گاز شد. از سوي ديگر به خاطر شيوع كرونا وزارت بهداشت مردم را به باز گذاشتن لاي در پنجره‌ها توصيه مي‌كند كه اگر مردم پنجره را زياد باز كنند مصرف گاز درصدي بالا مي‌رود.
اين روزها بيشتر درباره مصرف بخش خانگي صحبت مي‌شود اما شما به اتلاف انرژي در بخش صنعت هم اشاره كرديد. در بخش صنعت چه راهبردي بايد براي افزايش بهره‌وري در پيش گرفته شود؟
در بخش صنايع تكنولوژي حرف اول را مي‌زند، مثلا تكنولوژي سال 1960 ديگر فرسوده است و مصرف بالايي دارد و مساله دوم هم بهره‌برداري و استفاده از تجهيزات در صنايع است كه بايد توصيه‌هايي كه براي هر وسيله در خصوص صرفه‌جويي در انرژي وجود دارد، جدي گرفته شود.
