پيام نفت -رسانه خبري تحليلي نفت، گاز و انرژي : ولايتي: اينكه با روسيه تعامل كنيم و با آمريكا رابطه‌اي نداشته باشيم موجب نمي شود كه سياست «نه شرقي نه غربي» زير سؤال برود ؟!
سه شنبه، 28 دی 1400 - 03:15 کد خبر:48443
پيام نفت:
ولايتي معتقد است تعامل ايران با چين و روسيه كه دوسويه و بر اساس اقتدار و احترام متقابل است، با شعار «نه شرقي نه غربي» مباينتي ندارد و سفر رئيسي به روسيه، نقطه عطفي در تاريخ ديپلماسي جمهوري اسلامي است هم براي لغو و هم براي خنثي‌‌سازي تحريم‌ها. آنچه در پي مي‌آيد مشروح اين گفت‌وگوي دوساعته است.

پايگاه خبري تحليلي انتخاب (Entekhab.ir) :

تسنيم: ولايتي گفت كه در جريان جلسه با رييس جمهور تجارب خود را در اختيار آقاي رئيسي گذاشته است.

مشاور رهبر انقلاب در امور بين‌الملل معتقد است تعامل ايران با چين و روسيه كه دوسويه و بر اساس اقتدار و احترام متقابل است، با شعار «نه شرقي نه غربي» مباينتي ندارد و سفر رئيسي به روسيه، نقطه عطفي در تاريخ ديپلماسي جمهوري اسلامي است هم براي لغو و هم براي خنثي‌‌سازي تحريم‌ها. آنچه در پي مي‌آيد مشروح اين گفت‌وگوي دوساعته است.

***

* اخيراً خبري از برگزاري جلسه‌اي با حضور جنابعالي، رئيس‌جمهور و آقايان لاريجاني، جليلي و خرازي منتشر شده است. اگر صلاح مي‌دانيد براي آغاز اين گفت‌وگو از جزئيات و محورهاي مهم اين جلسه برايمان بگوييد.

- بسم‌الله الرحمن الرحيم. با تشكر از شما. در پاسخ به اين سؤال لازم است تأكيد كنم كه اگر قرار بر اين باشد كه جزئيات جلسات گفته شود حتماً دفتر خود آقاي رئيس‌جمهور اين كار را انجام خواهد داد ولي كليات معلوم است كه موضوع، سفر جناب رئيس‌جمهور به روسيه بود. طبيعي است كه ايشان در آغاز اين سفر مهم مشورت كنند، خب بنده هم با توجه به تجاربي كه در حوزه ديپلماسي داشته‌ام در كنار ساير آقايان ازجمله طرف‌هاي مشورت رئيس‌جمهور بودم.

* همزماني اين سفر با مذاكرات وين را چطور ارزيابي مي‌كنيد؟ آيا سفر رئيس‌جمهور مي‌تواند به لغو يا خنثي‌‌سازي تحريم‌ها كمكي كند؟ روابط ايران و روسيه از قبل بوده است. گويا در اين سفر قرار است بين ايران و روسيه سند 20 ساله‌اي به امضاء برسد. حضرت‌عالي چگونه ارزيابي مي‌فرماييد؟

- موضوع هسته‌اي يكي از موضوعات مهم داخل و خارج است. طبيعي است روسيه كه نقش تعيين‌كننده‌اي در مذاكرات دارد مورد مشورت قرار بگيرد. جناب آقاي پوتين و جناب آقاي رئيسي در اين مورد حتماً صحبت خواهند كرد. تابه‌حال روسيه در اين زمينه هر كاري مي‌توانسته انجام داده و بيش از اين هم مي‌تواند كمك كند بدين ترتيب كه به‌عنوان يكي از اعضاي شوراي امنيت سازمان ملل همواره در حمايت از ايران نقش اساسي داشته است. مذاكراتي كه در سطح بين‌المللي انجام شده بايد در چهارچوب قواعد شوراي امنيت باشد و طبيعي است كه روسيه مي‌تواند نقش مهمي بازي كند همان‌طور تابه‌حال نقش مهمي ايفاء كرده است. اميدواريم دو رئيس‌جمهور بتوانند در اين زمينه به توافقات خوبي برسند.

* بعضي‌ها عنوان مي‌كنند تمايل به روسيه باعث شده سياست نه شرقي نه غربي جمهوري اسلامي ايران زير سؤال برود!
پيشنهاد امروز
Yektanet: Vaccine

- سياست نه شرقي نه غربي تبلوري از گفتمان انقلاب اسلامي است. نوعي موازنه منفي كه از گذشته و از زمان ملي شدن نفت سياست ايران در زمان حكومت دكتر مصدق با حضور مرحوم آيت‌الله كاشاني مطرح بود؛ يعني نه روسيه و نه انگليس. بعداً در انقلاب تحت عنوان نه سلطه غرب و نه سلطه شرق مطرح و دنبال شد. آن‌هم در زماني كه غرب و شرق ظرفيت ايجاد سلطه داشتند. شرق و غرب آرماني؛ يعني نه سلطه ليبراليست‌ها و نه سلطه كمونيست‌ها. حال ديگر در دنيا، نه در روسيه نه در چين، كمونيسم با آن زمينه‌ها وجود ندارد و همان‌طور كه امام(ره)در نامه‌اي به گورباچف نوشته بودند، كمونيسم را بايد در موزه‌هاي سياسي دنيا پيدا كنيد.

بنابراين، اين نگراني وجود ندارد كه ما رابطه داشته باشيم و اينكه بخواهيم القا كنيم كه با رابطه با چين و روسيه، سياست نه غربي نه شرقي زير سؤال مي‌رود، يك برداشت غلط است.

در حال حاضر، جمهوري اسلامي ايران و حكومت فدراسيون روسيه دو كشور قدرتمند منطقه‌اي و صاحب نفوذ در عرصه بين‌الملل هستند و رابطه دو كشور رابطه‌اي دوسويه و برابر است.

* يعني مي‌فرماييد توجه ايران به كشورهاي چين و روسيه اتفاق درستي است؟

- بله. قدرت منطقه‌اي ايران رو به تزايد است. ايران امروز با ايران 50 سال پيش كاملاً متفاوت است. هيچ‌گاه ايران به اين‌اندازه در جمهوري اسلامي قوي نبوده است. امروز ايران از قدرت و اثرگذاري منطقه‌اي و بين‌المللي قابل‌توجهي برخوردار است. و خود آمريكايي‌ها اعتراف مي‌كنند و مي‌گويند ما

به 3 كشور قدرتمند ايران، چين و روسيه طرف هستيم. «الفضل ما شهدت به الاعداء» همين است ديگر. فضل اين است كه دشمنان به آن گواهي بدهند. شما الآن ملاحظه مي‌كنيد كه جمهوري اسلامي ايران به وجود آمد و يكي از مهم‌ترين آثار تغيير حكومت شاهنشاهي وابسته به حكومت مستقل اسلامي اين بود كه ظرفيت‌هاي دروني اين كشور بزرگ ريشه‌دار تمدني به فعليت درآمده است. امروز جمهوري اسلامي ايران به‌جايي رسيده كه دشمنان نظام به‌ويژه آمريكايي‌ها احتمال مقابله با اين كشور را از ذهن خودشان دور كرده‌اند. دو سال پيش بود كه ايران پهپاد آمريكايي (گلوبال‌هاوك) را ساقط كرد و بعدازآن هم اعلام شد كه يك هواپيماي متعلق به نيروي دريايي آمريكا كه 35 سرنشين داشت و به مرزهاي ما تعرض كرده بود را بااينكه مي‌توانستيم اما مورد هدف قرار نداديم. يعني ايران به اين ميزان از قدرت بازدارندگي رسيده كه هيچ قدرتي در دنيا جرأت نمي‌كند بخواهد با ايران مقابله كند و از عواقبش مصون بماند.

بنابراين روسيه، روسيه تزاري يا شوروي كمونيستي نيست، ايران و روسيه دو كشوري هستند كه در درياي خزر همسايه يكديگر هستند، هر دو جزو كشورهاي مقتدر منطقه و تأثيرگذار در صحنه بين‌المللي محسوب مي‌شوند. رابطه با روسيه رابطه دوسويه و برابر است؛ رابطه‌اي بر اساس احترام متقابل، حقوق برابر و عدم‌ مداخله در امور داخلي يكديگر و همچنين ايران امروز از قدرت بازدارندگي و عمق نفوذ راهبردي برخوردار است و بر اصول و مواضع خود ايستادگي دارد. به عبارتي در تاريخ ايران، هيچ‌گاه به‌اندازه امروز قدرتمند نبوده‌ايم. بنابراين چنين رابطه‌اي نمي‌تواند اشكال داشته باشد.
پيشنهاد امروز
Yektanet: Vaccine

* تعامل با روسيه چه ويژگي‌هايي دارد؟

- ما و روسيه دشمن مشترك داريم. خود آمريكايي‌ها اين را مي‌دانند. يكي از دلايلي كه ما، روسيه و چين هر سه در شانگهاي حضور داريم و سه قدرت درجه اول شانگهاي هستيم اين است كه استقلال داريم. بي‌ترديد جمهوري اسلامي ايران جزو مستقل‌ترين كشورهاست و دست ايران در اينكه سياست‌هاي مستقل خود را پيش ببرد، باز است. همين استقلال در كنار قدرت بازدارندگي يكي از مهم‌ترين مؤلفه‌هاي قدرت جمهوري اسلامي است. ناتو هم دشمن مشترك ما، چين و روسيه است. ما مخالف اين هستيم كه ناتو بخواهد اطراف كشور ما و در مرزها ماجراجويي كند. روسيه هم همين‌طور است. آنها هم با توسعه‌طلبي و تجاوز ناتو به قلمرو روسيه مخالف هستند. ما هم مخالف نفوذ ناتو در منطقه هستيم. در قضيه قفقاز هم ديدند كه محكم ايستاديم و خيلي‌ها فهميدند كه جمهوري اسلامي ايران حساس است. درخصوص داعش هم با روسيه مواضع مشتركي داشتيم. هر دو با داعشي كه محصول و دست‌پرورده آمريكا بود، جنگيديم.

* نكته جالب و عجيب ماجرا اينجاست كه عده‌اي در داخل در برابر هرگونه ارتباط و تعامل با چين و روسيه درباره استقلال كشور و منافع ملي دلواپس مي‌شوند و مي‌گويند كه به سمت روسيه زيادي غش كرديم و همين عده نسخه رابطه با آمريكا را پيچيده و آن را عقلاني و پراگماتيك جلوه مي‌دهند. ريشه اين تناقض را در چه مي‌بينيد؟

- ببينيد شوروي كمونيست وجود داشت كه مي‌خواستند آرمان كمونيسم و ديكتاتوري پرولتاريا به مركزيت كرملين جهاني كنند و بعضي‌ها هم بالاخره انگيزه‌هاي ديگري دارند. سؤال اين است كه دليل چيست؟ يعني چه كه به سمت روسيه غش كرده‌ايم؟ مگر در رژيم پهلوي به سر مي‌برند؟ اساساً چه نيازي است كه به سمت كشوري غش كنيم؟ درخصوص رابطه با دنيا مثال‌هاي متعددي داريم كه غربي‌ها نخواستند و نتوانستند با ما كار كنند. آمريكا در بسيج و تهييج كشورها عليه ايران نقش اساسي داشت؛ آن‌هم كشورهايي كه با ما كار مي‌كردند. آلمان، ژاپن و فرانسه سه كشور مهم صنعتي و طرفدار غرب هستند كه وقتي انقلاب شد همه تحت هدايت آمريكا بساطشان را جمع كردند و رفتند. مثلاً وقتي در بوشهر آلماني‌ها داشتند براي برق اتمي يك رآكتور و مركز هسته‌اي را مي‌ساختند ولي بعداز اينكه انقلاب شد رفتند و بنده كه 16 سال در وزارت خارجه بودم هرچه تلاش كردم كه بيايند و همكاري را ادامه بدهند نيامدند. ژاپني‌ها در حوزه پتروشيمي در بندر امام يك پروژه داشتند يا فرانسوي‌ها كه در دارخوين يك پايه‌اي را گذاشته بودند كه يك رآكتور هسته‌اي را درست كنند كه آنها هم گذاشتند و رفتند. آلماني‌ها در حوزه صنايع زراعي در يك كارخانه شيميايي براي توليد سموم شيميايي يك قرارداد همكاري داشتند كه نيمه‌كاره رها كردند. اروپايي‌ها خسارات و هزينه‌هاي بسياري را به ما تحميل كردند. چرا؟ چون حكومتي مي‌خواستند كه مثل رژيم پهلوي وابسته به خود آنها باشد. بنابراين مخالفت اينها مخالفت با استقلال انقلاب اسلامي است. به همين خاطر هميشه به دنبال آن بودند كه انقلاب ساقط بشود كاري كه در نياكاراگوئه، ويتنام، روسيه و جاهاي ديگر مثل كوبا، لائوس، كامبوج، آنگولا و اتيوپي كردند.

شوروي بعد از فروپاشي كاملاً متفاوت از قبل شد. هرچند برخي مواقع ما را آزمودند و خواستند كه مثل برخي ديگر رفتار كنند اما ديدند كه جمهوري اسلامي دنبال رابطه‌اي برابر، دوسويه و بر اساس احترام متقابل است و به سمت ما متمايل شدند. آمريكايي‌ها چون مي‌خواهند مداخله كنند، كودتا كنند و ايران را به زانو دربياورند نتوانسته‌اند صلاحيت و لياقت رابطه‌اي مثل رابطه ايران با روسيه را به دست بياورند.. اينكه با روسيه با آن شرايطي كه عرض كردم تعامل بشود و با آمريكاي بدعهد كه همواره در حال تهديد و تحريم ايران بوده است، رابطه‌اي وجود نداشته باشد به معناي اين نيست كه سياست نه شرقي نه غربي زير سؤال رفته است.
پيشنهاد امروز
Yektanet: Vaccine

* برخي مي‌گويند با آمريكا هم ارتباط برقرار كنيم!

- آمريكايي‌ها خيلي بدعهدي كرده و سابقه سياهي دارند- هم قبل انقلاب و هم بعد از انقلاب- و بايد به اصلاح خود و تسويه بدهي‌ها بپردازند. آنها همواره به خصومت و دشمني مشغول بوده‌اند. از دكترين نيكسون تا كودتاي آژاكس و نقش داشتن در 28 مرداد 32، حمايت از شاه و ساواك تا بعد از انقلاب و كمك به صدام حسين، طراحي كودتاها عليه انقلاب اسلامي، تهديد و تحريم‌ها و تا همين اواخر در مورد برجام و... چگونه مي‌شود به اين كشور اعتماد كرد و خوش‌بين بود؟

* به عبارتي مقابله غرب با ما و حتي كمك‌هاي شوروي سابق به طرف‌هاي جنگ با ايران به خاطر ايستادگي جمهوري اسلامي بر روي شعار «نه شرقي نه غربي» بود. در دور جديد مذاكرات در وين هم همين ايستادگي و مقاومت باعث شد اروپايي‌ها كه تحت مديريت آمريكا به قهر و كارشكني در مذاكرات روي آورده بودند و مطالبات ايران را فرابرجامي مي‌دانستند، درنهايت شروط ايران (راستي‌آزمايي؛ ارائه تضمين‌ها و لغو همه تحريم‌ها) را در دستور كار قرار بدهند. نظر شما درخصوص مقاومت در ديپلماسي چيست؟

- دو چيز در اين مسئله محل تأمل است، يكي پررنگ شدن گزاره «مقاومت» در دور جديد مذاكرات و يكي ديگر سرخوردگي آمريكا از منطقه و شكست پروژه‌هاي آنها در عراق و افغانستان. نكته ديگر اينكه انگليس در حقيقت راهنماي آمريكاست در جاهايي كه سابقه استعماري دارد. فرانسوي‌ها هم در نقش پليس بد هستند و در شيبي افتاده‌اند كه هر روز قدرتشان رو به كاهش است. به عبارتي انگليس، فرانسه و آلمان تابعان آمريكا هستند و هيچ سياست خارجي مستقلي ندارند. بر همين اساس آمريكا طرف اصلي است و همان‌ها متوجه ميزان مقاومت و حدت و شدت آن مي‌شوند. درخصوص هسته‌اي ان‌شاء الله مقاومت ما و سرخوردگي آمريكا از منطقه مي‌تواند در موضع‌گيري‌ها نقش داشته باشد.

* به نظر مي‌رسد در اين دوره از مذاكرات وين، ايران دست پُر را در اختيار داشته است

- علاوه‌بر اين استقلال ايران يكي از مؤلفه‌هاي قدرت برتر در قبال طرف‌هاي برجام است. از طرفي ايران دستش باز است و تحريم‌هاي آمريكايي‌ها هم بي‌اثر شده است. صادرات افزايش پيدا كرده، روابط تجاري با برخي كشورها چند برابر شده، برخي منابع در حال آزاد شدن است. در رابطه با مسائل تكنولوژي، چين و روسيه با ما بيشترين همكاري‌ها را دارند. تا چند سال پيش و زماني كه روابط تجاري ما با چين چيزي در حدود 52 ميليارد دلار بود، توسعه روابط به جايي رسيد كه ميزان فروش نفت ما به چين -در زماني كه آمريكايي‌ها حتي يك بشكه نفت از ما نمي‌خريدند- آنها حدود 500 الي 600 هزار بشكه نفت از ما خريداري مي‌كردند. مؤسسات چيني بارها به خاطر رابطه‌اي كه با ما داشتند تحت تحريم‌هاي آمريكا قرار گرفتند. روابط و همكاري‌هاي نزديك ما با عراق، لبنان، سوريه، يمن و نقش ايران در جبهه مقاومت ظرفيت بزرگي را براي ايران در غرب آسيا فراهم آورده است و از همين منظر چين و روسيه براي ارتباط با ايران از منافع متقابلي برخوردار هستند.

* رهبر انقلاب سه سال پيش در بياناتشان در مراسم سالگرد ارتحال حضرت امام(ره)از «دكترين مقاومت» سخن گفتند. چه نسبت و تناسبي بين ديپلماسي و مقاومت وجود دارد؟
پيشنهاد امروز
Yektanet: Vaccine

- اگر مقاومت نبود، ايران در منطقه خاورميانه حيات سياسي رو به رشدي نداشت. اگر مقاومت نبود آمريكايي‌ها ما را راحت مي‌گذاشتند؟

بدون شك ايران نقش اساسي در شكل‌گيري مقاومت در عراق، سوريه، افغانستان، يمن و لبنان داشته است. مي‌توان گفت كه اگر مقاومت نبود، ايران در منطقه خاورميانه حيات سياسي رو به رشدي نداشت. اگر مقاومت نبود آمريكايي‌ها هرگز دست از خاورميانه برنمي‌داشتند و ما شاهد بحران‌هاي مكرر و متعددي در منطقه مي‌بوديم.

بايستي اشاره كنم كه «ديپلماسي» فرمان و «ميدان» موتور محركه است. اگر شما در ميدان امتيازي به دست نياوريد ديپلماسي حرف است! از آن‌طرف هم هست. علت اينكه مرحوم شهيد سليماني موفق بود براي اين است كه هم ديپلماسي را به كار برد هم ميدان را. حاج قاسم به‌خوبي ديپلماسي را در منطقه مقاومت پيش مي‌برد و هم ميدان را، بنده كه سال‌هاست مستقيم و غيرمستقيم در ديپلماسي هستم تأكيد مي‌كنم كه اگر اين دوستان نبودند، ديپلماسي آن كارايي را در منطقه نداشت. البته انصافاً بايد بگوييم وزارت خارجه هم با اقدامات حاج قاسم مخالفتي نمي‌كرد. به‌هرروي اگر ميدان و ديپلماسي هم‌جهت نباشند كار به‌خوبي پيش نمي‌رود. حاج قاسم با رايزني‌هايش با مقامات روسيه و اقناع‌‌سازي آنها باعث حضور روسيه در سوريه شد و بايد بگوييم كه همراهي روسيه در مقابله با داعش بسيار مؤثر بود. بنابراين در مورد مقاومت، ميدان نيز مهم است و تجربه به من آموخت كه ميدان در تأثيرگذاري سخن ديپلمات بسيار مهم و قابل‌توجه است.

* مدتي است كه شاهد برخي شيطنت‌ها و تنش‌ها در منطقه قفقاز و مرزهاي شمال غربي ما علي‌الخصوص در آذربايجان و ارمنستان هستيم. اهداف پشت پرده اين ناآرامي‌ها و سياست‌هاي جمهوري اسلامي ايران در قبال اين موضوع چيست؟

- دراين‌باره چند نكته حائز اهميت است. يك؛ ما نسبت به منطقه قفقاز به‌خصوص قفقاز جنوبي كه جزو حساس‌ترين بخش‌هاي مرزي ماست بسيار حساسيت داريم. دو؛ مرزهاي كشورهاي همسايه ما در قفقاز براي ما و جمهوري اسلامي ايران تأثير امنيتي دارد يعني هيچ‌گونه تغييري در مرزها را نمي‌پذيريم. به‌اين‌ترتيب كه تجربه گذشته و حال نشان داده كه اگر مرزهاي كشورهايي مورد تغيير قرار بگيرد، كانون بحران ايجاد خواهد شد كه پايانش معلوم نخواهد بود. الآن در سوريه آمده‌اند و مرزهاي شمالي و بعضاً جنوبي اين كشور را نقض كرده‌اند. تا زماني كه نقض‌كنندگان دست برندارند بحران در سوريه وجود دارد و اين بحران معلوم نيست به كجا ختم خواهد شد.

ما در شمال و شمال غربي كشورمان، آذربايجان، ارمنستان و تركيه را داريم و عملاً در قفقاز جنوبي آذربايجان است و ارمنستان و گرجستان. نكته مهم آنكه آذربايجان و ارمنستان با ما مرز مشترك دارند. اجازه نخواهيم داد كه مرزها تغيير بكند و كشورهاي تجاوزگر بالفطره‌اي مثل آمريكا بيايند و آنجا لانه كنند.
پيشنهاد امروز
Yektanet: Vaccine

متأسفانه برخي كه در بحران‌هاي منطقه قفقاز، بنزين روي آتش مي‌ريزند خودشان متوجه نيستند كه در حال فراهم كردن زمينه‌هايي هستند براي يكه‌تازي ناتوي افسارگسيخته. جمهوري اسلامي ايران اجازه نخواهد داد كه اين ناتوي افسارگسيخته به مرزهايش نزديك شود چنانكه با انجام مانورها و نمايش قدرت بازدارندگي خود، بارها به آنان هشدار داده است.

اين را هم اضافه كنيم كه ديدارهاي آقاي رئيسي با مقامات آذربايجان و يا همين توافق اخير ايران، تركمنستان و آذربايجان براي انتقال گاز تركمنستان به آذربايجان از طريق ايران كه با حضور آقاي رئيسي و آقاي علي‌اف به امضا رسيد، نمونه‌هاي روشني از روابط خوب با همسايگان است كه مي‌تواند ادامه داشته باشد.

* عملكرد رئيس‌جمهور درباره نگاه به شرق را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟

- جناب آقاي رئيسي الحمدلله به سياست توسعه روابط با شرق به‌خوبي توجه دارند و اين شجاعت را دارند كه مي‌توانند بسياري از سدها را بشكنند. سفر رئيس‌جمهور به روسيه هم بخش مهمي از عملياتي كردن نگاه به شرق است. ما تابه‌حال از داشتن روابط با روسيه به‌ويژه در حوزه تكنولوژي - كه يك هزارمش را غربي‌ها به ما نمي‌دهند- سود برده‌ايم. علاوه‌بر اين رابطه با روسيه و چين امروزي كه رابطه‌اي برابر و بر اساس احترام متقابل است دست ايران را در لغو تحريم‌ها و خنثي‌‌سازي آنها بازتر مي‌كند.