خبرگزاري مهر - گروه استانها- حسين احمديكيا *: ۲ نيروگاه اصفهان و شهيد منتظري كه درون و نزديك شهر اصفهان قرار گرفتهاند به ترتيب ۸۳۵ و ۱۶۱۶ مگاوات برق در شرايط نامي توليد ميكنند كه در حالت واقعي مجموعاً بيش از ۶۰ درصد برق استان اصفهان را توليد ميكنند.
اين ۲ نيروگاه علاوه بر تأمين برق بخشهاي خانگي و تجاري، مصارف صنعتي صنايع كوچك و بزرگ اصفهان را نيز تأمين ميكنند. خوشبختانه از سال ۱۳۹۳، سوخت مازوت اين دو نيروگاه قطع و گاز طبيعي به طور كامل جايگزين آن شد. به همين جهت آلودگي هواي اصفهان تا سال ۱۳۹۷ روند نزولي داشت اما به دليل تغييرات اقليمي و در نتيجه كاهش وزش باد و بارندگيها آلودگي هواي شهر اصفهان مجدداً روند صعودي به خود گرفت.
هرچند گاز طبيعي اثرات زيانآور كمتري نسبت به سوختهاي فسيلي ديگر دارد اما به دليل دماي بالاي احتراق، انتشار اكسيدهاي نيتروژن آن زياد است. مصرف گاز اين دو نيروگاه بسيار زياد و بيش از ۳ برابر مصرف گاز بخش خانگي اصفهان است؛ از اين رو انتشار اكسيدهاي نيتروژن در اين دو نيروگاه بالا بوده و ساليانه حدود ۷۰۰۰ تن آلاينده اكسيدهاي نيتروژن در شهر اصفهان منتشر ميكنند. تصوير ماهوارهاي شكل زير كه در ۲۰ مهر ۱۴۰۰ در استان اصفهان گرفته شده است، نشان ميدهد كه غلظت دياكسيد نيتروژن گاز در اطراف نيروگاههاي اصفهان، زواره و كاشان زياد است.
غلظت زياد اكسيدهاي نيتروژن ايمني ريهها را در برابر عفونت كاهش داده و ميتواند مجاري تنفسي انسان را تحريك كند و باعث سوزش و التهاب ريهها و بروز مشكلات تنفسي شود. اين گاز در معرض تابش خورشيد، ذرات معلق ريز و ازن توليد ميكند كه خطرات بسيار زيادي براي سلامت انسان دارد. هم اكنون پس از ذرات معلق، اكسيدهاي نيتروژن و ازن مهمترين گازهاي آلاينده موجود در اصفهان هستند كه منشأ اصلي آن خودروها، نيروگاههاي حرارتي و صنايع توليد آهن و فولاد هستند.
به دليل كمبود برق در كشور راهكار عملي كوتاه مدت براي كاهش آلاينده اكسيدهاي نيتروژن نيروگاهها نيست اما از هم اكنون بايد به دنبال طرحهاي جابجايي اين نيروگاهها (به ويژه نيروگاه اصفهان كه هماكنون داخل شهر قرار گرفته و مصرف آب بالايي دارد) بود. ۷۰ درصد برق نيروگاههاي اصفهان صرف صنعت ميشود و بخش عمدهاي از برق توليدي اين دو نيروگاه صرف صنايع بزرگ نظير پالايشگاهها و پتروشيمي اصفهان و نيز فولاد مباركه (كه نياز كل كشور را تأمين ميكنند) ميشود. از اين رو نه تنها اين صنايع آلايندههاي بسياري به اصفهان تحميل ميكنند، بلكه مصرف برق آنها نيز موجب آلودگي مضاعف اين شهر شده است.
لذا نبايد به بهانه كمبود گاز در زمستان، شهروندان اصفهان را به دليل مصرف زياد گاز و برق خانگي مقصر دانست و سوخت نيروگاهها را به مازوت تغيير داد. هر چند انتشار اكسيدهاي نيتروژن نيروگاهها با سوخت گاز طبيعي زياد است اما بنا به دلايل زير نبايد تحت هيچ شرايطي سوخت اين نيروگاهها به مازوت و يا گازوئيل تغيير يابد:
۱- احتراق سوخت مازوت علاوه بر انتشار زياد اكسيدهاي نيتروژن، تركيبات گوگرد، منواكسيد كربن و ذرات معلق زيادي دارد. به دليل وجود صنايع نفت و پتروشيمي، آجرپزيها و صنايع فولاد، آلودگي هواي اصفهان بسيار بيشتر از ديگر كلانشهرهاي ايران است و نبايد آلودگي مضاعفي به آن وارد كرد.
۲- محاسبات مدلسازي پخش آلايندهها در دانشگاه اصفهان نشان داده است كه اگر فقط نيروگاه اصفهان كه نصف نيروگاه شهيد منتظري است با مازوت كاركند به تنهايي دو برابر حد استاندارد، انواع آلودگي به ويژه اكسيدهاي گوگرد در شهر اصفهان ايجاد ميشود.
۳- نيروگاههاي اصفهان در حاشيه و درون شهر اصفهان قرار گرفتهاند و تمام آلودگي آنها وارد شهر ميشود.
۴- اصفهان كمترين وزش باد و بارندگي را در بين كلانشهرهاي ايران دارد و استفاده از مازوت موجب افزايش بيشتر آلودگي شده و خطرات جدي براي سلامت شهروندان خواهد داشت.
** دانشيار گروه مكانيك و عضو گروه پژوهش آلودگي هوا پژوهشكده محيط زيست دانشگاه اصفهان