بازار؛ گروه انرژي: چند وقتي از تدوين سند تامين انرژي حمل و نقل كشور در وزارت نفت سپري مي شود. در اين سند تنها سوخت‌هاي بنزين، گازوئيل و CNG به عنوان سوخت‌هاي رسمي كشور در نظر گرفته شده‌اند و خبري از LPG نيست. اين موضوع در حالي است كه بسياري از كشورهاي دنيا از LPG در سبد سوخت خودروها استفاده مي‌كنند و در ايران نيز مازاد LPG، قابل توجه است.
آنگونه كه آمارها نشان مي دهد سالانه ۱۴ ميليون تن LPG در كشور توليد مي‌شود كه از اين مقدار تنها شش ميليون تن به عنوان مصرف داخل و صادرات است. ۸ ميليون تن باقيمانده نيز احتمالاً يا در خطوط لوله گاز طبيعي تزريق شده يا در فلرها مي سوزد. چنين سرمايه با ارزشي در حالي خيلي راحت سوخت مي شود كه «جواد سليمان پور» كارشناس انرژي معتقد است استفاده از سوخت ال پي جي در خودروهاي عمومي مي تواند منجر به كاهش سطح آلودگي هوا و همچنين امكان رشد صادرات محصولاتي همچون گاز و بنزين را فراهم كند.
بي توجهي زنگنه به يك ميليون ارابه مرگ
در حالي ال پي جي حداقل روي كاغذ، جايگاهي در سبد سوخت مصرفي خودروها ندارد كه بر اساس برآوردهاي موجود حدود يك ميليون خودرو از كپسول‌هاي LPG در خودروها استفاده مي‌كنند. خودروهايي غير ايمن كه حكم ارابه هاي مرگ در خيابان هاي كشور را دارند، گويا جايگاهي در تصميم گيري هاي وزارت نفت ندارند.
آنگونه كه بيژن زنگنه وزير نفت ايران مدعي است اين خودروها هستند كه سهميه گاز مايع استان هاي فقير كشور را مي بلعند. زمستان پارسال بود كه وزير نفت درباره مشكل ايجادشده در تخصيص سهميه گاز مايع (ال‌پي‌جي) در استان سيستان و بلوچستان هم گفت: شركت ملي پخش فرآورده‌هاي نفتي، رقم قابل توجهي را بيش از نياز استان‌هايي كه از ال‌پي‌جي استفاده مي‌كنند، به شركت‌هاي توزيع‌كننده تحويل داده است و توزيع‌كنندگان نيز اعلام مي‌كنند همه آن ميان مردم توزيع مي‌شود، اما مشكل اين است اين كپسول‌ها به دست مصرف‌كننده خانگي نمي‌رسد. پيش‌بيني ما اين است كه بخشي از آن به صورت غيرمجاز و خطرناك در خودروها مصرف مي‌شود و بخشي هم ممكن است قاچاق شود.
بر اساس آماري كه وزير نفت اعلام كرده نياز واقعي مردم روزانه دو هزار تن است در حاليكه چيزي حدود شش هزار تن در روز گار مايع توزيع مي‌شود و بازهم گاز مايع كم مي آيد.
چالش هاي صادرات ال پي جي براي ايران
بر اساس معاملات LPG و گازوئيل در رينگ صادراتي بورس انرژي، ميانگين قيمت صادراتي LPG در دو سال گذشته (۹۸ و ۹۷) ۳۶۹.۵ دلار به ازاي هر تن بوده است و ميانگين قيمت صادراتي گازوئيل ۵۴۷ دلار به ازاي هر تن. در نتيجه بر اساس اين آمار، قيمت يك تن گازوئيل از يك تن LPG حدود ۱۷۷.۵ دلار بيشتر است.
جداي از اين طبق گفته هاي كارشناس انرژي صادرات ال پي جي به راحتي گازوييل نيست شرايط حمل خاصي را مي طلبد. به همين دليل صادرات آن به راحتي گازوييل نيست. ضمن اينكه مصرف كننده هاي گاز مايع در دنيا محدودتر از گازوييل است.
ال پي جي سوخت ملي نيست
آمارهاي موجود حكايت از اين دارد كه حدود ۸ ميليون تن گاز مايع تقريبا هيچ فايده اي براي اقتصاد ايران ندارد. اين مقدار گازمايع در حالي در فلرها سوخته يا در خط لوله تزريق مي‌شود كه در بسياري از مناطق دنيا از جمله تركيه، كره جنوبي، روسيه، ايتاليا و … گاز مايع به عنوان سوخت اول جايگزين بنزين مطرح است.
اما مسئولان وزارت نفت مدعي‌اند كه گاز مايع سوخت مناسب خودرو نيست. يكي از دلايل اين مخالفت هزينه حمل‌ونقل بالا، اشتعال‌زايي فراوان و محدوديت در حمل‌ونقل آن بوده است.
سليمان پور مي‌گويد كه حمل و نگهداري ال‌پي‌جي نياز به مخازن خاصي دارد. ال‌پي‌جي در پالايشگاه‌ها در مخازن كروي ذخيره‌سازي مي‌شود، حمل آن نيز با نفتكش‌هاي عادي حمل سوخت ممكن نيست. ضمن اينكه زيرساخت هاي موجود در كشور متناسب با عرضه سي ان جي است و اينكه شبكه حمل و نقل كشور را به يك سوخت ديگر سوييچ كنيم هزينه بالايي به اقتصاد تحميل مي كند.
او ادامه داد: درست است كه الان امكان صادرات ال پي جي وجود ندارد اما ممكن است ۱۰ سال ديگر اين امكان فراهم شود. در اين صورت نمي توان دوباره شبكه حمل و نقل كشور را روي سي ان جي سوييچ كرد.
كاهش خسارت ۶ ميليارد دلاري آلودگي هوا
اين گفته هاي كارشناس انرژي البته به معني رد استفاده از گاز مايع در سبد سوخت مصرفي كشور نيست. سليمان پور مي گويد كه مي توان از ال پي در جي در حمل و نقل عمومي كشور و خودروهاي سنگين استفاده كرد. اين كار هزينه زيادي را به كشور تحميل نمي كند و اتفاقا توجيه اقتصادي بالايي هم دارد. ضمن اينكه در صورت نياز دولت خيلي راحت مي تواند سوخت مصرفي در اين خودروها را تغيير دهد.
اما كاهش سطح آلايندگي هوا از مهم ترين اثرات مفيد استفاده از گاز مايع در حمل و نقل عمومي كشور و خودروهاي سنگين است كه نمي توان راحت از كنار آن گذشت. آنگونه كه آماري كه انجمن اقتصاد شهري منتشر كرده آلودگي هوا چيزي حدود شش ميليارد دلار در سال به اقتصاد ايران آسيب وارد مي‌كند. خسارتي كه با توجه به پايين بودن سطح آلايندگي گاز مايع، مي تواند با تغيير سوخت مصرفي خودروهاي عمومي و سنگين تا حد زيادي آن را كاهش داد.
جداي از اين مساله هر چه خودروها سنگين‌تر باشد، استفاده از ال. پي. جي در آن مطلوبيت بيشتري دارد. تعداد زيادي از مردم گله مي‌كنند كه سي. ان. جي اصطلاحا سوخت خشكي است و كشش لازم را در موتور ايجاد نمي‌كند. در نتيجه در ماشين‌هاي سنگين به خصوص در وانت‌بارها كه بارهاي سنگين جابه‌جا مي‌كنند، ال. پي. جي به دليل توان بالاتر و ارزش حرارتي بيشتر به ساير سوخت‌ها ترجيح داده مي‌شود.
كميسيون تلفيق مجلس در تبصره يك لايحه بودجه ۱۴۰۰، دولت را مكلف كرده است كه سال آينده براي دو ميليون تن LPG در بخش حمل و نقل اقدام كرده و زيرساخت‌هاي لازم مثل احداث جايگاه‌هاي LPG را ايجاد كند. همچنين در شيوه قيمت‌گذاري LPG نيز تغييراتي انجام شده است و قيمت LPG معادل دو سوم قيمت يارانه‌اي بنزين تعيين شده است، يعني اگر قيمت هر ليتر بنزين ۱۵۰۰ تومان است، قيمت هر كيلو LPG معادل ۱۰۰۰ تومان خواهد بود.