همشهري: پيك پنجم كرونا، در اوج خود به سر ميبرد. متخصصان عفوني و اپيدميولوژيستها، آن را خطرناكترين پيك كرونا در يك سال و نيم گذشته معرفي ميكنند كه سرعت سرايت آن به دليل جهش دلتا، بسيار بالاست. روند بستري و مرگها همچنان صعودي است، به طوريكه روز گذشته، آمار فوتيهاي روزانه به ۱۹۵ نفر و مبتلايان به ۲۲ هزار و ۱۸۴ نفر رسيد. در اين شرايط، تاكيد مي شود كه تنها راه نجات واكسن است. روز گذشته، فرمانده عمليات مديريت كروناي تهران، خطاب به دولت اعلام كرد كه اگر واكسيناسيون به موقع انجام نشود، خيزهاي بعدي كرونا، اتفاق ميافتد. با شروع هر پيك، بار مراجعه به بيمارستانها چندين برابر ميشود و در اين ميان،گروههاي پزشكي و پرستاري، بيشترين فشار را متحمل ميشوند؛ افرادي كه در ۱۸ ماه گذشته، قربانيان زيادي داشتهاند. براساس اعلام معاون پرستاري وزارت بهداشت، تاكنون ۱۱۰ پرستار در كشور به دليل ابتلا به كرونا جانشان را از دست دادهاند و ۷۰ هزار نفر مبتلا شدهاند. آمار فوت و ابتلاي پزشكان اما به طور دقيق در دسترس نيست با اين حال قبلا سازمان نظام پزشكي، با در نظر گرفتن تمام گروههاي پرستاري و پزشكي، تعداد فوتي ها را ۳۰۰ نفر اعلام و از آنها تحت عنوان شهداي سلامت ياد كرد. حالا اما با واكسيناسيون اين گروه، آمار مرگها به شدت كاهش يافته اما ابتلا همچنان گزارش ميشود. واكسيناسيون كادر درمان از ۲۱ بهمن سال گذشته با ورود اولين محموله واكسن روسي آغاز شد، از آن زمان نزديك به ۶ ماه ميگذرد اما هنوز گروهي از نيروهاي كادر درمان از واكسن جامانده اند. يا در انتظار دوز دوماند يا دوز اول را هم نزده اند. در ميان آنهايي هم كه واكسن زدهاند، موارد ابتلاي جديد ديده شده است، هر چند كه به گفته فعالان اين حوزه، ابتلاها شديد نيست و واكسيناسيون توانسته هم ابتلا را مديريت كند و هم مرگها را متوقف.
حدود ۱۰ درصد از كادر درمان واكسينه نشدهاند
با اين كه بيمارستانها كرونايي شده و تخت خالي هم به زحمت پيدا ميشود، اما حسين كرمانپور، مدير روابطعمومي سازمان نظامپزشكي و مدير اورژانس بيمارستان سينا به همشهري ميگويد، نزديك به ۱۰ درصد از نيروهاي درمان، هنوز در برابر كرونا واكسينه نشدهاند: «كادر درمان، شامل كاركنان خصوصي و دولتياند. بخش خصوصي شامل بيمارستانها، كلينيكها، مراكز پاراكلينيكي مثل مراكز سيتياسكن، آزمايشگاهها، فيزيوتراپي و مراكز درمان در منزل و مطبها و... ميشود. با درنظر گرفتن تمام اينها كه در چرخه درمان نقش دارند، حدود ۱۰ درصد از نيروهاي فعال در اين مراكز، در تهران هنوز واكسن دريافت نكردهاند؛ دليل آن هم قرار گرفتن اين افراد در بخش خصوصي و بيتوجهي به واكسينه شدن افراد در اين بخش است.»
بهگفته كرمانپور، بهدليل وسعت زياد تهران و انجام واكسيناسيون از سوي ۳ دانشگاه علومپزشكي، اين مراكز، ديگري را مقصر اين بيتوجهي ميدانند. بهطور كلي ميتوان گفت كه بخشي از جامعه پزشكي هنوز به دلايل مختلف مثل بيماري، ابتلا به كرونا يا مشكلات شخصي، در دسترس نبودن و... هنوز دوز اول واكسن را دريافت نكردهاند.
۲۱ بهمن سال گذشته واكسيناسيون كادر درمان با واكسن روسي اسپوتنيكوي آغاز شد، اما در ادامه مسير، واكسنهاي آسترازنكا، سينوفارم و به ميزان محدودي هم بهارات هندوستان به آن اضافه شد. براساس اعلام مدير اورژانس بيمارستان سينا، واكسيناسيون دوز دوم افرادي از كادر درمان كه واكسن آسترازنكا دريافت كردهاند، آخر تيرماه انجام ميشود.
گزارش ابتلاي دوباره به كرونا
ماجرا اما تنها به اين جاماندگان از واكسن محدود نميشود. حالا با شيوع كروناي دلتا، نگراني از ابتلاي دوباره كادر درمان با توجه به اوج درگيري آنها با اين بيماران، بالا رفته است. با اينكه كرمانپور ميگويد، آمار دقيقي از افرادي كه با وجود تزريق واكسن، مبتلا به كرونا شدهاند، وجود ندارد، اما گزارشها حكايت از ابتلاي مجدد اين افراد به ويروس دارد؛ هر چند كه مورد فوت در ميان اين افرادي كه واكسن زدهاند، گزارش نشده است. كرمانپور در توضيح بيشتر ميگويد: «تعدادي از نيروهاي درمان با وجود دريافت هر دو دوز واكسن، باز هم به كرونا مبتلا شدهاند كه اين افراد معمولا واكسن سينوفارم تزريق كرده بودند. البته تعداد آنها قابل توجه نيست و هنوز هم مطالعات دقيقي درباره تعداد و دلايل ابتلاي دوباره وجود ندارد.»
براساس اعلام او، تعداد افرادي كه با يك دوز دريافت واكسن به بيماري مبتلا شدهاند، بسيار بيشتر از افرادي است كه هر دو دوز واكسن را تزريق كردهاند: «معمولا دوز دوم را بهدليل واكنشهاي شديد از نوع آلرژيك، تزريق نميكنند. گزارشهايي هم به ما رسيده كه برخي از افراد، بين دوز اول و دوم مبتلا به كرونا شدهاند، بعضي هم بر اثر تزريق واكسن دوز اول بهطور سبك يا متوسط، كرونا گرفتهاند، اما در مرحله دوم واكسيناسيون گزارشي از ميزان ابتلاي شديد افراد به بيماري داده نشده و اغلب بهطور خفيف كرونا گرفتهاند.» با اين همه اما كرمانپور، تأكيد ميكند كه اطلاعات دقيق و كافي درباره اينكه كروناي دلتا، نوع ويروس درگير شده كادر درمان در ابتلاي دوباره است، بهدست نيامده است. او اين را هم ميگويد كه تاكنون گزارشي از فوت كادر درمان بر اثر ابتلا به كرونا، پس از تزريق واكسن هم داده نشده است. با اين حال اين متخصص تأكيد ميكند كه موارد نادري از مرگ نيروهاي درمان بر اثر لخته شدن خون با تزريق واكسن دوز اول آسترازنكا ثبت شده، اما در دوز دوم تزريق همين واكسن چنين مواردي ديده نشده است.
عوارض واكسن گريبان ۵۶ درصد نيروهاي گروه پزشكي را گرفت
حالا در اين شرايط، سازمان نظامپزشكي، بخشي را براي ثبت عوارض واكسيناسيون كادر درمان درنظر گرفته تا فراواني اثرات سوء واكسنها را بسنجند: «۴۳ هزار نفر افراد واجد شرايطي كه هر دو دوز واكسن را دريافت كردهاند در اين طرح شركت كردهاند. نتيجه نشان ميدهد ۵۶ درصد از افرادي كه واكسن زدهاند به نوعي دچار عوارض جانبي شدهاند. بيشترين عارضه هم مربوط به واكسن آسترازنكا بوده است. بررسيها نشان ميدهد ۴۷.۷ درصد افرادي كه واكسينه شدهاند، دچار عوارض عمومي مثل تب و لرز، تعريق و بدندرد شدهاند. پس از آسترازنكا، اسپوتنيكوي با ۳۶ درصد، سينوفارم با ۵درصد و بهارات با يكدرصد بيشترين عوارض را داشتهاند.» بهگفته كرمانپور، حدود ۱۴.۲ درصد افراد دچار عارضه قلبي، حدود ۱۰.۵ درصد عوارض تنفسي و ۱۲ درصد هم دچار سردرد، سرگيجه و خوابآلودگي شده بودند. ۱۲ درصد عوارض گوارشي و ۳.۲ درصد هم مشكلات پوستي گزارش شده است. همچنين بيشترين ميزان بروز مشكل و البته اثربخشي خود واكسن در برابر بيماري بهترتيب مربوط به آسترازنكا، اسپوتنيكوي، سينوفارم و بهارات است.
با واكسن، ابتلا مديريت شد
در ميان كادر درمان، گروههاي پرستاري بيش از همه در معرض ابتلا به كرونا قرار دارند، با اينكه دبيركل خانه پرستار به همشهري ميگويد كه تمام افراد در گروه پرستاري واكسينه شدهاند اما هنوز چرخه ابتلا برقرار است. محمد شريفيمقدم در توضيح بيشتر ميگويد بيشترين عوارضي كه با تزريق واكسن ايجاد شده، مربوط به آسترازنكا بوده اما در ميان گروه پرستاري، گزارشي از فوت در اثر تزريق اين واكسن داده نشده است: «موارد ابتلاي دوباره به كرونا معمولا بعد از تزريق اول كه هنوز ايمني كامل نشده است، رخ ميدهد، شواهد حاكي است كه ميزان ابتلا به بيماري پس از دوز دوم كمتر شده است. اگر هم بعضي پرستاران به بيماري كرونا مبتلا شدهاند در فاصله تزريق دوز اول و دوم بوده است.» او درباره پرستاراني كه بعد از تزريق واكسن، جانشان را از دست دادهاند هم توضيحاتي ميدهد: «چندين مورد فوت پس از تزريق واكسن گزارش شده كه اغلب مربوط به افرادي بوده كه در ۳ ماهه اخير در آيسييو درگير ويروس كرونا بودهاند. اما هنوز آمار دقيقي در اينباره وجود ندارد.»
او درباره اين كه گفته ميشود واكسيناسيون پس از گذشت ۶ ماه بايد دوباره انجام شود و با توجه به اين كه گروهي از كادر درمان نزديك به ۶ ماه پيش، واكسينه شدهاند، ميگويد: «هنوز اطلاعات درباره ايمني اين واكسنها مشخص نيست، معلوم نيست واكسيناسيون دور بعدي پس از چند ماه بايد انجام شود و تا چه مدت افراد واكسينه را از ابتلا به بيماري مصون ميدارد. براي زمان تزريق واكسن يادآور پس از ۲ دوز هم اختلاف نظر زياد است. به همين دليل هنوز هيچ برنامه مشخصي براي تكرار واكسيناسيون براي كادر درمان وجود ندارد.» بهگفته شريفيمقدم، بيش از ۸۰ درصد جامعه پرستاري يعني بالاي ۱۱۰ هزار نفر، حداقل يكبار به كرونا مبتلا شده و ايمن شدهاند، بنابراين با انجام واكسيناسيون ميتوان گفت كه بيماري بين پرستاران كنترل شده است. اين موضوع باعث ميشود ميزان ابتلا به بيماري و مرگ كاهش پيدا كند و حتي در پيك پنجم، ميزان مرگها نسبت به پيكهاي قبل كمتر است.
هنوز تمام پرستاران اهواز واكسينه نشدهاند
با اين كه دبيركل خانه پرستار تأكيد ميكند كه واكسيناسيون براي جمعيت زيادي از اين گروه انجام شده اما نسرين خالدي، سوپروايزر بيمارستان رازي اهواز تأكيد ميكند كه هنوز بخشي از پرستاران در خوزستان واكسينه نشدهاند. او به همشهري ميگويد: «واكسيناسيون كادر درمان با تأخير انجام شده و هنوز تمام نيروهاي درمان واكسينه نشدهاند. مسئله ديگر اين است كه فاصله بين تزريق دوز اول و دوم واكسن بسيار زياد است، چرا واكسن در مرحله دوم با تأخير زيادي به ايران رسيد. اين در حالي است كه گروهي حتي دوز اول را نگرفتهاند چون كم بود.» خالدي درباره وضعيت ابتلاي كادر درمان به كرونا پس از دريافت ۲دوز واكسن ميگويد: «ابتلا به بيماري پس از ۲ دوز واكسن هم در بين كادر درمان وجود داشته اما نسبت به قبل بسيار كمتر شده است. البته مواردي هم از مبتلا شدن افراد به بيماري كرونا پس از دريافت دوز اول ديده شده كه اين ميزان پس از دوره دوم كاهش چشمگيري داشته است.» بهگفته خالدي، اطلاع دقيقي از ميزان مبتلايان به جهش دلتا در دست نيست و هنوز گزارشي مبني بر گرفتار شدن كادر درمان در اهواز به ويروس دلتا نرسيده است.
هنوز دور دوم واكسيناسيون آغاز نشده
از قم هم خبر ميرسد كه در ميان گروه درمان، گزارشهايي درباره ابتلاي مجدد به كرونا رسيده، اما ابتلا شديد نبوده است. حسين عادلي، رئيس نظام پزشكي قم به همشهري ميگويد:«پس از واكسيناسيون موارد ابتلا به بيماري كرونا در ميان گروه پزشكي ديده شده اما اغلب بيماري آنها در حد خفيف و محدود به درمانهاي خانگي بوده، اگر هم افراد نياز به بستري داشتهاند معمولا خيلي كوتاهمدت بوده است.» براساس اعلام او، موارد منجر به فوت پس از واكسيناسيون، در ميان گروه پزشكي و دانشجويان اين رشته ديده نشده، درحاليكه قبل از تزريق واكسن، ۳ مورد فوت در ميان پزشكان قم گزارش شد. بهگفته عادلي، ويروس جهش يافته دلتا در قم هم ديده شده اما آمار مشخصي از ميزان ابتلا به اين ويروس وجود ندارد. رئيس نظام پزشكي قم درباره شروع دور بعدي واكسيناسيون كادر درمان در اين استان ميگويد كه هنوز در پروتكلها، برنامهاي براي اينكه چه مدت زمان بعد از تكميل ۲ دوز دوره اول بايد دور دوم تزريق را شروع كرد، وجود ندارد. البته مطالعات زيادي در اين خصوص در سطح دنيا انجام شده. بررسيهاي اوليه نشان ميدهد، بهتر است پس از ۶ماه از واكسيناسيون كادر درمان، اين افراد دوباره واكسينه شوند. اما خيلي از كشورها اين موضوع را تأييد نميكنند و هنوز هم دور دوم واكسيناسيون در كشورهاي ديگر آغاز نشده است.