به گزارش خبرنگار اقتصادي خبرگزاري فارس، بررسي روند تاريخي دوگانه‌هاي مطرح شده براي بشر، روايت جالب توجهي را منعكس مي‌كند. براي مثال مشخص نيست از چه زماني مردم به اين فكر كردند كه آيا ابتدا مرغ در جهان وجود داشته يا تخم مرغ پيش از مرغ پاي بر عرضه گيتي نهاده است؟
با گذشت زمان و پيشرفت علم و تكنولوژي دوگانه‌ها شكل مترقي‌تري به خود گرفت و در عرصه‌هاي گوناگوني مطرح شد. يكي از عرصه‌هايي كه تعداد دوگانه‌هاي مرغ و تخم‌مرغي در آن به وفور يافت مي‌شد، صنعت انرژي است. براي مثال همواره براي ما مطرح بوده كه آيا صادرات برق ارزش افزودۀ بيشتري به وجود مي‌آورد يا صادرات انرژي به شكل برق به صرفه‌تر است؟
اين دست از دوگانه‌هاي مطرح شده در بسياري از موارد خروجي تقابل دو سبك فكري و ديدگاه متفاوت است. در اين ميان، قصد داريم، ضمن پرداختن به يكي از اين دوگانه‌هاي مطرح شده در حوزه انرژي نسبت به محك زدن اين ديدگاه‌ها نيز اقدام نماييم.
*نيروگاه گازي يا نيروگاه سيكل تركيبي؟ مسئله اين است
به گزارش فارس، يكي از محورهاي فكري مرسوم در ميان كارشناسان و متوليان حوزه انرژي مسئله ساخت نيروگاه‌هاي توليد برق در كشور است.
در اين ميان، صرفا ساخت نيروگاه و افزايش توان اسمي توليد برق در كشور محل مناقشه نيست، اما نوع نيروگاه ساخته شده يكي از انواع دوگانه‌هاي مطرح در صنعت انرژي به حساب مي‌آيد.
به منظور آگاهي بيشتر در اين رابطه بهتر است بدانيد، نيروگاه‌هاي حرارتي توليد برق با استفاده از انرژي فسيلي در كشور به 3 درسته نيروگاه‌هاي بخار، نيروگاه‌هاي گازي و نيروگاه‌هاي سيكل تركيبي دسته‌بندي مي‌شوند.
در بين انواع نيروگاه‌هاي مطرح شده، نيروگاه‌هاي بخار به دليل مصرف زياد آب و همچنين بهره‌وري نامناسب از دستور كار خارج شده‌اند.در همين رابطه دوگانه مورد بحث ما به اين موضوع مرتبط است كه آيا نيروگاه گازي بسازيم يا نيروگاه سيكل تركيبي؟
*معرفي و مقايسه نيروگاه‌هاي سيكل تركيبي و نيروگاه گازي
براي پاسخ به اين سوال در مرحلۀ اول بايد با تفاوت اين دو نيروگاه آشنا بشويد. در همين ارتباط و به منظور معرفي اين 2 نيروگاه و بيان تفاوت‌هاي كلي به سراغ سيما غفاري كارشناس حوزه انرژي رفتيم.
غفاري در معرفي نيروگاه‌هاي گازي عنوان كرد: «به طور كلي نيروگاه‌هاي كه عامل فيزيكي تبديل انرژي در آن هوا(گاز) باشد، نيروگاه گازي تلقي مي‌شود. اين نوع نيروگاه بر اساس سيكل برايتون كار خواهد كرد و نحوۀ به كار افتادن روتورها در اين نيروگاه‌ها بدين صورت است كه سيال ورودي وارد كمپرسور شده و پس از تراكم و كمي گرم شدن وارد اتاق احتراق شده و توسط سوخت احتراق صورت مي‌گيرد و سپس هواي داغ حاصل كه كار همان بخار داغ را در توربين بخار انجام مي‌دهد وارد توربين گازي شده و باعث چرخاندن ژنراتور مي‌شود»
وي در تشريح مزايا و معايب نيروگاه‌هاي گازي تاكيد كرد:« نيروگاه‌هاي گازي اساسا براي عبور از پيك مصرف برق مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرند، هزينه سرمايه‌اي كمتري نياز دارند، اما به علت محدوديت ترموديناميكي از بازدهي بسياري پاييني برخوردار هستند.»
اين كارشناس انرژي در تشريح نيروگاه‌هاي سيكل تركيبي، گفت:« همان طور كه اشاره، شد بازدهي نيروگاه‌هاي گازي به شدت پايين است. در همين راستا و به منظور افزايش راندمان نيروگاه‌هاي گازي يك واحد بخار در كنار نيروگاه‌گازي قرار مي‌گيرد تا از انرژي هدر رفته توربين گازي براي فعال‌سازي نيروگاه بخار استفاده كند. مجموع توربين بخار و توربين گازي فعال در يك واحد نيروگاهي به نيروگاه سيكل تركيبي معروف است.»
غفاري در توضيح مزايا و معايب نيروگاه‌هاي سيكل تركيبي در مقايسه با نيروگاه‌هاي گازي گفت:« بازدهي نيروگاه‌هاي سيكل تركيبي تا 2 برابر نيروگاه‌هاي گازي قابل ارتقا است، اما هزينه سرمايهگذاري اوليه يك واحد سيكل تركيبي نيز نزديك به 2 برابر يك واحد گازي محاسبه مي‌شود. همچنين در شرايطي كه سيكل خنك‌سازي واحد بخار نيروگاه سيكل تركيبي متناسب با شرايط آب و هوايي تعيين نشود، مصرف آب قابل توجهي نسبت به نيروگاه‌هاي گازي خواهيم داشت.»
*پاسخ اقتصاد پروژه به دوگانه نيروگاه گازي و سيكل تركيبي چيست؟
پس از آشنايي كلي با نحوه كار نيروگاه‌هاي گازي و نيروگاه‌هاي سيكل تركيبي و همچنين تفاوت‌هاي اين دو زيرساخت توليد برق در كشور به سراغ دوگانه خود برگرديم كه آيا نيروگاه سيكل‌تركيبي مناسب است يا بايد به سمت ساخت نيروگاه‌هاي گازي برويم؟
در همين راستا يكي از اصلي‌ترين شاخص‌هاي مطرح به منظور انتخاب گزينه مناسب از بين دو نوع نيروگاه عنوان شده مسئله توجيه اقتصادي است. با توجه به نكات مطرح شده در نگاه اول با توجه به هزينه سرمايهگذاري 2 برابري نيروگاه‌هاي سيكل تركيبي نسبت به واحدهاي توليد برق گازي اين نكته به ذهن متواتر مي‌شود كه توجيه اقتصادي نيروگاه گازي بيش از نيروگاه سيكل تركيبي است، اما توجه دقيق‌تر حكايت از چيز ديگري دارد.
به گزارش فارس، نيروگاه‌هاي سيكل‌تركيبي بازدهي تا 2 برابر بيشتر نسبت به نيروگاه‌هاي گازي دارند. يعني براي توليد مقدار مشخصي انرژي برق، يك نيروگاه سيكل تركيبي تا نصف ميزان انرژي يك واحد گازي را از آن خود مي‌كند. در حقيقت هزينه عملياتي نيروگاه‌هاي گازي از نيروگاه‌هاي سيكل تركيبي بيشتر خواهد بود.
تا اينجا متوجه شديم كه هزينه سرمايهگذاري يك واحد گازي كمتر از يك واحد توليد برق سيكل تركيبي است، اما هزينه عملياتي توليد برق در اين دو نوع نيروگاه روندي خلاف هزينه سرمايهگذاري را طي مي‌كند. همين امير مشخص كننده اين نكته است كه مقايسه كل هزينه‌هاي نيروگاه‌هاي گازي و سيكل تركيبي در سال‌هاي مختلف مي‌تواند مشخص كننده اين نكته باشد كه كدام يك از انواع نيروگاه‌هاي مطرح شده، توجيه اقتصادي دارند.
در همين رابطه و به منظور محاسبه هزينه كل دو نيروگاه سيكل تركيبي و گازي نسبت به برآورد هزينه تجمعي شامل هزينه سرمايهگذاري و هزينه عملياتي دو نوع نيروگاه در مدت زمان 10 سال اقدام كرديم.
لازم به تاكيد است، روند محاسبات بر مبناي آمار واقعي دو نيروگاه گازي رودشور و سيكل تركيبي كاشان طراحي شده است، زيرا توليد ويژۀ اين 2 نيروگاه بر مبناي آمارنامه تفضيلي برق سال 98 تقريبا مشابه و معادل رقم 2.1 ميليون مگاوات ساعت برآورد شده است.
همچنين در هزينه‌هاي عملياتي، هزينه سوخت بر پايه نرخ‌هاي آزاد و به روز مورد استفاده قرار گرفته است.در نهايت نيز خروجي محاسبات درنمودار زير قابل استفاده است.
*صرفه‌جويي 2.7 هزار ميليارد توماني در 10 سال با استفاده از ساخت نيروگاه سيكل تركيبي
برمبناي اطلاعات اين نمودار هزينه تجمعي ساخت و بهره‌برداري نيروگاه سيكل تركيبي از هزينه تجمعي ساخت و بهره‌برداري نيروگاه گازي كمتر شده و در حقيقت بازدهي بيشتر اين نوع نيروگاه منجر به اقتصادي شدن آن پس از سال پنجم خواهد شد.
همچنين در سال دهم آغاز به كار 2 نيروگاه شاهد، اختلاف هزينه 2.7 هزار ميلياردتوماني بين دو نيروگاه گازي و سيكل تركيبي هستيم. اين يعني ساخت يك نيروگاه سيكل تركيبي پس از 10 سال زمينه صرفه‌جويي 2.7 هزار ميلياردتوماني را مهيا مي‌كند.
بسياري از متوليان حوزه نيروگاهي در كشور نيز معتقد هستند، ساخت نيروگاه سيكل تركيبي بايد جايگزين نيروگاه‌هاي گازي شود. در همين راستا، محسن طرزطلب، مديرعامل شركت مادر تخصصي توليد برق حرارتي ضمن اشاره به مزاياي نيروگاه‌هاي سيكل تركيبي گفت:« مصرف آب نيروگاه سيكل تركيبي در مقايسه با نيروگاه‌هاي بخاري بسيار كم شده و اين‌طور نيست كه بگوييم چون نيروگاه سيكل تركيبي مصرف آب دارد، ما به سمت آن نرويم.
از سوي ديگر مزيتي كه اين نيروگاه‌ها دارند همان بحث هدررفت انرژي است. ما راندمان 34% داريم يا در بهترين شرايط اگر از تكنولوژي نو توربين‌هاي گازي استفاده كنيم، به راندمان بيش از 40% نخواهيم رسيد.»
مديرعامل شركت مادر تخصصي توليد برق حرارتي، در بيان منافع اقتصادي ناشي از جايگزني نيروگاه‌هاي گازي با استفاده از نيروگاه سيكل تركيبي گفت:« اگر بازدهي نيروگاه‌ها را نزديك 60% برسانيم، خيلي از لحاظ اقتصادي و منافع ملي نفع كرده‌ايم. اين انتفاع قابل مقايسه با ميزان مصرف آب نيروگاه‌هاي سيكل تركيبي نيست.»
به استناد محاسبات و اظهارات كارشناسان و متوليان فعال در حوزه انرژي، به نظر مي‌رسد زيرساخت‌هاي توليد برق به شيوۀ استفاده از سيكل تركيبي بايد در بلند مدت جايگزين نيروگاه‌هاي گازي در كشور شود هرچند كه ورود به عرصه استفاده از انرژي تجديدپذير گزينه آينده‌دارتري به حساب مي‌آيد.