پيام نفت -رسانه خبري تحليلي نفت، گاز و انرژي : درامدهاي گازي كشورچگونه توزيع ميشود؟
جمعه، 30 آبان 1399 - 07:56 کد خبر:45709
درآمدهاي ناشي از صادرات و فروش داخلي گاز طبيعي بين دولت، صندوق توسعه ملي و شركت ملي گاز ايران تقسيم مي شود ولي كل درآمد ناشي از صادرات و فروش داخلي گاز مايع و اتان به اين شركت مي‌رسد.

پيام نفت:
به گزارش آژانس رويدادهاي مهم نفت و انرژي"نفت ما "،   يكي از مهمترين نتايج بررسي صورت‌هاي مالي سه شركت دولتي اصلي زيرمجموعه وزارت نفت يعني شركت‌هاي ملي نفت ايران، ملي گاز ايران و ملي پالايش و پخش فرآورده‌هاي نفتي ايران، شفاف شدن شيوه توزيع درآمدهاي نفتي و گازي كشور است.
در اين گزارش مي خواهيم با استفاده از منابع مذكور و همچنين گزارش مركز پژوهش‌هاي مجلس درباره رابطه مالي شركت‌هاي ملي نفت و گاز با دولت، به بررسي شيوه توزيع درآمدهاي گازي (گاز طبيعي، گاز مايع و اتان) كشور در سال 97 و مباني قانوني اين موضوع بپردازيم:

*شيوه توزيع درآمدهاي ناشي از صادرات و فروش داخلي گاز
براساس صورت مالي شركت ملي گاز ايران در سال 97، مجموع صادرات گاز طبيعي توسط اين شركت به كشورهاي تركيه و عراق، 30.7 ميليون متر مكعب در روز و درآمد شركت ملي گاز ايران از اين محل در سال مذكور، 18 هزار و 229 ميليارد تومان بوده است. از طرف ديگر، ميزان واردات گاز طبيعي از تركمنستان توسط شركت ملي گاز ايران در سال 97، 2.8 ميليون متر مكعب در روز بوده و هزينه اين شركت بخاطر واردات 550 ميليارد تومان بوده است.
در نتيجه، درآمد اين شركت از محل «خالص» صادرات گاز طبيعي (درآمدهاي صادرات گاز پس از كسر هزينه هاي واردات گاز) در اين سال، بالغ بر 17 هزار و 589 ميليارد تومان بوده است. 66.1 درصد از اين رقم يعني حدود 11 هزار و 633 ميليارد تومان، سهم دولت (دولت و صندوق توسعه ملي) بوده است.
همچنين فروش گاز توسط شركت ملي گاز ايران و شركت هاي فرعي آن به مشتركين داخلي در اين سال حدود 567.2 ميليون متر مكعب در روز بوده و درآمد اين شركت از اين محل در سال مذكور هم حدود 8 هزار و 436 ميليارد تومان بوده است. 

*شيوه توزيع درآمدهاي ناشي از صادرات و فروش داخلي گاز مايع و اتان
براساس صورت مالي شركت ملي گاز ايران در سال 97، ميزان صادرات گاز مايع توسط اين شركت در سال مذكور 2.757 ميليون تن بوده و درآمد شركت ملي گاز ايران از اين محل، 9 هزار و 692 ميليارد تومان بوده و كل اين درآمد متعلق به اين شركت بوده است.
همچنين ميزان فروش داخلي گاز مايع و اتان توسط شركت ملي گاز ايران در سال 97، 5.934 ميليون تن بوده و درآمد اين شركت از اين محل،  9 هزار و 749 ميليارد تومان بوده و كل اين درآمد متعلق به اين شركت بوده است.
*مستندات قانوني تقسيم درآمدهاي ناشي از صادرات گاز طبيعي و گاز مايع چيست؟
  نكته مهم در مورد تقسيم درآمدهاي ناشي از صادرات گاز طبيعي اين است كه تا قبل از قانون بودجه 1398 شركت ملي گاز از صادرات اين ماده هيدروكربوري سهمي نداشت و منابع حاصل از خالص صادرات گاز طبيعي بين دولت و صندوق توسعه ملي تقسيم مي‌شد، اما در بند «الف» تبصره 1 قانون بودجه سال1398 ، براي اولين بار مقرر گرديد كه شركت ملي گاز هم از «خالص» صادرات گاز طبيعي، سهمي 14.5 درصدي داشته باشد. گفتني است مبناي منطقي انتخاب رقم 14.5 درصد براي سهم شركت ملي گاز مشخص نيست. جالب اينجاست كه شركت ملي گاز ايران در سال 1397 هم بدون وجود قانون، حدود يك سوم از اين درآمدها را به عنوان سهم خود برداشته است.
از منظر قانوني، درباره قواعد مالي تسهيم منافع ساير محصولات صادر شده توسط شركت ملي گاز از جمله گاز مايع(LPG) ابهام وجود دارد. با اين وجود، شركت ملي گاز (بدون وجود مبناي قانوني) 100 درصد اين منابع را جزو درآمدهاي شركت شناسايي كرده و منابع عمومي هيچ سهمي از اين درآمد ندارد كه به‌نظر ميرسد بايد اين مسئله مورد بازبيني قرار گيرد. از آنجا كه از منظر ماهوي اين منابع انفال محسوب ميشوند، حتي در صورت مسكوت بودن قانون در قبال انفال، براساس مباني حقوق عمومي منافع حاصل از آن در اختيار حاكميت است و دليل بهره‌برداري شركت ملي گاز از اين منابع مشخص نيست.
*مستندات قانوني تقسيم درآمدهاي ناشي از فروش داخلي گاز طبيعي، گاز مايع و اتان
براساس اين گزارش، فارغ از اينكه شركت ملي گاز ايران، گاز را براي مصارف مختلف (مانند مصرف خانگي، سوخت و خوراك پتروشيمي، صنايع و نيروگاهها) به چه قيمتي مي فروشد، بابت هر مترمكعب گاز تحويلي در سال 1397 معادل 39 تومان گازبها به‌عنوان سهم خود دريافت مي‌كرده است و مابقي منابع حاصل از فروش داخلي گاز طبيعي به گروه‌هاي مختلف مصرف‌كننده، سهم سازمان هدفمندي و همچنين ماليات و عوارض خواهد بود. لازم است كه فرايند و معيارهاي تعيين قيمت در نظر گرفته شده به‌عنوان سهم گازبهاي شركت ملي گاز به‌روشني در مقررات مربوطه مشخص شود.
از سوي ديگر، قوانين درباره روابط مالي مربوط به ساير محصولات فروش داخلي توسط شركت ملي گاز از جمله اتان و گاز مايع از شفافيت لازم برخوردار نيستند يا ساكت هستند. در اين بخش هم به‌نظر ميرسد درست آن است كه قاعده كلي واريز منابع حاصل به منابع عمومي باشد. با اين وجود، شركت ملي گاز (بدون وجود مبناي قانوني) 100 درصد منابع مذكور را به خود اختصاص داده است.
*پنج سوال مهم درباره ابهامات شيوه توزيع درآمدهاي گازي كشور
با توجه به آنچه گفته شد، چند سوال ساده ولي مهم درباره شيوه توزيع درآمدهاي گازي كشور مطرح است:
الف- چرا بدون اينكه مبناي قانوني وجود داشته باشد، شركت ملي گاز ايران كل درآمدهاي ناشي از صادرات گاز مايع را متعلق به خود مي داند؟
ب- چرا بدون اينكه مبناي قانوني وجود داشته باشد، شركت ملي گاز ايران كل درآمدهاي ناشي از فروش داخلي گاز مايع و اتان را متعلق به خود مي داند؟
ج- شركت ملي گاز ايران براساس چه قانوني، 33.9 درصد از منابع ناشي از «خالص» صادرات گاز طبيعي در سال 97 را به خود اختصاص داده است؟
د- سهم گازبهاي شركت ملي گاز ايران از فروش داخلي گاز طبيعي براساس چه قانوني تعيين مي شود؟
ه- چرا سهم شركت ملي گاز ايران از منابع ناشي از «خالص» صادرات گاز طبيعي، 14.5 درصد تعيين شده است؟
 

منبع: فارس