پيام نفت -رسانه خبري تحليلي نفت، گاز و انرژي : تاثيرات مثبت احزاب بر انتخابات
یکشنبه، 30 تیر 1398 - 17:28 کد خبر:44821
پيام نفت:

1-بررسي جنبه هاي مثبت قبل از پيروزي و در حين فعاليت انتخاباتي:

يكي از فوايد احزاب آن است كه در نظام حزبي تعداد نامزدهاي انتخاباتي كاهش مي يابد. نامزدها تنها از طريق حزب معرفي مي شوند. اين اقدام موجب كاهش هزينه هاي ناشي از تعدد كانديدا هاي انتخاباتي و افزايش قدرت تشخيص مردم مي گردد؛ چرا كه احزاب بر خلاف افراد در كنار ارائه برنامه دقيق زبده ترين افراد خود را جهت احراز مسوليت هاي مختلف در معرض انتخاب مردم قرار مي دهند. از سوي ديگر افراد مي توانند با بيان شعار هاي فريبنده و استفاده از ترفندهاي انتخاباتي در آراء مردم تاثير گذار باشند، در حالي كه احزاب نمي توانند در فرصت كوتاه تبليغات ذائقه مردمي را كه در طول زمان با افكار، استراتژي و تاكتيك هاي آنها آشنا شدند را تحت تاثير قرار دهند. از ديگر نتايج رشد احزاب در جوامع ميتوان به ايجاد انضباط انتخاباتي اشاره كرد.

2-در حين قدرت و پس از پيروزي:

يكي از نتايج مثبت وجود حزب در جامعه آن است كه از آنجايي كه احزاب در طول فعاليت خود عملا اقدام به تربيت افرادي مطابق با سياست هاي حزب نموده­اند، پس از پيروزي در عرصه انتخابات نيازي به فحص و جست وجو در پي افراد با كفايت جهت اداره امور حكومتي نخواهند داشت. همچنين به علت اينكه همه افراد تخصص هاي لازم و كافي را در همه زمينه هاي حكومتي ندارند، احزاب با ارائه مشورت به مثابه يك ستاد پشتيباني برنامه اي واطلاعاتي براي افراد منتخب عمل مي كنند.

3- مرحله استقرار قدرت و تشكيل دولت:

در نظام حزبي پس از پيروزي يك حزب در انتخابات، احزاب رقيب دست از تلاش برنمي دارند و با تشكيل دولت در سايه همواره با نگاه ذره بيني به دنبال نظارت دقيق بر حزب حاكمند. اين نظارت موجب دقت فراوان حاكمان در اجراي وظيفه خود مي گردد تا از هرگونه سوء استفاده تبليغاتي توسط رقبا جلوگيري نمايد و در مقابل با استفاده از نقد احزاب رقيب نقاط ضعف خود را پوشش دهد. از طرف ديگر پيروزي حزب و استقرار قدرت آن مانع هرج و مرج گرديده و باعث ثبات سياسي مي شود. همه كساني كه به فكر اصلاحات در نظام هستند به جاي برنامه ريزي جهت كودتا و نا فرماني هاي مدني براي كسب قدرت از طريق دموكراتيك بر نامه ريزي مي­كنند. در نتيجه وجود احزاب در جامعه نوعي نظم و انضباط را ايجاد مي نمايد و «تخصص محوري» و پشتيباني اطلاعاتي از اعضاي حزب كه در قدرت قرار دارند و جلوگيري از هزينه هاي اضافي در رقابت هاي انتخاباتي از ويژگي هاي نظام حزبي به شمار مي رود.

پيامدهاي منفي حزب بر انتخابات

بررسي معايب مي تواند درك درستي از ويژگي هاي اين گونه نظام هارا ارائه دهد تا نهايتا مشخص گردد كه آيا در عمل تشكيلات حزبي مي تواند ويژگيهاي مثبت خود در زمينه هاي انتخاباتي را به منصه ظهور بگذارد يا خير؟

1- قدرت طلبي:

بزرگ ترين و اساسي ترين عيب تشكيلات حزبي قدرت طلبي احزاب است. قدرت طلبي شاه بيت و محور اصلي تشكيل حزب به شمار مي آيد و از نظر تفكر اسلامي بزرگترين نقطه ضعف يك حزب، حركت در مسير قدرت طلبي است. رهبر معظم انقلاب در تبيين اين موضوع مي فرمايند: «در تحزّب بايستي كسب قدرت مورد نظر نباشد. اگرچه كسب قدرت براي يك حزبِ موفّق يك امر قهري است - يعني وقتي كه پاي انتخابات به ميان آمد، شما كه حزبي داريد و طرفداران زيادي دارد و مردم با شما همفكرند، به طور طبيعي نمي توانيد بي تفاوت باشيد كه مثلاً اين فرد رئيس جمهور شود يا آن شخص ديگر؛ لابد به يكي عقيده داريد. به طور طبيعي اين عقيدۀشما اثر مي گذارد و رأي دهندگان به او زياد خواهند شد - اما هدف حزب نبايد به دست آوردن قدرت باشد[1]. »

در تبيين اين موضوع مي بايست به اين نكته اشاره نمود كه انسان موجودي نفع طلب و زياده خواه است. مطابق با نظر علامه طباطبايي انسان مستخدم للطبع مدنيه بالضروره است به اين معنا كه علاقه دارد همه چيز در خدمت منافع او قرار بگيرد و اگر كسي مبتلا به مطلق نگري شد و خود را مستغني ديد سر بر طغيان بر مي آورد و سركشي پيشه مي كند[2].

پيامدهاي قدرت طلبي احزاب را مي توان در موارد زير خلاصه نمود:

1-1- از آنجا كه كار احزاب كاري تشكيلاتي است و بر اساس اساسنامه و مرامنامه آن صورت مي پذيرد در بين اعضا نوعي سلسله مراتب جهت اداره امور تشكيلات شكل مي گيرد و ميان افراد حزب مسابقه كسب قدرت ايجاد مي شود و عملا افراد براي به دست آوردن رياست حزب به تشكيل باندهاي قدرت روي مي آورند. در نتيجه پيشرفت در سلسله مراتب حزب بر اساس نزديكي افراد به كانون هاي قدرت صورت مي پذيرد و شايسته سالاري و انتخاب افراد براساس لياقت و توانمندي هاي ذاتي جاي خود را به رابطه مي دهد. بر اين اساس شخصي رييس حزب مي گردد كه نزديكي بيشتري به اركان مركزي حزب داشته باشد و نتيجتا باندهاي قدرت در راس حزب شكل مي گيرد.

2-1- به علت آن كه هدف اصلي احزاب كسب قدرت مي باشد در معرفي نامزدهاي انتخاباتي به جاي در نظر گرفتن ويژگي هاي لياقت، صلاحيت و اصلح بودن به وجهۀاجتماعي افراد توجه بيشتري مي گردد چرا كه مقبوليت عمومي نامزد در پيروزي هاي انتخابات و در پي آن كسب قدرت اهميت بسيار بيشتري دارد.

3-1- در بسياري از موارد احزاب به جاي توجه به ارائه برنامه و گسترش بخشهاي آموزشي و پژوهشي در راستاي برنامه ريزي براي اداره كشور در جهت تقويت رانت هاي سياسي با صاحبان قدرت گام بر مي­دارند.

4-1- در شكل گيري صحيح احزاب نظارت احزاب رقيب بر حزب حاكم و در پي آن تقويت قدرت دولت از ويژگي­هاي قابل توجه احزاب است؛ به عبارت ديگر دولت در سايه مي­بايست با نظارت خود عملگرايي مثبت حزب رقيب را افزايش دهد، اما در واقع احزاب ثروت و قدرت را در بين يكديگر توزيع مي­نمايند. تاثير گذارترين افراد حزب تحت تاثير كارتلهاي بزرگ اقتصادي با پوشش احزاب بر ثروت خود مي­افزايند و در مقابل شبكه­هاي پول و ثروت نيز به قدرت دسترسي پيدا مي­كنند. فلذا جهت حفظ اساس قدرت احزاب بعد از استقرار قدرت در خطوط قرمز با يكديگر تعامل مي­نمايند تا اصل بهره­مندي از قدرت و ثروت حفظ گردد.

2-چرخش قدرت در محدوده احزاب:

از اشكالات اساسي نظام حزبي گردش قدرت در ميان عده­اي خاص و به حاشيه كشيدن مردم به عنوان مبناي حكومت دموكراسي است. به عبارت ديگر گسترش نظام حزبي در جامعه مشاركت عمومي را كاهش مي­دهد و موجب بي­تفاوتي مردم نسبت به امور سياسي مي­گردد. اين امر معلول تبديل سياست به حرفه اي در اختيار عده اي خاص در احزاب است و تنها افراد آموزش ديده و متخصص و ماهر در بازي قدرت كه در احزاب تربيت شده­اند با قواعد آن آشنايي دارند و ديگران قادر به بازي در اين ميدان نيستند. نهايتا تاثير گذاري مردم بر سرنوشت خود به نحو گسترده كاهش مي­يابد.

منابع:

-----------------

1- قرآن كريم

2- بيانات مقام معظم رهبري: http: //farsi. khamenei. ir

3- تفسير الميزان، سيد محمد حسين طباطبايي، مترجم: محمد باقر موسوي، ناشر: دفتر انتشارات اسلامي سال 1385

4- اخلاق در قرآن، محمدتقي مصباح يزدي؛ تحقيق و نگارش محمدحسين اسكندري. ـ قم: مؤسسه. آموزشي و پژوهشي امام خميني(قدس سره)

5- عباس كعبي، فرآيند تربيت نيرو در نظام اسلامي، ، كتاب دولت اقدام، مركزپژوهش واسناد رياست جمهوري، 1387

6- مباني حقوق بشر در اسلام ودنياي معاصر، عباسعلي عميد زنجاني، انتشارات مجد، 1388

7- احزاب سياسي، حسن محمدي نژاد، انتشارات امير كبير، سال 1355

8- اكثريت چگونه حكومت مي كند، حجت الله ايوبي، انتشارات سروش، 1382

منبع: پژوهشكده مجازي حقوق عمومي

[1] بيانات در جلسه پرسش و پاسخ مديران مسئول و سر دبيران نشريات دانشجويي۱۳۷۷/۱۲/۰۴

[2] إِنَّ الْإِنسَانَ لَيَطْغَى أَن رَّآهُ اسْتَغْنَى