به گزارش اقتصادنيوز، بر اساس آخرين بررسيهاي به عمل آمده از 324 شركت حاضر در بورس تهران، كل سهام منتشر شده شركتهاي بورسي معادل يك هزار و 418 ميليارد و 907 ميليون سهم است. شايد باور اين نكته سخت باشد كه از اين تعداد سهام منتشر شده حداكثر 16 درصد يعني حدود 226 ميليارد و 246 ميليون سهم بهعنوان سهام شناور آزاد در اين بازار شناسايي شده و قابليت معامله در بازار سهام را دارند.
به عبارتي ديگر بيش از 84 درصد سهام در بورس تهران در اختيار مالكان عمده است كه با اهداف مديريتي نگهداري ميشود. اين در حالي است كه در بورسهاي پيشرفته دنيا اين رقم به بيش از 80 درصد نيز ميرسد.
مزيتهاي نهفته در سهام شناور
بايد اذعان كرد حجم سهام شناور آزاد از جهات گوناگون بر بازار اوارق بهادار تاثيرگذار است. افزايش عمق، نقدشوندگي سهام و تاثير دستكم غيرمستقيم بر افزايش كارآيي بازار را ميتوان از جمله اثرات افزايش سهام شناور آزاد دانست. در حال حاضر ميزان سهام شناور آزاد بسياري از شركتهاي پذيرفته شده در بورس و اوراق بهادار، با وجود برخي الزامات قانوني از ميزان مطلوبي برخوردار نيست.
مطابق دستورالعمل پذيرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران (مصوب 1 دي 1386 هياتمديره سازمان بورس و اوراق بهادار) ميزان سهام شناور آزاد شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران يكي از شرايط تداوم پذيرش محسوب شده و ضروري است. اين ميزان براي هر شركت در بازارها و تابلوهاي مختلف حداقل به ميزان درصدهاي تعيين شده در اين دستورالعمل به شرح 20 درصد براي تابلوي اصلي بازار اول، 15 درصد براي تابلوي فرعي بازار اول و 10 درصد براي بازار دوم است.
اين در حالي است كه آخرين آمار منتشر شده از سهام آزاد شناور شركتهاي بورسي روي سامانه كدال نشان ميدهد در حال حاضر سهام آزاد شناور 97 شركت بورسي زير 10 درصد است. از اين رو حجم پايين سهام شناور آزاد در بورس و در نتيجه نقدشوندگي پايين سهام بهعنوان يكي از دغدغههاي اساسي دستاندركاران بازار سرمايه مطرح است. مطالعات در بازارهاي مالي نشان ميدهد افزايش سهام شناور آزاد موجب كاهش امكان دستكاري قيمت، كاهش ريسك نقدشوندگي و دستيابي به قيمت عادلانه نزديك به ارزش ذاتي ميشود.
سهام شناور آزاد اندك نشانگر آن است كه مقدار كمي از سهام شركت براي معامله در دسترس است و در نتيجه احتمال انحراف قيمت روز از قيمت منصفانه زياد است.در عين حال يكي از مهمترين مزاياي بازار سهام نقدشوندگي بالا است. نسبتي كه توضيحدهنده توانايي بازار در جذب معاملات بزرگ بدون ايجاد نوسان شديد در قيمتها بوده و ميتوان با تقسيم جمع ارزش معاملات يك بازار بر متوسط ارزش كل آن بازار در يك دوره زماني آن را محاسبه كرد.
در اين ميان به گفته كارشناسان، يكي از دلايل اصلي پايين بودن نقدينگي در بورس تهران را ميتوان ناچيز بودن سهام شناور آزاد دانست. بر اين اساس سهام شناور آزاد يا آن قسمت از سهام كه قابليت معامله شدن بهصورت آزادانه در بازار ثانويه دارد، يكي از معيارهايي است كه هم بر نقدشوندگي و هم بر سودآوري شركتها اثرگذار است. چرا كه پايين بودن اين نسبت از طرفي جذابيت خريد را براي سهامداران يك بازار كاهش ميدهد و از طرف ديگر به علت كم بودن سهام قابل معامله، نقدشوندگي سهام آن بازار با كاهش قابل توجهي روبهرو ميشود.
آخرين وضعيت سهام شناور شركتهاي بورسي
بر اساس آخرين محاسبات مربوط به دوره يكساله منتهي به 31 خرداد 1396، درصد سهام شناور آزاد شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به حدود 16 درصد رسيده است. اين رقم در مقايسه با پايان سال 95، گذشته 5/ 1 درصد كاهش را نشان ميدهد. آمار سهام شناور آزاد شركتهاي بورسي حكايت از آن دارد كه در ميان 324 شركت مورد بررسي، 24 شركت داراي سهام شناور آزاد بيش از 50 درصد هستند. در اين ميان بانك خاورميانه با 89 درصد سهام شناور آزاد در رتبه اول قرار گرفته است و پس از آن ريختهگري به ترتيب 5/ 72 و 5/ 68 درصد از سهام شركتهاي فرآوردههاي نسوز آذر و تامين ماسه سهام قابليت معامله در بازار سهام را دارند.
همانطور كه اشاره شد در حال حاضر، حداقل ميزان سهام شناور آزاد در بورس تهران 10 درصد براي شركتهاي پذيرفته شده در بازار دوم تعيين شده و اين حد نصاب در تابلوي فرعي و اصلي بازار اول به ترتيب 15 و 20 درصد است. اين در حالي است كه گزارش پيش رو نشان ميدهد در حال حاضر 97 شركت بورسي، كمتر از 10 درصد از سهام خود را بهعنوان سهام شناور آزاد قرار دادهاند كه در اين ميان 17 شركت كمتر از يك درصد سهامشان در بازار مورد معامله قرار ميگيرد.
وضعيت سهام شناور آزاد صنايع بورسي
نگاهي به درصد سهام شناور آزاد صنايع 42گانه بورسي نشان ميدهد در دوره منتهي به 31خرداد 1396، معدنيها با تك نماد «كماسه» و سهم 68 درصدي، بيشترين ميزان سهام آزاد شناور در بورس تهران را در اختيار دارند. گروه استخراج زغال سنگ و كاني غيرفلزي نيز به ترتيب با 6/ 48 و 41 درصد سهام شناور آزاد در رتبههاي بعدي اين ردهبندي قرار گرفتند. كمترين ميزان سهام شناور آزاد نيز به صنعت دباغي و پرداخت چرم با كمتر از يك درصد سهم قابل معامله اختصاص پيدا كرد.
آخرين تغييرات سهام شناور شركتها
بر اساس آخرين محاسبات مربوط به دوره منتهي به 31 خرداد 1396، سهام شناور آزاد 139 شركت بورسي افزايش، 42 شركت بودن تغيير و 141 شركت با كاهش همراه شده است. برآيند كلي اين تغييرات كاهش 5/ 1 درصدي سهام شناور آزاد در بورس تهران بوده است. بهطوري كه در پايان سال 95 حدود 247ميليارد سهم يعني 4/ 17 درصد از كل سهام شركتهاي بورسي قابليت معامله در بازار سهام را داشتند كه اين رقم در دوره منتهي به 31 خرداد سال جاري به 226 ميليارد سهم كاهش يافته است.
بيشترين سهم از كاهش سهام شناور آزاد نيز در دوره مورد بررسي به كاهش 5/ 30 واحد درصدي سهم شناور آزاد شركت كارخانههاي توليدي و صنعتي ثابت خراسان اختصاص دارد. بر اين اساس سهام شناور آزاد «قثابت» از 88 درصد در سال گذشته به 6/ 57 درصد در دوره منتهي به 31 خرداد 96 كاهش پيدا كرد. «وپاسار» نيز در دوره گزارش شده شاهد كاهش 5/ 22 واحد درصدي سهام قابل معامله در بورس تهران بود. در مقابل اما شاهد افزايش 21 واحد درصدي سهام شناور آزاد كارخانههاي قند قزوين از 6/ 11 درصد به 8/ 32 درصد در دوره مذكور بوديم. «شپلي» نيز سهام قابل معامله خود را 7/ 19 واحد درصد افزايش داد.
نگاهي به سهام شناور آزاد فرابورسيها
بر اساس گزارش منتشر شده روي سامانه كدال، آمار سهام شناور آزاد 88 شركت فرابورسي در دوره يكساله منتهي به پايان خرداد 96 اعلام شد. در اين ميان 7 شركت داراي سهام شناور بالاي ۵۰ درصد، 21 شركت داراي سهام شناوري ميان 25 تا ۵۰ درصد، 32 شركت داراي سهام شناوري ميان 10 تا 25 درصد و 26 شركت نيز داراي سهام شناور بين يك تا 10 درصد هستند. پتروشيمي مارون با اختصاص درصد سهام شناوري 13/ 0 درصد بهعنوان تنها شركت داراي سهام شناور زير يك درصد شناخته شد.
درصد سهام شناور آزاد بانك ايران زمين نيز به دليل توقف طولاني مدت و بيش از يكساله، به صفر درصد رسيد.براساس اين گزارش در دوره يكساله مزبور، صنايع فولاد آلياژي يزد با حدود 100 درصد، بيشترين درصد سهام شناور آزاد فرابورسي را به خود اختصاص داد. شركت سيمان لار سبزوار با 21/ 93 درصد، سرمايهگذاري توسعه عمران استان كرمان با 98/ 74 درصد و سرمايهگذاري تدبيرگران فارس و خوزستان با 6/ 60 درصد در رتبههاي بعدي جدول شركتهاي فرابورسي با بيشترين سهام شناور آزاد قرار گرفتند.
اعتباري ملل، مواد ويژه ليا و گروه سرمايهگذاري ميراث فرهنگي نيز سهام شناور آزاد بالاي 50 درصد را به خود اختصاص دادند.اين در حالي است كه سرمايهگذاري توسعه گوهران اميد، پالايش نفت شيراز و كشتيراني درياي خزر و 9 شركت ديگر فرابورسي نيز از جمله شركتهايي بودند كه سهام شناور كمتر از 5 درصد داشتند. سهام شناور آزاد بخشي از سهام يك شركت است كه در بازار قابل معامله بوده و با اهداف مديريتي از سوي سهامداران كنترلكننده نگهداري نميشود. بر اين اساس عرضه و تقاضاي اين بخش از سهام به واسطه دخالت در فرآيند معاملات روزانه، تعيينكننده قيمت بوده و قابليت نقدشوندگي سهام را فراهم ميكند.
طبق اعلام اداره نظارت بر ناشران فرابورسي سازمان بورس و اوراق بهادار، سهام شناور اعلام شده با احتساب ضريب شناوري ارائه شده است (ضريب شناور از حاصل تقسيم تعداد روزهايي از دوره مالي كه طي آن معاملات سهم در بازار عادي بيش از 0001/ 0 تعداد سهام ناشر است، بر نصف روزهاي معاملاتي آن دوره به دست ميآيد و حداكثر معادل يك خواهد بود). شروع دوره مالي براي تمامي شركتها (بهجز عرضه شده طي دوره كه متناسب با روز عرضه تا آخر دوره محاسبه شده است) از تاريخ 01/ 04/ 95 تا 31/ 03/ 96 در نظر گرفته شده است.
گزارش از فاطمه اسماعيلي