ذخاير نفت شيل كشور الجزاير بالغ بر ۵.۷ ميليارد بشكه برآورد شده و بعد از چين و آرژانتين، داراي عظيم ترين ذخاير گاز شيل در جهان مي باشد.
به گزارش خبرنگار بينالملل انرژي امروز به نقل از اداره اطلاعات انرژي آمريكا، طرح توسعه گاز شيل كه از حدود چهار سال پيش در برنامه وزارت انرژي اين كشور قرار گرفته، نه تنها ميلياردها دلار از صادرات گاز نصيب اين كشور خواهد ساخت، بلكه مي تواند بخش قابلتوجهي از نيازهاي داخلي كشوررا برطرف نمايد. علاوه بر آن، دولت نيز آمادگي خود براي اختصاص ۷۰ ميليارد دلار به توسعه اين پروژه را اعلام كرده است.
به گفته عبدالعزير بوتفليقه رئيس جمهور الجزاير، «تمامي منابع انرژي هدايايي از جانب خداوند هستند و وظيفه ماست كه از آنها براي توسعه و آباداني كشور استفاده كنيم».
اما بعد از جاروجنجالهاي بسيار بر سر چگونگي توسعه اين پروژه، هنوز هم گامهاي اساسي براي پيشبرد اين موضوع صورت نگرفته است، زيرا به نظر نميرسد دولت كنوني بتواند در مقابل موانع زيستمحيطي، سياسي و امنيتي كه پيشروي توسعه پروژه عظيم گاز شيل وجود دارد، مقاومت كند.
افزايش اكتشاف
شهر بياباني In Salah با جمعيتي بالغ بر ۳۰۰۰۰ نفر در ۱۰۰۰ كيلومتري جنوب شرقي الجزاير و در اعماق بيابان واقع شده كه سكنه آن با كشاورزي روزگار خود را سپري ميكنند. در سال ۲۰۱۴ شركت نفت و گاز دولتي Sonatrach، نخستين چاههاي اكتشافي گاز شيل را در نزديكي اين شهر حفاري كرد. طبق اظهارات وزير وقت انرژي كشور، يوسف يوسفي، نتايج اوليه بسيار مثبت گزارش شده و حاكي از دارابودن ذخاير قابل توجه براي آغاز عمليات اكتشاف و بهرهبرداري بود.
اما اين موهبت خدادادي چندان به مذاق بوميان محلي خوش نيامده و در اوايل ۲۰۱۵ هزاران نفر بهعنوان اعتراض به اين پروژه تظاهرات گستردهاي را آغاز كردند.
حفاري ذخاير شيل كه از آن تحت عنوان شكافت هيدروليكي ياد ميشود، شامل پمپاژ ميليونها ليتر آب و مواد شيميايي با فشار بالا به اعماق زمين است كه طي آن سنگهاي حاوي ذخاير شيل از هم گسسته و نفت و گاز احتباس يافته استحصال ميشود.
از سوي ديگر، الجزاير يكي از خشكسالترين كشورهاي كره زمين است كه سرانه دستيابي به آب شرب آن ساليانه ۳۰۰ مترمكعب است، درحاليكه اين رقم در آمريكا ۸۰۰۰ مترمكعب و در انگليس بالغ بر ۲۰۰۰ مترمكعب گزارش شده است. علاوه بر آن، افرادي كه در جنوب اين كشور زندگي ميكنند، وابستگي بسيار زيادي به آبهاي زيرزميني دارند. به اعتقاد تظاهركنندگان، حفاري شيل بوميان منطقه را از آب شرب محروم ساخته و مواد شيميايي باعث آلودگي منابع آبي، محصولات كشاوري شده و مردم را بيش از پيش فقير خواهد ساخت.
موانع پيشرو
به وضوح مشخص است كه دولت نگراني بسياري در مورد موانع پيشروي توسعه پروژه احساس ميكند. در اواسط ۲۰۱۵، يوسف يوسفي به دليل ناكارآمدي در مديريت اوضاع كشور از كار بركنار شد. صلاح خبري نيز نتوانست بيش از يك سال در اين پست دوام بياورد و اكنون وزارت انرژي در اختيار نورالدين بوطرفه قرار گرفته است.
اما اين طرح عظيم با موانع ديگري نيز مواجه است؛ با اينكه الجزاير صنعت نفت و گاز بسيار توسعهيافتهاي دارد، اما توسعه شيل و بهرهبرداري از آن نياز به دانش و مهارت خارجي و سرمايهگذاري كافي براي رونق گرفتن دارد. علاوه برآن، دلايل امنيتي و اعتراضات مردمي نيز باعث ترديد شركتهاي خارجي در سرمايهگذاري اين بخش شده است.
در اوايل ۲۰۱۳، ۴۰ كارگر در يك نيروگاه گاز واقع در جنوب كشور كه توسط شركت هاي Statoil، BP و Sonatrach احداث شده بود، در حمله شورشيان داعش كه از مرزهاي ليبي وارد منطقه شده بودند، به قتل رسيدند. سال گذشته نيز نيروگاه ديگري در همين منطقه هدف حملات موشكي القاعده قرار گرفته و آسيب فراواني به تاسيسات آن وارد شد. در عين حال، نگرانيهاي موجود در ارتباط با تغييرات اقليمي و اقدام كشورهاي اروپايي در گذار از سوختهاي فسيلي و روي آوردن به منابع تجديدپذير، خود عاملي بازدارنده در ترغيب سرمايهگذاري شركت هاي خارجي به شمار ميرود.
عدم اطمينان سرمايهگذاران
عوامل اقتصادي نيز نقش مهمي در رويگرداني شركت هاي خارجي در انتفاع از منابع انرژي فراوان الجزاير دارند. بيش از ۴۰ درصد درآمدهاي دولت و ۹۵ درصد عوايد صادرات از بخش نفت و گاز به دست آمده و تمامي اين عوامل، Sonatrach را به يكي از قوي ترين بازوهاي اقتصادي كشور تبديل كرده است.
طي سال هاي اخير، مسوولان شركت با هوشياري كامل حوزه انرژي كشور را تحت كنترل خود گرفته و عليرغم اصلاحات فراوان، همچنان سهم عمدهاي از پروژههاي نفت و گاز را در اختيار دارند، و در تلاش هستند تا نفوذ خود را در سرمايهگذاريهاي خارجي نيز افزايش دهند.
البته بايد درنظر داشت كه در شرايط كنوني، كشور الجزاير با مشكلات عديدهاي مواجه است: رييسجمهور كنوني الجزاير عبدالعزير بوتفليقه كه از ۱۷ سال پيش تاكنون بر مسند قدرت است، با وجود ۷۹ سال سن و حملات متعدد قلبي، بهندرت در انظار عمومي ظاهر مي شود.
از سوي ديگر، شايعاتي مبني بر شكلگيري نبرد قدرت در داخل بدنه دولت به گوش مي رسد كه احتمال بروز يك جنگ داخلي، شبيه آنچه كه در دهه ۱۹۹۰ رخ داد و باعث كشته شدن بيش از ۲۰۰۰۰۰ نفر شد، را تشديد ميكند. علاوه بر آن، به دليل كاهش قيمت نفت از اوايل ۲۰۱۴ دولت با كمبود نقدينگي مواجه است، ذخاير موجود سوختهاي فسيلي بهشدت كاهش يافته و يا استحصال از آنها با ركود مواجه شده است. درعينحال، به نظر نميرسد كاهش سوبسيدهاي تعلقيافته به برق، آب و محصولات غذايي كه خود مي تواند محركي براي تشديد اعتراضات مردمي شود، راهحلي اساسي براي رفع بحران نقدينگي كشور به حساب آيد.
بهرهبرداري از انرژي خورشيدي
برخي از كارشناسان انرژي الجزاير بر اين باورند كه به جاي صرف ميلياردها دلار در توسعه پروژه شيل، الجزاير بهتر است روش مراكش در سرمايهگذاري بر منابع انرژي تجديدپذير، بهويژه انرژي خورشيد را درپيش گيرد. اگرچه با وجود سوبسيدهاي تعلقيافته به بخش توليد برق، قيمت اين حامل انرژي در منطقه MENA از پايينترين نرخ برخوردار است، كه مانعي جدي بر سر راه توسعه سرمايهگذاري در اين بخش و صادرات آن به اروپا به شمار ميرود.
با اين حال و با وجود سرپوش گذاشتن بر پروژه توسعه گاز شيل و كاهش اعتراضات مردمي، معترضان همچنان گوش به زنگ اقدامات دولت در اين زمينه هستند تا مانع توسعه اين پروژه عظيم شوند.