پيام نفت -رسانه خبري تحليلي نفت، گاز و انرژي : افزايش ۵۶۰ ميليارد دلاري درآمد نفتي ايران با تزريق گاز به چاه‌ها
شنبه، 20 خرداد 1396 - 07:11 کد خبر:43624
پيام نفت:
خبرگزاري تسنيم: يك كارشناس انرژي با توصيه به رئيس جمهور آينده ايران به تمركز بر بحث توليد صيانتي به عنوان يك سياست مهم در بخش نفت گفت با سرمايه گذاري ۱۷ ميليارد دلاري در زمينه تزريق گاز به چاه هاي نفت مي توان ۵۶۰ ميليارد دلار نفت بيشتر برداشت كنيم.
به گزارش خبرنگار اقتصادي خبرگزاري تسنيم يكي از مواردي كه نامزدهاي انتخاباتي در صنعت نفت بايد به آن توجه داشته باشند بحث توليد صيانتي مخازن نفتي است كه يكي از روش هاي توليد صيانتي تزريق گاز به ميادين نفتي است در همين رابطه با اسماعيل ثابتي يكي از كارشناسان انرژي گفت‌وگو كرديم:
بفرماييد به چه نوع توليدي، توليد صيانتي مي گويند؟
از نظر مفاهيم مهندسي مخزن، توليد صيانتي به توليدي اطلاق مي شد، كه ما بالاترين توليد را با اين دو ويژگي داشته باشيم. اين توليد بايد قابل برنامه ريزي براي دراز مدت و داراي بازيافت حداكثر از مخازن نفتي باشد.
توليدي كه قبل از انقلاب اسلامي صورت مي گرفت، توليد غير صيانتي بود. اگر به همان روال توليد صورت مي گرفت و اين انقلاب انجام نمي شد، نفتي كه ما در حال حاضر داشتيم، فقط تكاپوي خوراك پالايشگاه هاي داخلي بود و ما براي صدور، ديگر نفتي نداشتيم. الان با دارا بودن حدود 11 درصد ذخاير نفت جهان و 18 درصد ذخاير خاورميانه به عنوان دومين توليد كننده كشورهاي عضو اوپك در جهان انرژي و تأمين انرژي جهان تأثيرگذار هستيم.
اين يكي از دستاوردهاي بزرگ انقلاب است كه ما در حال حاضر اين توانمندي را به لحاظ توليد نفت وگاز به عنوان عنصر هيدروكربوري در كشور دارا هستيم.
از آنجا كه يكي از مهمترين بخش هاي صنعت نفت، بحث استخراج و فراوري و اهميت تزريق گاز در مخازن نفتي به منظور تضمين توليد است. كمي در اين مورد توضيح دهيد كه چرا به چاه ها گاز تزريق مي شود؟
وقتي ما از ميادين نفتي برداشت مي كنيم، از فشار اوليه آن كاسته مي شود. ما براي ترميم و تأمين اين فشار، گاز را از طريق چاه هاي خاص به مخزن تزريق مي كنيم و آن فشار اوليه را مجددا ترميم مي كنيم و آن در حقيقت قدرت رانش نفت از زيرزمين به سطح العرض را تأمين مي كند.
زماني كه انقلاب اسلامي صورت گرفت گازهاي همراه نفت را كه مي بايست جمع آوري و به ميادين نفتي تزريق كنيم فقط حدود 20 درصد گازها جمع آوري مي شد. 80 درصد گازها در مشعل ها سوزانده مي شد يعني در واقع هدر مي رفت.
در حال حاضر حدود 92درصد گازهاي توليدي همراه را جمع آوري مي كنيم برخي از آن ها را براي مصرف داخلي وارد شبكه مي كنيم و مقاديري از آن را در ميادين نفتي تزريق مي كنيم. همچنين براي 6درصد گازها پروژه فعال داريم. تنها براي 2درصد گازهاي توليدي همراه، برنامه مطالعاتي داريم. به دليل پراكندگي بسيار زيادي كه براي اين گازها وجود دارد به لحاظ جمع آوري صرفه اقتصادي وجود ندارد و علي رغم فقدان صرفه اقتصادي، فقط به لحاظ حفاظت از محيط زيست هم برنامه داريم. ان شاء الله در آخر برنامه چهارم توسعه هيچ گازي را به مشعل نخواهيم داد و صد در صد گازها را جمع آوري خواهيم كرد.
همانطور كه اشاره كرديد قبل از انقلاب و زماني كه شاهرگ هاي حرفه اي و فني اين صنعت در اختيار خارجي ها بود و كاركنان ايراني كمتر در آن دخالت داشتند،بخش زيادي از گاز سوزانده مي شد و هدر مي رفت. اين به دليل نداشتن دانش فني بود يا اهميتش را نمي دانستند؟
نمي توانيم بگوييم كه اهميت اين مسئله را نمي دانستند. ولي با توجه به پروژه هاي زود بازده كه هر چه سريع تر برداشت هاي اوليه را از نفت ما داشته باشند و به پروژه هايي كه در درازمدت ثمره مي دهد، اهميت زيادي نمي دادند.
پروژه هايي كه بعد از انقلاب اسلامي در نفت كشور ما صورت گرفته هر كدام از جايگاه خاصي برخوردار است. وقتي ما 80 درصد گاز را در مشعل ها مي سوزانيم بزرگترين لطمه اش خسارتي است كه به محيط زيست وارد مي شود. الان يكي از پروژه هاي بزرگ و محوري در مناطق نفت خيز، پروژه هاي حفاظت از محيط زيست است.
محيط زيست به لحاظ پساب واحدهاي نمك زدايي آلوده مي شود كه ما الان هيچ كدام از اين پساب ها را وارد محيط زيست نمي كنيم. چاه هاي تزريقي داريم كه همه پساب ها در اين چاه ها تزريق مي شود. هم به لحاظ اقتصادي و هم به لحاظ حفاظت از محيط زيست هيچ گازي نمي سوزانيم و جمع آوري مي كنيم و در شبكه يا ميادين نفتي تزريق مي كنيم.
ما در مناطق نفت خيز چندين پروژه فعال د داريم. از حدود 700 پروژه فعال كه داريم 60 پروژه فعال ما مربوط به حفاظت از محيط زيست است. به علاوه از كارهاي با ارزشي كه بعد از انقلاب صورت گرفته، توليد از مخازن گازي خام است. اين مخازن داراي فشاري حدود 15هزار پام است. حفاري در اين مخازن از يك پيچيدگي و هنر خاصي برخوردار است. به گونه اي كه اين مخازن در سطح دنيا بسيار نادر است. در يك سال اخير ما از ميدان خامي مارون 4 حلقه چاه حفاري كرديم. 22هزار بشكه مايعات گازي در روز برداشت مي كنيم. حدود 120 ميليون فوت مكعب گاز برداشت مي كنيم كه در ميادين خود تزريق مي كنيم. اين پروژه يكي از پروژه هاي بزرگ مناطق نفت خيز است. پروژه اي است كه با 5كارخانه بزرگ گاز مايع، 2كارخانه بزرگ تفكيك به علاوه خطوط انتقال با هزينه اي حدود يك ميليارد و 200ميليون دلار با درآمد ساليانه حدود يك ميليارد و نهصد ميليون دلار برنامه ريزي شده كه در دست اجراست.
هم اكنون متوسط ضريب برداشت نفت در كشور چگونه است؟
گفته مي‌شود، متوسط ضريب برداشت نفت ايران 24 درصد است در حالي‌كه اين رقم در بسياري از كشورها حدود 48 تا 65 درصد است. به گفته مسوولان نفتي، متوسط ضريب برداشت از ميادين نفتي ايران حدود 24 درصد است كه البته اين رقم در برخي از ميادين چون ميدان نفتي سروش حدود 7 درصد و در برخي از ميادين نفتي چون اهواز حدود 35 درصد است.
اين عدد در برخي از كشورها تا حدود 48 درصد افزايش يافته و در مواردي، حتي كشورهاي منطقه كه داراي ذخايري نزديك به ايران هستند توانسته‌اند اين عدد را تا سطوح بالاتري افزايش دهند.
تزريق گاز به ميادين نفتي يكي از ضررويات توليد است اما تا كنون در اين زمينه چندان موفق نبوديم علتش چيست؟
تزريق گاز به مخازن نفتي يكي از ضروري‌ترين عوامل در صيانت از ذخاير نفتي و يكي از راهبردهاي توليد پايدار است؛ تزريق گاز كافي و به موقع، افزون بر بازيافت ميلياردها بشكه نفت مدفون شده، موجب حفظ جايگاه توليد ايران در اوپك مي‌شود و ظرفيت ذخيره‌سازي مقادير چشمگيري گاز براي نسل آينده را نيز فراهم خواهد كرد.
بر اساس برآوردهاي كارشناسي، تزريق هر يك ميليون فوت مكعب گاز طبيعي به مخازن نفت، موجب افزايش ضريب بازيافت و برداشت به طور متوسط حدود 150 بشكه نفت اضافي مي شود. به گفته كارشناسان مقدار ذخاير ميدان گازي پارس جنوبي بيش از 500 تريليون فوت مكعب برآورد شده است كه عمر اين ذخاير با توجه به روند توليد كنوني حدود 200 سال خواهد بود.
هدف از تزريق گاز به مخازن نفتي، افزايش ضريب بازيافت نفت از مخازن و ايجاد ظرفيت براي تبديل نفت خام درجا به نفت قابل استحصال از مخازن است. بر اساس اعلام كارشناسان هم اكنون بيشتر مخازن نفتي بزرگ و اصلي كشور نيمه دوم عمر خود را سپري مي‌‌كنند و به تزريق گاز نياز دارند. در سال‌هاي دهه 1350 و پيش از پيروزي انقلاب اسلامي، ظرفيت توليد نفت كشور به حدود 6 ميليون بشكه در روز افزايش يافت؛ در واقع به دنبال وقوع جنگ شش روزه اعراب و رژيم صهيونيستي، عرضه نفت در بازار از سوي كشورهاي عرب صادر كننده نفت تحريم شد؛ بر همين اساس ايران كمبود نفت بازار را با فشار آمريكايي‌ها جبران كرد كه موجب شد بيشترين ميزان توليد نفت در سال‌هاي پيش از انقلاب اسلامي رقم بخورد. اين در حالي بود كه اين مقدار توليد به صورت 100 درصد غير صيانتي انجام مي‌شد و از بعضي ميدان‌هاي نفتي كشور بدون تزريق آب و گاز تا بيش از يك ميليون بشكه نفت برداشت مي‌شد و هيچ پروژه تزريق گاز يا آب به ميادين نفتي به طور عمده در دستور كار صنعت نفت قرار نداشت.
بر اساس آمارهاي شركت ملي نفت ايران توليد گاز كشور در سال 1356 روزانه 144 ميليون مترمكعب بوده كه 41 درصد از اين ميزان در داخل، مصرف و بخشي از آن به وسيله دو خط لوله به شوروي پيشين صادر شده و 59 درصد باقيمانده سوزانده مي‌شد و بحث تزريق گاز به ميدان‌هاي نفتي در ميان نبود. همچنين بايد توجه داشت كه اگر تمام گاز توليدي كشور به مخازن نفتي تزريق شود بازهم كمبود وجود دارد زيرا براساس پژوهش محققان پژوهشكده تكنولوژي توليد جهاد دانشگاهي خوزستان، براي جبران تاخير تزريق گاز به مخازن اصلي و جديد كشور، حداقل به حدود 600 ميليون مترمكعب گاز در روز نياز است.
در حال حاضر كدام چاه ها نيازمند تزريق گاز هستند؟ و به نظر شما درامدي كه از تزريق گاز به چاه هاي نفتي حاصل مي شود به چه ميزاني است؟
چاه هاي نفتي مورد نظر جهت تزريق، عمدتاً در حوزة اهواز مارون، آغاجاري و گچساران واقع هستند. همه اين حوزه‌ها بايد به دقت مطالعه شوند. اين موضوع كه گاز كدام منطقه با كدام تركيب و با چه فشار و از چه مسيري به كدام چاه و مخزن تزريق شود, بحث بسيار مهمي است كه نياز به مطالعات دقيقي دارد. هم اكنون, در ناحيه هفت‌گل و بي‌بي‌حكيمه گچساران عمليات تزريق گاز انجام مي‌شود و عمل تزريق گاز نتايج موفقيت آميزي داشته است. به‌طور سرانگشتي, اگر ما 17 ميليارد دلار سرمايه‌گذاري در امر تزريق گاز داشته باشيم, حدود 560 ميليارد دلار نفت اضافي مي توانيم برداشت كنيم. از اين رو, بحث تزريق در درازمدت بسيار اقتصادي و درآمدزاست.
همچنين گاز تزريق شده را دوباره مي توان استحصال نمود. بطور كلي, اگر ما يك درصد ازدياد برداشت از مخازن نفت خود داشته باشيم با توجه به ميزان ذخاير نفت درجا در كشور كه حدود 500 ميليارد بشكه است، 5 ميليارد بشكه نفت اضافي بدست مي‌آوريم. بنابراين تزريق گاز به ميادين نفتي امري اجتناب‌ناپذير است.
