در كشور ما پيشبيني اين امر كه در سال آينده قيمت نفت در چه رقمي قرار خواهد گرفت از اهميت بالايي براي تدوين سند بودجه برخوردار است. بر اساس اين موضوع نگاهي به پيشبينيهاي قيمت در آينده كه از سوي موسسات معتبر بينالمللي ارائه ميشود از اهميت بالايي برخوردار است. اين مساله به خصوص زماني از اهميت بالاتري برخوردار ميشود كه در شرايط نزول بهاي نفت باشيم و زمان حاضر دقيقا همان زمان است. البته در همين ابتدا بايد به يك نكته اشاره كنيم و آن اختلاف آمارهاي موجود در نرخ نفت است اما در اينكه اغلب كارشناسان و موسسات بر كاهش قيمت نفت در سال آينده يا ثبات در قيمتهاي كنوني تاكيد دارند، شكي نيست.
بررسي برخي نظرات و ديدگاهها درباره پيشبيني قيمت نفت در سال آينده نشانگر اين است كه در صورتي شاخصهاي اقتصادي به آرامي حركت كنند، بازار نفت نيز بهعنوان يك مولفه تاثيرگذار و البته تاثيرپذير هم حركتي آرام را در پيش خواهد گرفت در غير اين صورت انتظارات كاهشي بر بازار حكمفرما خواهد بود. در ادامه به بررسي و نقل پيشبينيهاي سازمانها و موسسات مطرح از جمله آژانس بينالمللي انرژي، اداره اطلاعات انرژي آمريكا و اوپك ميپردازيم.
آژانس بينالمللي انرژي: در گزارش ماهانه خود در رابطه با تقاضاي جهاني و قيمت نفت معتقد است در سالهاي 2015 و 2016 تقاضاي جهاني براي نفت افزايش يافته و به ترتيب در اين دو سال به 94 ميليون و 600 هزار بشكه در روز و 95 ميليون و 800 هزار بشكه در روز ميرسد. همچنين نكته مهمي كه در اين گزارش آمده حاكي از آن است كه در اين شرايط مصرف همچنان كمتر از عرضه خواهد بود و اين موضوع روند كاهشي بهاي نفت را به دليل مازاد عرضهاي كه ايجاد ميكند تقويت خواهد كرد. آژانس بينالمللي انرژي همچنين اعلام ميكند كه افزايش ذخاير نفت كشورهاي عضو سازمان همكاري و توسعه اقتصادي به سطحي بيسابقه رسيده كه فشار ملايمي را بر بازار خواهد آورد. آژانس بينالمللي انرژي رقمي را براي قيمت نفت در سال 2016 پيشبيني نكرده اما اعلام ميدارد انتظار ميرود در سال 2016 همزمان با تاثيرگذاري كاهش قيمت نفت و كاهش سرمايهگذاريها، رشد عرضه نفت توليدكنندگان خارج از اوپك متوقف شود هرچند موضوع مازاد عرضه در نهايت همچنان به زيان بازار نفت رقم ميخورد.
سازمان كشورهاي صادركننده نفت: اوپك در گزارش ماهانه خود اعلام كرده پيشبيني ميشود نرخ تقاضاي نفت تا انتهاي سال جاري ميلادي همانند ماههاي گذشته يك ميليون بشكه در روز باشد و همچنين پيشبيني ميشود در 6 ماه نخست سال 2016 نرخ تقاضاي بينالمللي نفت با 6/ 0 درصد رشد همراه باشد. با اين حال كارشناسان نفتي عضو اين سازمان چندان به افزايش بهاي نفت به صورت سريع اعتقاد ندارند. به عقيده آنها قيمت نفت نيازمند كاهش سطح توليد اوپك است و مادامي كه اين اتفاق نيفتد و در نشست آتي اوپك براي آن تصميمي اتخاذ نشود نميتوان به افزايش قيمت اميدوار بود. به عقيده آنها عربستان تا حدي در نشست آينده انعطاف از خود نشان خواهد داد كه اگر چنين اتفاقي بيفتد ميتوان به رشد محدود قيمت نفت بين 60 تا 70 دلار اميدوار بود. با اين حال تخفيفهاي نفتي كه عربستان و به تبع آن روسيه آغاز كرده و بازگشت ايران به بازار نفت دو عامل محدودكننده رشد قيمتي در آينده هستند.
گروه پيشبيني پيرا: اين گروه علمي تحقيقاتي كه كار مشاوره به شركتهاي نفتي را نيز بر عهده دارد يك سال پيش قيمت فعلي نفت را بهصورت ضمني پيشبيني كرده بود. اين موسسه هشدار داده است افت فعلي قيمتها در بازار كه ميتواند عرضههاي نفت را به خصوص نفتهاي جديد به چالش بكشد زمينهاي را براي افزايش قيمت به 75 دلار طي دو سال آينده فراهم ميسازد. گري راس، مدير موسسه و مدير اجرايي گروه پيرا در سمينار سالانه اين گروه اظهار كرده است كه ما بايد در طول يك سال شاهد قيمت 60 تا 70 دلاري براي نفت باشيم اين موسسه همچنين پيشبيني كرد قيمت نفت تا پايان سال 2016 به 70 دلار برسد و سال بعد بشكهاي 75 دلار معامله شود.
موسسه اعتبارسنجي موديز: اين موسسه مهم و معتبر بينالمللي اما بر خلاف گروه «پيرا» پيشبيني خود از قيمت نفت برنت و نفت وست تگزاس اينترمديت را در سال 2016 معادل 4 درصد كاهش داده است. بر اساس اين گزارش پيشبيني اين موسسه از شاخص نفت برنت و شاخص نفت خام آمريكا در سال آينده به ترتيب 53 و 48 دلار است. موديز اعلام كرده است كه بهطور كلي انتظار نميرود توليد نفت جهان در زودترين زمان تا قبل از 2016 كاهش پيدا كند.
موسسه گلدمن ساكس: در اين بين پيشبينيهاي موسسه معتبر گلدمن ساكس حكايت از كاهش بهاي نفت دارند. به عقيده كارشناسان اين موسسه نفت در سال آينده نيز به 45 دلار در هر بشكه ميرسد و نميتوان انتظار داشت قيمتهاي بالايي را در پيش بگيرد. اين موسسه پيشتر به قيمت 57 دلار معتقد بود اما در بررسي جديد خود قيمتها را به شدت تعديل كرده است. در اين بين ميشله دلا ويگنا از موسسه مذكور معتقد است تا 9 ماه آينده همچنان دشوار خواهد بود كه از بازگشت بازار نفت سخني گفته شود، اما در درازمدت، ما شاهد آغاز برخي مكانيزمهاي تعديلكننده خواهيم بود. وي در رابطه با اين مكانيزمها به كاهش توليد نفت شيل در آمريكا، كاهش توليد عربستان و عراق كه با سرعت كندتري رشد خواهد كرد، اشاره كرده است. اين موسسه در عين حال اضافه شدن منابع عظيم نفتي ايران به بازار جهاني را از عوامل كاهنده بازار در سال آينده توصيف كرده است. در اين بين پيشبيني كاهش شديدتر قيمتها حتي به 20 دلار نيز در كارنامه پيشبينيهاي گلدمن ساكس وجود دارد كه البته نگاهي بدبينانه است. به عقيده اين موسسه نه تنها رشد بازارهاي نوظهور رو به كندي است بلكه مزاياي كاهش بهاي نفت نيز در حال از بين رفتن است و بر اساس مدلهاي ما اين وضعيت بين 9 تا 12 ماه ديگر دوام خواهد داشت كه ميتواند همچنان قيمت را در سطوح پايين نگه دارد.
بانك آمريكا: اين مجموعه كه بررسيهايي را نيز در حوزه نفت و قيمت آن انجام ميدهد قيمت نفت را براي 18 ماه آينده رقمي بين 30 تا 40 دلار پيشبيني كرده است. رانسيسكو بلانچ، يكي از اقتصاددانان «بنك آو آمريكا» در برنامه تلويزيوني بلومبرگ اظهار كرد: قيمت نفت در سال جاري ميتواند حتي به مرز 30 دلار برسد ولي اين نقطه توقف قيمت نخواهد بود. وي تاكيد كرد كه رشد عرضه نفت در كنار روند با ثبات تقاضاي آن در بازار جهاني ميتواند زمينهساز افت قيمت شود و توقف قيمت در كانال 30 دلار احتمال بعيدي نيست. بانك آمريكا معتقد است توان توليد نفت در دنيا بالا است و اين در حالي است كه هيچ كشوري براي در دست گرفتن قدرت در بازار مصرف نفت وارد ميدان نشده است كه اين دو موضوع تقويت مازاد عرضه را نشان ميدهد.
آژانس بينالمللي پيشبينيهاي اقتصادي: اين مركز مهم در حوزه اقتصاد انرژي در جهان نيز پيشبيني ميكند قيمت نفت در ژانويه، فوريه و مارس 2016 به ترتيب 44، 42 و 44 دلار به ازاي هر بشكه باشد و تداوم يا عدم تداوم اين قيمت به سياستهاي نفتي دولتها در كشورهاي عضو و غيرعضو اوپك بستگي دارد. بر اساس گزارش اين موسسه معتبر بينالمللي ايران، عراق، عربستان، روسيه و آمريكا نقشهاي اساسي را در سال آينده در حوزه نفت پيشبيني ميكنند و انتظار ميرود نوسانات در اين بازار در ارتباط مستقيم با اين كشورها باشد. به عقيده كارشناسان اين موسسه رشد اقتصادي در اكثر كشورها ضعيف است و قدرتهاي برتر اقتصادي نيز نتوانستهاند مسير را به درستي بپيمايند كه همه اين موضوعات بر قيمت نفت در سال آينده فشار وارد خواهد كرد.
اداره اطلاعات انرژي آمريكا: اين اداره نيز پيشبيني كرده است قيمت نفت برنت امسال ۵۶ دلار خواهد بود و تا ۱۰ سال ديگر يعني ۲۰۲۵ به ۹۱ دلار خواهد رسيد. اداره اطلاعات انرژي آمريكا پيشبيني كرده است در صورت لغو تحريمها ايران قادر است تا پايان سال 2016 حدود 700 هزار بشكه بر صادرات نفت خود بيفزايد. اين گزارش نشان ميدهد تا 210 سال آينده قيمت نفت در يك كف 50 دلاري و سقف 90 دلاري حركت ميكند.