او با وجود اينكه معتقد است "سياست دولت‌هاي مختلف تاثيرات مهمي در روند مذاكرات هسته‌اي داشته است" اما آنچه كه باعث شد تا پس از 13 سال موضوع هسته‌اي به يك جمع‌بندي مشخص برسد را "ثبات قدم ايران و بي‌اثر ماندن سياست فشار، تهديد و تحريم مي‌داند كه طرف مقابل را به اين قطعيت رساند بايد به مصالحه‌اي با ايران تن بدهد كه در آن حقوق هسته‌اي ايران تامين شود.
در عين حال وي خاطرنشان كرد كه اگر كسي جز حسن روحاني در راس مذاكرات بود، نمي‌توانستيم به اين شكل پيش رويم.
او سخت‌ترين مذاكرات دو سال گذشته را گفت‌وگوهاي تيرماه 1393 مي‌داند كه در نهايت مذاكرات پس از يك سال براي هفت ماه ديگر تمديد شد. او مي‌گويد در آن مقطع هنوز بر سر دو موضوع اساسي يعني سطح و دامنه غني‌سازي و لغو تحريم‌ها در روز نخست اختلاف‌ها باقي مانده بود.
با وجود پايان يافتن مذاكرات اما وي همچنان از بيان جزيياتي از مذاكرات خودداري مي‌كند در عين حال درباره داستان مدت 10 ساله برجام و چگونگي دست يافتن به آن با بيان اينكه اين زمان به زمان مورد نظر ايران خيلي خيلي نزديك بود مي‌گويد كه 1+5 مدت زمان 20+10 را دنبال مي‌كردند.
بعيدينژاد كه كم حاشيه‌ترين و در عين حال يكي از دقيق‌ترين ديپلمات‌هاي كشور و تيم هسته‌اي به لحاظ فني و حقوقي است در دو ماه منتهي به پايان مذاكرات در وين، محل مذاكرات به سر برد و از خانواده و كشورش دور بود.
او در اين گفت‌وگوي سه ساعته علاوه بر مسايل سياسي و بين‌المللي به سوالات ريز و درشت ايسنا درباره برجام پاسخ داد.
اين عضو تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي كشورمان در گفت‌وگو با خبرنگار انرژي هسته‌اي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) با اشاره به اينكه بارها درباره مذاكرات هسته‌اي ايران و 1+5 شنيده‌ايم كه از آن به عنوان مذاكراتي "بي‌سابقه" در تاريخ روابط بين‌الملل نام برده مي‌شود گفت: اين مذاكرات به لحاظ منافع ملي كشور ما مذاكراتي منحصر به فرد است كه در تاريخ سياسي معاصر كشورمان از نقاط عطف محسوب مي‌شود، البته اين وضعيت براي 1+5 نيز وجود دارد. هرچند اعضاي كشورهاي 1+5 نيز همه كشورهاي بزرگي هستند اما نوع مذاكراتي كه با ما داشتند براي آنها به ويژه آمريكا بي‌سابقه بوده است. آمريكايي‌ها هيچ وقت در معرض مذاكراتي كه ناچار شوند تا اين حد به مواضع طرف مقابل تن دهند قرار نگرفته بودند. اصولا هميشه آنها بودند كه پشت ميز مذاكره شرايط و نتيجه را تعيين كرده‌اند، اما در مذاكرات هسته‌اي از مواضع سنتي و ديرينه خود پس از سه دهه كوتاه آمدند.
آمريكا هيچ وقت در مذاكراتي كه تا اين حد به مواضع طرف مقابل تن دهند قرار نگرفته بود
وي ادامه داد: برخي كشورهاي عضو دائم شوراي امنيت مواضعي شبيه به آمريكا و برخي به لحاظ سياسي مواضع متفاوت با اين كشور داشتند، اما به اعتبار عضويت در شوراي امنيت در اين مذاكرات سعي مي كردند اتحاد خود را حفظ كنند. شايد ما در ايران حفظ اعتبار شوراي امنيت را چندان مهم تلقي نكنيم، اما واقعيت آن است كه آنچه پنج عضو دائم شوراي امنيت را به عنوان يك گروه كنار هم جمع كرده و به آنها هويت داده است، موضوع حفظ اعتبار شوراي امنيت است كه به عنوان نهادي بين‌المللي مشخص شده در منشور ملل متحد متكفل حل و فصل مسائل مربوط به صلح و امنيت بين‌المللي است. بنابراين ما با جمعي مذاكره مي‌كرديم كه نه تنها منافع سياسي، اقتصادي و ملي‌شان در ميان بود، بلكه منافع جمعي در حفظ اعتبار شوراي امنيت را نيز مدنظر داشتند و همين موضوع، حل مساله هسته‌اي را پيچيده مي‌كرد.
بعيدينژاد گفت: علاوه بر اين‌ها مسائل منطقه‌اي و جهاني نيز بر مذاكرات تاثير داشت و با توجه به طولاني شدن مذاكرات ما شاهد فراز و نشيب زيادي در مذاكرات بوديم. اگرچه تحولات منطقه‌اي به طور مستقيم در روند كار مذاكرات تاثير نداشت، اما همواره آثار آن را شاهد بوديم.
اين عضو تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي كشورمان با بيان اينكه مذاكرات هسته‌اي با توجه به منافع ملي، آرمان‌ها و ارزش‌هاي انقلاب اسلامي از حساسيت ويژه‌اي براي كشور ما برخوردار بوده است، افزود: كشورهاي 1+5 در مذاكرات دو سال اخير با ايران براي حل موضوع هسته‌اي وارد مذاكره شدند تا به يك راه‌حل پايدار دست يابيم. ما هم سعي كرديم نقش خود را با همكاري مقامات عالي و هدايت تيم مذاكره‌كننده و نقش ويژه‌اي كه آقاي دكتر ظريف به ويژه در تبيين جزئيات و سياست‌هاي كلي مذاكرات داشتند، ايفا كنيم تا اينكه به جمع‌بندي نهايي برسيم.
وي در پاسخ به اين پرسش كه آيا بي‌سابقه بودن مذاكرات به طور عملي و عيني از سوي مذاكره‌كنندگان در حين مذاكرات مورد اشاره قرار مي‌گرفت؟ گفت: بله. كاملا اين مساله با بيان‌هاي مختلف و تبادلات حسي مشهود بود و خيلي وقت‌ها كشورهاي عضو به مذاكرات مهم خود با ديگر كشورهاي بزرگ در موضوعات ديگر اشاره مي‌كردند و همه به اين مساله اذعان داشتند كه اين مذاكرات ويژگي ممتاز و شرايط خاص دارد و اين فقط يك تحليل نبود.
مهم‌ترين عامل رسيدن به جمع‌بندي، ثبات قدم ايران در اهدافش و بي‌اثر ماندن سياست فشار، تهديد و تحريم بود
بعيدينژاد در پاسخ به اين پرسش كه از نظر شما آن چه باعث شد مذاكرات در دوره اخير به نتيجه برسد چه بود؟ با بيان اينكه براي رسيدن به يك تفاهم، شرايط، عوامل و متغيرهاي متعددي وجود دارند، تصريح كرد: ايران هيچ وقت به چيزي فراتر از حقوق مسلم هسته‌اي خود اصرار نداشته است. ما همواره مي‌خواستيم يك توان صنعتي هسته‌اي داشته باشيم و بتوانيم برق هسته‌اي توليد كنيم و از مزاياي انرژي هسته‌اي بهره‌مند باشيم. اما متاسفانه رفتارهاي تبعيض‌آميز و محدوديت‌ها عليه تكميل رآكتور بوشهر و نگراني‌هاي عيني كه از عدم دسترسي كشور به سوخت هسته‌اي در كشور به وجود آمد، ايران را به اين تصميم رساند كه روي سوخت هسته‌اي كار كند و اين البته از حقوق مسلم ما در ان‌پي‌تي است.
اين مقام وزارت خارجه گفت: آمريكا حاضر نبود در عرصه سوخت هسته‌اي ايران پيشرفت كند. حتي زماني كه مساله تكميل راكتور بوشهر با روسيه مطرح شد آنها فشار زيادي به مسكو وارد كردند كه از اين قرارداد صرف‌نظر كند و مكرر تاكيد مي‌كردند كه ايران با وجود سوخت فسيلي حتي نيازي به بهره گيري از انرژي هسته‌اي ندارد.
وي ادامه داد: سال‌ها طول كشيد تا آمريكا با اين واقعيت كنار بيايد كه امكان ندارد بتواند ايران را با فشار از مسير دستيابي به فن‌آوري صلح آميز هسته‌اي منصرف كند. آنها در اعمال فشار به ايران از هيچ اقدامي حتي تهديد نظامي فروگذار نبودند و در قطعنامه‌هاي متعدد به ويژه قطعنامه 1929 هيچ چيز را در اعمال محدوديت عليه ايران از قلم نينداختند. مهم‌ترين عامل در اينكه چطور شد كه بعد از يك دوره 12 ساله مذاكرات به يك جمع‌بندي مشخص رسيد، ثبات قدم ايران از يكسو و بي‌اثر ماندن سياست فشار و تهديد و تحريم بود و اينكه آنها به اين نتيجه قطعي رسيدند كه حفظ شرايط قبل امكان‌پذير نيست و بايد به مصالحه‌اي با ايران تن بدهند كه در آن حقوق هسته‌اي ايران تامين شود.
مديركل سياسي و بين‌المللي وزارت خارجه در پاسخ به اين پرسش كه برخي معتقدند اراده دولت براي حل و فصل موضوع هسته‌اي موجب رسيدن به توافق شد، توضيح داد: سياست دولت‌هاي مختلف البته تاثيرات مهمي در روند مذاكرات هسته‌اي داشته است اما در اين 12 سال اصول و سياست‌هاي كلان مربوط به موضوع هسته‌اي تغييري نداشته است و مديريت كلان كشور تحت تدابير مقام معظم رهبري انجام شده است.
وي در مقايسه روند مذاكرات در دولت قبل و دولت فعلي اظهار كرد: كشورهاي غربي و آمريكا با تحريم‌هاي گسترده كه عليه ايران وضع كردند اميدوار بودند كشور دچار اختلاف و از هم‌گسيختگي شود و بين مردم و حاكميت گسست ايجاد شود. هدف تحريم‌ها و فشار اقتصادي تسليم كشورهاست اما با همه فشارهايي كه به ايران وارد شد مردم در انتخابات سال 92 نشان دادند كه به حاكميت اعتماد دارند و از اين رو 1+5 به اين نتيجه قطعي رسيدند كه در سياست خود دچار شكست شده‌اند.
بعيدينژاد در پاسخ به اين پرسش كه اگر در سال 84 دولتي با رويكرد "همكاري و تعامل" روي كار مي‌آمد، باز هم فكر مي‌كنيد بايد همين زمان طي مي‌شد تا به جمع‌بندي و توافق برسيم؟ گفت: البته اين‌گونه فرض‌ها در مباحث و تحليل‌هاي دقيق جايگاه علمي ندارند. به هر حال واقعيت، وضعيت امروز ماست و گذشته نيز قابل بازيابي نيست. اما در كليات بايد بگويم از نظر زماني وقتي كه كشورمان با سه كشور اروپايي مذاكره مي‌كرد در قالب يك تفاهم سياسي در آن زمان نظام تصميم گرفت كه با هدف تثبيت برنامه‌هاي كلان هسته‌اي كشور، در برابر تعهدات طرف مقابل براي مدت محدودي تا حصول به يك تفاهم جامع فعاليت‌هاي غني‌سازي را تعليق كند. كشورهاي اروپايي مي‌دانستند اگر نتوانند در مذاكرات به نتيجه برسند، شرايط سياسي جديدي بين دو طرف حاكم مي‌شود كه براي آنها قطعا سازنده نخواهد بود اما با علم به اين موضوع در آن مقطع نتوانستند خواسته‌هاي حداقلي ايران را در موضوع هسته‌اي تامين كنند.
وي اضافه كرد: وقتي مذاكرات با چالش جدي مواجه شد و ايران اعلام كرد كه ادامه تعليق ممكن نيست، اروپايي‌ها به ما گفتند حداكثر سه ماه به آنها وقت دهيم كه پيشنهاد نهايي جامع خود را ارائه كنند و نهايتا هم قرار شد اين فرصت به آنها داده شود. در اين سه ماه ما پيام‌هاي زيادي در سطوح مختلف سياسي به اين كشورها فرستاديم كه مراقب باشند اگر در پيشنهادشان براي غني‌سازي و چرخه سوخت راه‌حل منطقي در نظر نگيرند، هرچه در پيشنهاد خود بنويسند از سوي ايران رد مي‌شود. توهمي در اذهان برخي سياستمداران خارجي در آن زمان وجود داشت كه در برابر توقف برنامه غني‌سازي به ايران امتيازات سياسي و اقتصادي ارائه كنند. اما ما در برابر اعلام مي‌كرديم كه مايل نيستيم در برابر گذشتن از حقوق هسته‌اي خود، امتيازات سياسي و اقتصادي بگيريم و در واقع حاضر نيستيم برنامه هسته‌اي‌مان را به معرض فروش بگذاريم. در عين حال كه آماده بوديم درباره گستره، نوع و زمان فعاليت در عرصه غني‌سازي با آنها گفت‌وگو كنيم.
اين عضو تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي كشورمان كه در مقاطع مختلف در مذاكرات هسته‌اي حضور داشته است در ادامه به خاطره روزي اشاره كرد كه پيشنهاد سه كشور اروپايي توسط سفيران اين سه كشور در تهران در وزارت خارجه به وي و يكي از همكارانش ارائه شد.
بعيدينژاد گفت: يك روز جمعه بود كه سفراي سه كشور اروپايي به وزارت امور خارجه اعلام كردند مي‌خواهند پيشنهاد نهايي‌شان را ارائه كنند. ما به وزارت خارجه آمديم. متني نزديك به 40 صفحه بود كه وقتي در اختيار ما قرار گرفت من و همكارم به سرعت آن را ورق زديم تا به بخش هسته‌اي و موضوع غني‌سازي برسيم، چون بخش‌هاي ديگر خيلي برايمان در اولويت نبود. بعد از مطالعه بخش مربوطه ديديم كه در اين پيشنهاد خواسته بودند ايران غني‌سازي را متوقف كند. ما همان‌جا گفتيم كه با اين موضع، مطمئن هستيم اين متن مورد پذيرش مقامات عالي جمهوري اسلامي ايران قرار نخواهد گرفت، ولي ما به هر حال متن را براي عالي‌ترين مقامات كشورمان ارسال خواهيم كرد و جالب است كه آنها بعدا در خاطراتشان به اين موضوع اشاره كردند كه وقتي طرح را به ايراني‌ها داديم آنها به بخش‌هاي ديگر طرح توجهي نكردند و صرفا دنبال آن بودند كه درباره غني‌سازي در آن چه نوشته است. نه اينكه آنها نمي‌دانستند اگر غني‌سازي را ناديده بگيرند ما پيشنهادشان را نمي‌پذيريم، اما فكر مي‌كنيم به خاطر اشتباه محاسباتي يا سياست آمريكا كه پشت پرده مذاكرات بود، آنها موافق پذيرش غني‌سازي در آن مقطع نبودند.
وي افزود: ما به روشني مي‌ديديم كه سه كشور اروپايي در آن مقطع از مذاكرات، ملاحظات امنيتي آمريكا را قطعا لحاظ مي كردند و آمريكا هم حاضر به پذيرش غني‌سازي براي ايران نبود.
اگر ايران كشوري منزوي در دنيا و منطقه بود تحريم‌ها همچنان ادامه مي‌يافت
بعيدينژاد در پاسخ به اين پرسش كه فكر مي‌كنيد مقاومت آمريكا در برابر پذيرش غني‌سازي ايران تحت تاثير دولت جرج دبليو بوش بود يا سياست خارجي آمريكا؟ تصريح كرد: نمي‌توانيم بگوييم سياست دولت‌ها وزني در مذاكرات نداشت، اما نبايد تمام فرايند مذاكرات را از اين منظر نگاه كنيم. همچنين اين واقعيت را نبايد ناديده بگيريم كه كشورهاي غربي به هيچ وجه در آن مقطع زماني آماده پذيرش حق غني‌سازي ما نبودند. بعد از آن‌كه پيشنهاد آخر خود را به ايران دادند و مورد پذيرش قرار نگرفت، تنها يك مسير بيشتر در آن شرايط باقي نمانده بود كه همان هم انجام شد. ما به تعليق فعاليت‌هاي‌مان پايان داديم و برنامه چرخه سوخت را پي گرفتيم و آنها هم موضوع را به شوراي امنيت بردند و تحريم عليه ايران را پيش گرفتند.
اين عضو تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي كشورمان خاطرنشان كرد: شايد اگر ايران كشوري منزوي در دنيا بود و در تحولات بين‌المللي و منطقه‌اي نقشي ايفا نمي‌كرد، روند تحريم‌ها حتي بعد از اين هم به همان صورت ادامه مي‌يافت اما ايران جايگاه مهمي در منطقه و جهان دارد و به لحاظ استراتژيك از اهميت زيادي برخوردار است و اين شرايط اجازه نمي‌دهد سياست تحريم و انزوا درباره‌اش كارايي داشته باشد، از اين رو برخلاف آنچه تصور مي‌شد ايران حتي با وجود تحريم‌ها روز به روز اقتدارش بيشتر شد. البته شرايط منطقه‌اي هم به يك‌باره تغيير كرد. اهداف آمريكا در افغانستان و عراق محقق نشد و از سويي شاهد شكل‌گيري جريان‌هاي افراطي در منطقه بوديم؛ همه اين مسائل در شكل‌گيري مذاكرات دور جديد موثر بود. حالا اينكه بگوييم اگر تحولات به نحو ديگري پيش رفته بود، چه مسيرهاي ديگري محتمل بود، كاري انتزاعي و ذهني است و واقعيتي را هم عوض نمي كند.
روحاني مذاكره‌كننده‌اي پخته است
پختگي و صلابت تيم مذاكراتي يك امتياز است
مديركل سياسي و بين‌المللي وزارت خارجه در ادامه درباره نقش حسن روحاني در مذاكرات و رسيدن به يك راه‌حل پايدار، گفت: آقاي روحاني احاطه زيادي به مسائل صنعت هسته‌اي دارند و به خاطر مديريت پيشين‌شان بر پرونده هسته‌اي و آشنايي با فرايند مذاكرات بين‌المللي يك مذاكره‌كننده پخته بين‌المللي هستند. در عين حال همواره در مذاكرات با منطق وارد شده‌اند و در پيگيري مسائل بسيار سخت‌گير و در كنار دقت در اصول كلي در جزئيات هم بسيار دقيق هستند. اين ويژگي رييس‌جمهور البته بر خلاف آنچه به نظر مي‌رسد، موجب استحكام مذاكره مي‌شود، چرا كه طرف مقابل احساس مي‌كند اگر بتواند در چنين مذاكراتي با هدايت مستقيم شخصيتي مثل ايشان به يك جمع‌بندي برسد، مي‌توانند به پايدار ماندن جمع‌بندي مذاكرات اميدوار باشند، اما اگر طرف مقابل احساس كند مدير عالي مذاكره قابليت لازم را يا در سطح مديريت كلان داخلي كشور خود ندارد يا آن‌كه به هر دليل در رهبري تيم مذاكراتي اشراف و دقت لازم را ندارد، ممكن است مذاكرات پيش رود، اما از نتايج قطعي مذاكرات مطمئن نخواهند بود. از اين روست كه معتقديم در مذاكرات بين‌المللي پختگي و صلابت تيم مذاكراتي ضعف محسوب نمي‌شود، بلكه يك امتياز است. آقاي روحاني مي‌توانند با توجه به احاطه و اعتمادي كه در داخل كشور نسبت به ايشان وجود دارد نتيجه مذاكرات را در كشور پيش ببرند و نظام را براي توافق آماده كرده و پايه‌هاي توافق را محكم كنند.
اين مقام وزارت خارجه در پاسخ به اين پرسش كه اگر روحاني نبود اما تيم مذاكره‌كننده همين تركيب فعلي را داشت، باز هم به همين نتيجه كه اكنون رسيديم مي‌رسيديم؟ تاكيد كرد: معتقدم اگر واقعا شخص ديگري جز آقاي روحاني در راس اين مذاكرات قرار مي‌گرفتند نمي‌توانستيم مذاكرات را به اين شكل پيش ببريم. مسائل پيچيده و فني در كنار موضوعات سياسي و حقوقي كه در اين مذاكرات مطرح مي‌شد نياز داشت تا رييس دولت احاطه كامل به اين مسائل داشته باشد.
روحاني به دنبال گرفتن هر نتيجه‌اي از مذاكرات نيست
بعيدينژاد با بيان اينكه مذاكرات در دو سطح كارشناسي و مديران عالي دنبال شده است، اظهار كرد: در سطح مديران عالي در شوراي عالي امنيت ملي كه مركب از سران سه قوه و عالي‌ترين فرماندهان نظامي است و جمع بندي مباحث براي مقام معظم رهبري ارسال مي‌شود، نيازمند يك مديريت عالي هستيم. هدايت و احاطه رييس دولت در آن سطح بسيار تعيين‌كننده است. اگر او به دليل عدم احاطه نتواند پاسخگوي ابهامات و سوالات در آن سطح باشد يا به مسائل صنعت هسته‌اي مسلط نباشد در واقع نمي‌تواند با اعتماد به نفس اهداف مذاكره را پيش ببرد و همراهي تمام سطوح كشور با مذاكرات را تضمين كند. آقاي روحاني همان شخصيتي است كه يك بار در سال 84 در برابر پيشنهاد نامتوازن سه كشور ايستادگي كرد و آن را توهين به ملت ايران خواند و با موضع محكم اعلام كرد كه غني‌سازي را از سر مي‌گيريم و حالا در سال 94 از نتايج مذاكرات محكم دفاع مي‌كنند و اين مساله نشان مي‌دهد ايشان صرفا راضي به گرفتن هر نتيجه‌اي از مذاكرات نيستند، بلكه مهم است تا چه اندازه در جهت منافع ملي كشور باشد و اين براي سران عالي كشور نيز اطمينان‌بخش است.
رهبري هيچ وقت نخواستند خود را در جاي دولت و نهادهاي قانوني كشور قرار دهند
اين عضو تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي كشورمان درباره واكنش مقام معظم رهبري بعد از رسيدن به جمع‌بندي در مذاكرات گفت: آنچه كه بنده از مشي رهبري استنباط مي‌كنم اين است كه ايشان هيچ وقت نخواستند خود را در جاي دولت و نهادهاي قانوني كشور قرار دهند، بلكه همواره اجازه داده‌اند دولت‌ها براساس سياست‌هايي كه دارند مذاكرات را با مشي اعتقادي خود پيش ببرند. اما البته همواره اصول سياست هسته‌اي را گوشزد كرده‌اند و انتظارشان اين بوده است كه اين اصول حفظ شود. با اين حال دولت‌ها اختيار داشته‌اند در جزئيات، نحوه طراحي مذاكرات و تعيين تيم‌هاي مذاكره‌كننده تصميم‌گيري كنند. الان هم به نظر بنده ايشان بعد از رسيدن به جمع‌بندي مذاكرات همين مشي را دنبال مي‌كنند. ايشان نمي‌خواهند تمام اختيارات سيستم دولت و نهادهاي حكومتي از آنها سلب شوند و تنها ايشان باشند كه نظر نهايي را درباره جزئيات و كليات جمع‌بندي مذاكرات اعلام كنند، بلكه تاكيد دارند نتيجه مذاكرات در چارچوب مسيرهاي قانوني مورد بررسي قرار گيرد و با يك وحدت نظر و نه تشتت بين شخصيت‌ها و نهادهاي رسمي اين موضوع مهم بررسي و تصميم‌گيري شود.
طرح موضوع 190 هزار سو از سوي رهبري اشكالي در روند مذاكرات ايجاد نكرد
وي همچنين افزود: اظهار لطف ايشان كمك زيادي در پيشبرد مذاكرات داشته است و فكر نمي‌كنم بدون حمايت‌هاي ايشان مي‌توانستيم به اين جمع‌بندي برسيم. مقاطعي كه ايشان احساس كردند نياز است اظهاراتي داشته باشند و از تيم حمايت كنند، مقاطع بسيار مهمي بوده است. اظهارات ايشان تصوير دقيقي را به مذاكره‌كنندگان طرف مقابل نسبت به مواضع تيم مذاكره‌كننده مي‌داد مبني بر اينكه مواضع تيم همان چيزي است كه در عالي‌ترين سطح كشور هم وجود دارد. به طور مثال زماني كه رهبري بحث 190 هزار سو را مطرح كردند برخي كه در جريان موضوع نبودند تصور كردند طرح اين خواسته يك بحث جديد است و مي‌تواند ما را در مذاكرات دچار مشكل كند، در حالي‌كه ما همان موقع هم توضيح داديم كه ما از مدتي قبل موضوع 190 هزار سو را در مذاكرات مطرح كرده بوديم و اظهارات ايشان نه تنها اشكالي در روند ايجاد نكرد، بلكه دقيقا مويد اين مساله شد كه به طرف مقابل نشان داديم آنچه تيم مذاكره‌كننده مطرح مي‌كند مورد نظر تمام مقامات عالي ايران است.
توافق تامين كننده خطوط قرمز نظام است
اين مذاكره‌كننده هسته‌اي كشورمان تاكيد كرد كه "اعتقاد داريم متني كه مذاكره شده، تامين كننده خطوط اصلي نظام است و براي مباحث ديگر راه‌حل‌هاي متوازني را ارايه مي‌كند."
بعيدينژاد در پاسخ به اين پرسش كه آقاي روحاني اعلام كردند 2 بار به تيم مذاكره‌كننده گفته‌اند كه مذاكرات را ترك كنند، اين دوبار كجا و بر سر چه مسايلي بود؟ گفت: گاهي واقعا به نقاطي مي‌رسيديم كه بايد به روشنترين شكل موضع خود را براي طرف مقابل روشن مي‌كرديم. البته منظور ترك قطعي مذاكرات نبود، چون اگر ميز مذاكره را ترك مي‌كرديم ديگر به مذاكرات باز نمي‌گشتيم. بلكه منظور خروج موقتي است تا اين پيام را برسانيم كه در آن مرحله نمي‌توانيم به دليل سخت‌گيري بيش از حد طرف مقابل از وضعيتي كه در آن قرار گرفته‌ايم، عبور كنيم و تنها كار در اين شرايط اين است كه برگرديم به پايتخت‌ها و به مقامات‌مان گزارش دهيم و اين يعني مذاكرات با يك بن بست جدي مواجه شده است كه يكي از اين مقاطع لوزان 1 بود.
اين مقام با سابقه وزارت خارجه در ادامه اين گفت‌وگو به سوالات ايسنا درباره جزيياتي از برجام پاسخ داد.
وي در پاسخ به اين پرسش كه در برجام هم شاهد به كارگيري عبارات و كلماتي هستيم كه بيشتر جنبه كيفي دارند به شكلي كه دامنه تعريف و عملياتي شدن آنها مشخص نيست، از جمله اينكه گفته شده است اقداماتي مغاير با "روح" برجام نبايد صورت گيرد يا "اجراي كامل" برجام يا همچنان "ماهيت" صرفا صلح‌آميز برنامه هسته‌اي ايران مورد درخواست است؟ اظهار كرد: هيچ تفاهمي نمي‌تواند فارغ از به كارگيري لغاتي باشد كه ماهيتي كيفي دارند و دليل نمي‌شود به خاطر كيفي بودن اين واژگان آنها را از تفاهم حذف كنيم. آن‌جا كه توانسته‌ايم به عبارات و كلمات كمّي و خيلي دقيق برسيم كه در متن برجام هم خيلي زياد هستند، رسيده‌ايم، اما درصدي از مباحث كلي در نهايت نمي‌تواند كمّي شود.
رييس تيم كارشناسان هيات مذاكره‌كننده هسته‌اي كشورمان در ادامه افزود: اشاره به موضوع "روح " و "هدف" در برجام يك ترم و اصطلاح حقوقي در اين نوع متون است. معمولا در مقدمه و اهداف اين متون، روح و هدف تفاهم تعريف مي‌شود. مثلا وقتي از لغو تحريم‌ها صحبت مي‌كنيم ابتدا مي‌گوييم، "هدف نهايي لغو همه تحريم‌ها و آزاد شدن تجارت بدون محدوديت است" و بعد در محتوا موضوعات و مواردي كه بايد لغو شوند را نام مي‌بريم. در مرحله اجرا ممكن است در موضوعي اختلاف‌نظر ايجاد شود و يك طرف اقداماتي انجام دهد كه با تعهداتش در تناقض باشد و طرف مقابل هم نتواند نقض صورت گرفته را با استناد به موارد و محتواي تبيين شده در متن تفاهم ثابت كند، اينجاست كه "روح" و توجه به "اهداف" تفاهم به ما كمك مي‌كند و مي‌توانيم با استناد به روح كه اهداف مهم و كلي تفاهم را در بر مي‌گيرد، كمك كنيم تا مساله روشن و حل شود.
وي در خصوص اشاره به موضوع "ماهيت" صلح‌آميز برنامه هسته‌اي ايران گفت: موضوع ماهيت تعاريف مشخص و كمّي در آژانس دارد. اينكه برنامه اعلام شده و نشده هسته‌اي يك كشور همه بررسي شود و آن كشور برنامه اعلام نشده‌اي نداشته باشد و اعلام شده‌ها منطبق با كل برنامه هسته‌اي كشور باشد آن‌وقت اين برنامه از نظر آژانس ماهيت كاملا صلح‌آميز دارد.
براي اولين‌بار شرايط همه جانبه سياسي، فني وحقوقي براي حل مساله هسته‌اي ايران شكل گرفته است
بعيدينژاد با اشاره به اين مطلب كه نمي‌توان حل مساله هسته‌اي را فارغ از ابعاد سياسي تصور كرد، گفت: فكر مي‌كنيم براي اولين‌بار است كه شرايطي همه جانبه به لحاظ سياسي، فني وحقوقي براي حل مساله هسته‌اي ايران در حال شكل‌گيري است. از يك طرف با اينكه ده عضو شوراي امنيت در مذاكرات نيستند، اما قطعنامه‌اي كه از سوي پنج عضو دائم ارائه مي‌شود را به اتفاق آراء تصويب مي‌كنند، بنابراين بعد سياسي شكل گرفته است و از لحاظ فني همكاري با آژانس وجود دارد و با اجراي مقررات در چارچوب پادمان و پروتكل الحاقي ابعاد حقوقي هم تعيين مي‌شوند.
وي در پاسخ به اين پرسش كه در برجام گفته شده اگر شوراي حكام " لازم ديد" هم‌زمان گزارش راستي‌آزمايي برجام را به شوراي امنيت ارايه مي كند؟ گفت: آنها اصرار داشند كه شوراي حكام بايد تمام گزارش‌هاي خود را به شوراي امنيت دهد اما ما ضرورتي بر اين كار نمي‌ديديم، بنابراين ادبياتي كه در نهايت به آن رسيديم، اين بود كه هر وقت شوراي حكام "لازم" بداند گزارش مي‌دهد، كه البته اين امر مبتني بر مفاد اساسنامه آژانس است.
اين عضو تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي كشورمان در پاسخ به اينكه شوراي حكام در چه مواردي لازم مي‌داند تا گزارش را هم‌زمان به شوراي امنيت ارايه كند؟ تصريح كرد: شرايط خاص و بحراني كه طبق آنها شوراي حكام مي‌تواند درباره يك مساله به شوراي امنيت گزارش دهد در اساسنامه آژانس مشخص است.
بعيدينژاد درباره هزينه‌هاي اجراي راستي‌آزمايي آژانس در برجام اظهار كرد: كار به همان صورتي كه در توافق ژنو صورت گرفت خواهد بود. ما و 1+5 از آژانس بين‌المللي خواستيم كه مسئوليت نظارت بر اجراي برجام را بر عهده بگيرد. پذيرش اين مسئوليت نيازمند تامين بودجه لازم است كه بايد شوراي حكام تشكيل جلسه ويژه دهد و اقتضائات سازماني‌اش را بيان كند كه از بودجه عمومي يا بودجه‌هاي اضافي بر اساس مكانيزم‌هاي موجود در آژانس كه مشاركت مالي كشورها دربرنامه‌هاي خاص است استفاده مي‌شود. ما به عنوان ميزبان اجراي برجام، ضرورتي نمي‌بينيم كه خودمان در اين امر مشاركت كنيم چون هزينه‌هايي را در داخل كشور براي اجراي برجام متقبل مي‌شويم.
قدم نهادن در عرصه‌اي كه ايران براي بيش از يك دهه وارد آن شد، مرد ميدان مي‌خواهد
وي درباره اين بند برجام مبني بر اينكه "مفاد و اقدامات مندرج در اين برجام صرفاً براي اجراي آن بين گروه 1+5 و ايران است و نبايد به منزله ايجاد سابقه براي هيچ دولت ديگري، يا براي اصول بنيادين حقوق بين‌الملل و حقوق و تعهدات وفق معاهده ان پي تي و ساير اسناد مربوطه و همچنين اصول و رويه‌هاي شناخته شده بين‌المللي تلقي گردد" گفت: تعريف "رويه" يعني اقدامي در سطحي بين كشورها به وجود آيد و آن با رضايت ديگراني كه در آن تفاهم نيستند هم براي آنها آثار حقوقي و اجرايي پيدا كند. اين بند يعني ترتيباتي كه با ايران به تفاهم رسيديم مخصوص ايران است، حقوق و مزايايي مثل غني‌سازي و پروژه آب سنگين و موارد بسيار ديگري است كه اين تفاهم نمي‌خواهد براي ديگر كشورها سابقه و انتظار ايجاد كند .
اين ديپلمات با سابقه كشورمان در پاسخ به اين پرسش كه خارج از اراده دو طرف در برجام، روند شكل گرفته در برجام براي حل و فصل موضوع هسته‌اي ايران اثرات خاص خود را در ابعاد و در ميان كشورهاي مختلف خواهد گذاشت، تاكيد كرد: ما نمي‌خواهيم برخي الگوهايي كه ممكن است از اين مساله در ذهن‌ها شكل بگيرد را منكر شويم، در عين حال فكر مي‌كنيم قدم نهادن در عرصه‌اي كه ايران براي بيش از يك دهه وارد آن شد، مرد ميدان مي‌خواهد. ممكن است كسي بيايد بگويد كه غني‌سازي ايران را به رسميت شناختيد، پس ما هم مي‌توانيم آن را انجام دهيم. واقعيت اين است كه ايران اين امتياز را به آساني به دست نياورده است. ايران الگوي خاص خود را پياده كرد. عضو ان پي تي باقي ماند و به حقوق هسته‌اي خود هم دست پيدا كرد و بنابر اعتقادات خود به سمت سلاح هسته‌اي هم نخواهد رفت.
وي در پاسخ به اين پرسش كه "دگرگوني بنيادين" در روابط ميان ايران و شوراي امنيت يعني چه؟ اظهار كرد: شوراي امنيت براي اينكه ايران از غني‌سازي دست بكشد، قطعنامه تحريم وضع كرد و امروز آنها را كنار مي‌گذارد و يك رابطه جديد شكل مي‌دهد كه بر خلاف رويه قبل، به رسميت شناختن صنعت هسته‌اي ايران در آن است و سياست تحريمي قبلي را كنار مي‌گذارد.
بعيدينژاد در پاسخ به اين پرسش كه به نظر مي‌آيد مذاكرات در بخش‌هاي گسترده آن و به روال دو سال گذشته هنوز محرمانه است؟ با بيان اينكه تلقي درستي از محرمانه بودن مذاكرات در رسانه‌ها و جامعه وجود ندارد، تصريح كرد: در ساده‌ترين مذاكرات و توافق‌هاي بين‌المللي صورت جلسه مذاكرات بيان نمي‌شود. در حالي‌كه در هر حال آنچه اهميت دارد نتايج مذاكرات است كه كاملا شفاف در اختيار همگان قرار دارد.
دوره 10 ساله توافق به زمان مدنظر ما خيلي خيلي نزديك شد
اين عضو تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي كشورمان در ادامه گفت‌وگوي خود با ايسنا، درباره اختلاف‌نظر بر سر دوره زماني توافق و اينكه چه شد تا در نهايت به دوره 10 ساله براي اجراي برجام رسيديد؟ گفت: دوره زماني ده سال براي ما مهم بود و مي‌خواستيم از همان ابتدا مشخص باشد كه موضوع هسته‌اي چه وقت از دستور كار شوراي امنيت خارج مي‌شود و خوشحاليم كه اين مدت زمان به عدد مدنظر ما خيلي خيلي نزديك شد، البته امر ساده‌اي هم نبود. موضع آنها (1+5) 20 سال بود و آنها مدت طولاني روي زمان پيشنهادي‌شان اصرار داشند و دوره 10+20 را مطرح مي‌كردند. يعني 20 سال دوره تفاهم، به علاوه 10 سال كه به مدت اقدامات شفاف‌ساز اضافه مي‌شد و در مجموع 30 سال مي‌شد.
او گفت: ما مي‌خواستيم اين عدد تك رقمي باشد و از نظر ما منطق دوره زماني آن بود كه براي ورود به مرحله صنعتي بتوانيم خود را آماده كنيم. ما براي نظارت‌ها و دوره زماني اقدامات شفاف‌ساز مشكلي نداشتيم، چرا كه در پروتكل الحاقي هم نظارت زمان ندارد و تا وقتي عضو پادمان و پروتكل هستيد، بايد نظارت‌ها را بپذيريد. اما مهم بود كه محدوديت غني‌سازي براي مدت زمان محدودي باشد.
اين مذاكره‌كننده هسته‌اي كشورمان در ادامه در پاسخ به اين پرسش كه چرا دوره اجراي برجام از زمان اجراي توافق ژنو در نوامبر 2013 تعيين نشد، در حالي كه توافق ژنو مبناي برجام قرار گرفته است و تا زمان اجراي آن هم توافق اجرايي مي‌شود؟ گفت: به هر حال بايد پذيرفت كه برجام ماهيت متفاوتي از تفاهم ژنو دارد و مبناي آغاز تعهدات دو طرف نيز روز اجرايي شدن خود برجام خواهد است.
وي در پاسخ به اين پرسش كه در برجام گفته شده است هر دو سال يك بار نشست وزيران خارجه ايران و 1+5 براي بازنگري در برجام برگزار مي‌شود، آيا تصميمات جديد نياز به تائيد كنگره يا مراجع ذي ربط ايران يا شوراي امنيت دارد؟ گفت كه خير. در صورت تاييد نهايي برجام از سوي كشورها، اين اختيار به وزيران خارجه داده شده است كه تصميمات لازم را احتمالا در سال‌هاي آينده اتخاذ كنند و بر اين اساس تصميمات آنها نيازي به تاييد دوباره ندارد.
همكاري‌هاي هسته‌اي آمريكا با ايران در چارچوب 1+5 صورت مي‌گيرد
بعيدينژاد در پاسخ به اينكه به نظر مي‌آيد مشاركت روس‌ها و چيني‌ها در پروژه‌هاي مهم هسته‌اي به ويژه نيروگاهي بيش از اروپايي‌هاست؟ تصريح كرد: واقعيت آن است كه در 10 الي 15 سال اخير در عرصه صنعت هسته‌اي تحولات بزرگي صورت گرفته است و خيلي از كشورهاي هسته‌اي در سياست هسته‌اي خود تغييراتي داده‌اند. روسيه امروز به يك قدرت برتر در زمينه توليد رآكتور مبدل شده است و بسياري از راكتورهاي هسته‌اي در جهان حتي در كشورهاي اروپايي را مي‌سازد و بر خلاف آن برخي كشورهاي اروپايي مثل فرانسه از عرصه راكتورسازي در حال خارج شدن هستند و در زمينه‌هاي ديگرسرمايه‌گذاري مي‌كنند. در بين كشورهاي اروپايي برخي مانند آلمان، سوييس و اتريش سياست كنار گذاشتن انرژي هسته‌اي را اتخاذ كرده‌اند. در مذاكرات نيز اين سياست‌ها تاثير گذار بود، مثلا آلمان نگران بود و مي‌گفت كه نمي‌تواند تعهدي در خصوص پيشبرد طرح‌هاي هسته‌اي مشترك بپذيرد، چون خودشان در حال كنار گذاشتن انرژي هسته‌اي هستند . اما با همه اين‌ها متني بالغ بر 7 صفحه تحت عنوان همكاري‌هاي هسته‌اي، زمينه‌هاي اين همكاري‌ها ميان ايران و 1+5 را ليست كرده است.
اين عضو تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي كشورمان در مورد اينكه با آمريكا هم همكاري هسته‌اي خواهيم داشت؟ گفت: همكاري در زمينه هسته‌اي با توجه به محدوديت‌هاي ميان ايران و آمريكا سخت است. شايد در 1+5 زمينه‌هايي از همكاري هسته‌اي با آمريكا شكل بگيرد، اما به خاطر شرايط خاص روابط سياسي ميان دو كشور همكاري با آمريكا در چارچوب تعهدات 1+5 وجود دارد.
وي در پاسخ به اينكه در برجام به روشني استمرار توليد آب سنگين بيان نشده است؟ گفت: براي توليد آب سنگين در مدت اجراي برجام سقفي تعيين شده است. مقداري را به عنوان ذخيره و حتي بيشتر از آن در كشور نگه مي‌داريم و مابقي فروخته مي‌شود و كارخانه آب سنگين بدين صورت شاداب و فعال خواهد بود.
اشاره به گزارش نوامبر 2011 در برجام ايجابي و مثبت است
بعيدينژاد در پاسخ به اينكه چرا وقتي موضوع PMD در برجام نيامده است، به گزارش نوامبر 2011 اشاره شده؟ اظهار كرد: يكي از جنبه‌هاي موفقيت‌آميز مذاكرات با 1+5 اين بود كه تا زمان اجراي تفاهم يكي از مقدمات و اقدامات اين باشد كه پرونده ساختگي ايران بر اساس گزارش مديركل آژانس در نوامبر 2011 حل و فصل شود و اشاره به اين سند در برجام ايجابي و مثبت است.
او افزود: موضوع حل و فصل به اصطلاح PMD خارج از برجام با آژانس بحث شده است البته با مشورت نزديك اعضاي 1+5 چون موضوع بين ايران و آژانس است. از سويي به گزارش نوامبر 2011 در برجام اشاره شد چون چند سالي است كه در گزارش‌هاي آژانس به آن اشاره مي‌شود. ايران هيچ وقت ادعاهاي آژانس را در اين چارچوب نپذيرفته است اما الان آژانس آمادگي دارد اين موضوع را به طور كلي خاتمه دهد و نگاهش به آينده باشد.
اين عضو تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي كشورمان در پاسخ به اين پرسش كه در بند ديگري از برجام آمده است كه "فارغ از صلاحيت شوراي حكام،1+5 قطعنامه بسته شدن PMD را مي‌دهد" ممكن است ابهامات آژانس بين‌المللي انرژي اتمي آن طور كه اعلام شده است تا پايان 2015 حل نشود و اين موضوع نه حقوقي و فني كه سياسي و توسط 1+5 در بيانيه‌اي حل شود؟ گفت: منظور از "فارغ از" يعني 1+5 نمي‌تواند به لحاظ حقوقي از سوي شوراي حكام صحبت كند و نمي‌تواند به ايران بگويد تعهد مي‌كنم شوراي حكام اين موضوع را مي‌بندد. اما با اين حال ما اين را از آنها (1+5) خواستيم و گفتيم نياز داريم كه بدانيم پرونده هسته‌اي ايران در شوراي حكام عادي مي‌شود ولي چون 1+5 نمي‌تواند از سوي شوراي حكام صحبت كند، مي‌گويد فارغ از (وظايف) شوراي حكام، آنها قطعنامه بسته شدن موضوع را مي‌دهند و در همين حال شوراي حكام هم به وظيفه خودش مي‌پردازد.
اگر PMD حل نشود 1+5 همه چيز طبق انتظار جلو نمي‌رود
وي در پاسخ به اين پرسش كه پس مي‌توان اطمينان داشت در پايان 2015 شوراي حكام PMD را خاتمه يافته اعلام كند؟گفت" بله. چون عادي شدن موضوع هسته‌اي ايران و حل مسايل گذشته و حال در صلاحيت اين شوراست. در عين حال براي حل اين مسأله همان مدل تصويب قطعنامه 2231 را دنبال مي‌كنيم. آنچه بين ما و آژانس تفاهم شده اين است كه همكاري خود را با آژانس ادامه مي‌دهيم. توسط مديركل نتيجه همكاري‌ها به شوراي حكام در گزارشي ارايه مي‌شود و شوراي حكام تا پايان سال ميلادي از طريق يك قطعنامه موضوع را خاتمه مي‌دهد.
ترتيبات حل مسايل گذشته به معناي بازرسي از پارچين نيست
اين عضو تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي كشورمان در پاسخ به اين پرسش كه بالاخره دسترسي‌ها به آژانس براي بازديد از برخي سايت‌هاي نظامي ( پارچين) محقق مي‌شود يا نه؟ گفت: آنچه درباره پارچين توافق شده با نظارت مستقيم شوراي عالي امنيت ملي بوده است كه تصميماتش در نهايت به نهادهاي ذي ربط ابلاغ مي‌شود. همان‌طور كه تمام مقامات عالي نظام تاكيد كرده‌اند اجازه بازرسي از تاسيسات نظامي را نمي‌دهيم، بنابراين ترتيباتي كه براي حل مسايل گذشته و حال در نظر گرفته شده به معناي بازرسي از پارچين نيست.
بعيدينژاد در پاسخ به اينكه در برجام گفته شده در صورت هرگونه تحريم يا بازگرداندن تحريم‌هاي قبلي توقف كلي يا جزيي از سوي ايران صورت مي‌گيرد؟ گفت: اين مساله بستگي به شرايط خاص دارد. تحريم‌ها در صورت نقض فاحش و زير سوال رفتن اصول اساسي تفاهم ممكن است در چارچوب ساز و كاري كه پيش‌بيني شده است، برگردانده شوند. دوم متناسب با نقضي كه صورت گرفته است، شوراي امنيت ممكن است بخشي از تحريم‌هاي گذشته را برگرداند يا به طور كلي تحريم‌ها بازگردند. وقتي اين اتفاق افتاد متناسب با آن اقدام، ايران هم بخشي يا به طور كلي تمامي تعهدات خود را اجرا نخواهد كرد و حتي فراتر از آن روابط خود با آژانس را مورد تجديد نظر قرار خواهد داد.
اين ديپلمات با سابقه كشورمان در پاسخ به اين پرسش كه چه تضميني وجود دارد در صورت نقض توافق از سوي طرف مقابل و بازگشت ايران به فعاليت‌هاي هسته‌اي خود اقدامات ايران به سرنوشت اقدامات از سرگيري غني‌سازي در ايران در سال 2005 كه خلاف مقررات و قوانين بين‌المللي قلمداد شد، مبتلا نشود، گفت كه در اينجا برگشت‌پذيري جزو مفاد تفاهم است.
احتمال رد تفاهم در كنگره زياد نيست
واكنش ايران در صورت تاييد نشدن برجام به واكنش ديگر اعضاي 1+5 دارد
مديركل سياسي و بين‌المللي وزارت خارجه در پاسخ به اينكه در صورت بر هم خوردن تفاهم از سوي كنگره و تاييد نشدن برجام واكنش ايران چه خواهد بود؟ تصريح كرد: اول بايد اين مطلب را در نظر بگيريم كه احتمال رد كردن تفاهم در كنگره با توجه به اطلاعات موجود در اين مرحله زياد نيست. چون اگر كنگره بخواهد وتوي رئيس جمهور را نقض كند بايد دو سوم آرا را داشته باشد و با تركيب سياسي فعلي اين احتمال ضعيف است.اما اگر اين مساله اتفاق بيفتد بايد ببينيم واكنش ديگر اعضاي شوراي امنيت و 1+5 چه خواهد بود. دولت آمريكا نشان داده كه به اين تفاهم اعتقاد دارد و مدافع آن است اما اگر نتواند در داخل اجماع مورد نظر را به دست آورد بايد ديد چه راهكاري را پيش مي‌گيرد.
وي ادامه داد: اروپايي‌ها همواره مي‌گفتند اگر كنگره بخواهد اجماع را به هم بزند آنها تابع تصميمات كنگره نمي‌شوند. در عين حال بايد ديد در صورتي كه اين اتفاق بيفتد، اروپايي‌ها چه واكنشي نشان مي‌دهند. موضع ما به همه اين پارامترها بستگي خواهد داشت و الان نمي‌توان در اين‌باره صحبت كرد. مهم آن است كه تمامي ابزارهاي سياسي و حقوقي براي واكنش مناسب ايران در دسترس قرار دارد.
بعيدينژاد در مورد اينكه ممكن است در صورت به تائيد نهايي نرسيدن توافق، يك سناريو ادامه "برنامه اقدام مشترك ژنو" باشد؟ خاطرنشان كرد: اين‌ها راه‌حل‌هاي انتزاعي و احتمالي است كه صحبت كردن در مورد آنها زود است و بايد ابتدا ديد در مرحله تاييد جمع‌بندي مذاكرات در مجالس چه شرايط خاصي پيش مي‌آيد.
اين عضو تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي كشورمان در ادامه اين گفت‌وگو به تشريح ابعاد تحريم‌هاي اشاعه‌اي پرداخت و گفت: اين تحريم‌ها سه دسته‌اند؛ اول تسليحاتي، دوم صدور مواد، تجهيزات و تكنولوژي‌هاي حساس و سوم فعاليت‌هاي موشكي. براي هر يك از اين سه دسته مدت زماني در نظر گرفته شده است. محدوديت‌هاي تسليحاتي براي پنج سال خواهد بود. دوم خريد، فروش و انتقال مواد، تجهيزات و تكنولوژي‌هاي حساس كه براي دوره تفاهم است و چنان‌چه كشورها بخواهند اقلام مورد نظر در ليست از قبل تعيين شده را به ايران صادر كنند، موضوع در سطح كميسيون مشترك مطرح و تصميم‌گيري مي‌شود. البته اقلامي كه بر اساس تفاهم صورت گرفته براي راكتور اراك، فردو و نيز برخي موارد ديگر نياز داريم، به طور خودكار به ايران صادر خواهند شد. همچنين صدور اقلام موشكي به ايران بعد از دوره 8 سال انجام خواهد گرفت.
وي درباره قطعنامه 2224 در سال 2015 كه در برجام به آن اشاره شده است گفت: اين قطعنامه در رابطه با تمديد هيات كارشناسان كميته تحريم‌هاست. در اين هيات كارشناسي كه بازوي كارشناسي كميته تحريم‌ها است هشت نفر حضور دارند كه در هر دوره فعاليت اين كارشناسان تمديد مي‌شود و اين قطعنامه فعاليت آنها را تائيد مي‌كند. در شوراي امنيت به جز شش قطعنامه تحريمي، قطعنامه‌هاي ديگري هم وجود دارد كه اين يكي از آنهاست. قطعنامه‌هايي جز اين شش قطعنامه تحريم، در خصوص اجراي تحريم‌ها و كارهايي از همين نوع مثل تمديد هيات كارشناسان تحريم‌ها است، كه البته همه آنها هم با لغو شش قطعنامه اصلي لغو و بي‌اثر مي‌شوند.
مذاكرات وين تيرماه 1393 يكي از سخت‌ترين دوران مذاكراتي بود
بعيدينژاد در پاسخ به اينكه سخت‌ترين مذاكرات در اين دو سال گذشته از نظر شما كدام بوده است؟ اظهار كرد: هر مرحله از مذاكرات سختي‌هاي خود را داشته است و طبعا اين چند دور اخير مذاكرات از لوزان به بعد خيلي فشرده و سخت بود. به غير از اين مذاكرات، شايد مذاكرات وين در تيرماه سال گذشته در حالي كه يك سال از مدت مذاكرات گذشته بود، يكي از دوره‌هاي سخت بود. در آن دوره مذاكرات براي هفت ماه ديگر تمديد شد. يك بخش عمده در سختي اين برهه‌ها در مذاكرات آن بود كه در مراحل حساسي از اين دوره‌ها هنوز بر سر دو موضوع غني‌سازي و تحريم‌ها كه از اصول اساسي توافق بودند، تفاهم اساسي صورت نگرفته بود. آنها غني‌سازي را قبول كرده بودند اما اندازه و سطح آن را خيلي پايين مي‌گرفتند يا در زمينه تحريم‌ها نظرشان اين بود كه تدريجي برداشته شود و اين‌ها براي ما قابل قبول نبود. غني‌سازي و تحريم‌ها شاه كليد بحث‌هاي ما بودند. اگر طرف مقابل به آن حد متناسب مدنظر ما تن نمي‌داد و دائما چانه مي‌زدند يا نمي‌پذيرفتند كه تحريم‌ها را روز اول بردارند، وضعيتي به وجود مي‌آمد كه نمي‌شد به تفاهم چندان اميدوار بود. البته اين به معني نااميد شدن از رسيدن به تفاهم نبود چراكه مي‌ديديم دو طرف در حال تلاش هستند.
تحريم 35 ساله هواپيما با قول جان كري و پيگيري زياد ايران لغو شد
اين مذاكره كننده هسته‌اي كشورمان در پاسخ به اين پرسش كه چطور لغو تحريم خريد هواپيما كه جزء تحريم‌هاي هسته‌اي نبود در برجام آمد؟ گفت: آمريكايي‌ها همواره به ما مي‌گفتند نبايد از آنها براي لغو تحريم از خريد هواپيما كه تحريمي غير هسته‌اي محسوب مي‌گرديد انتظاري داشته باشيم، اما به خاطر برخي مسائل از جمله اينكه حتي شركت‌هاي اروپايي نيز به خاطر ساخت موتور هواپيماها در آمريكا امكان فروش هواپيما به ايران را نداشتند، اين مساله در مذاكرات از ابتدا مورد توجه هيات مذاكره‌كننده ايران بود و در همان توافق ژنو جايي را براي بحث درباره هواپيما باز گذاشتيم. آقاي كري هم در گفت‌وگوها قول داد با كشورش اين مسأله را مطرح و حل كند و واقعا هم با پيگيري زياد ايران مسأله حل شد.
وي در ادامه سخت‌ترين موضع را در بين هيات‌هاي مذاكره‌كننده 1+5، از آن هيات آمريكايي دانست و گفت: البته با مذاكرات زيادي كه صورت گرفته بود آنها هم نسبت به مواضع ما آشنايي بيشتري پيدا كرده بودند و مي دانستند كه واقعا خطوط قرمز ما كجاست.
بعيدينژاد در پاسخ به اينكه آنها به مواضع ايران آشنا نبودند يا آنها را جدي نمي‌گرفتند؟ خاطرنشان كرد: آنها بارها مواضع ما را تست كردند و در اين چارچوب مذاكرات چندين بار تمديد شد و كار به دقايق پاياني كشيده شد به اين اميد كه ايران در لحظات آخر كوتاه مي آيد، اما فهميدند كه ما در مواضع مان جدي هستيم و اين باعث شد كه درك ملموس‌تري نسبت به مواضع ايران داشته باشند. اما در مجموع بايد گفت تيم‌هاي مذاكره كننده هسته اي از همه كشورها، مذاكره كنندگاني حرفه‌اي بودند و سعي مي‌كردند اهداف كشورشان را پيش ببرند.
فرانسه در برخي موارد سرسختانه از موضع خود در مذاكرات دفاع مي‌كرد
اين مقام وزارت خارجه با اشاره به نقش فرانسه در مذاكرات اظهار كرد: فرانسه در خصوص بعضي از موضوعات مواضع اصولي و ملي خود را پيگيري مي‌كرد. البته در برخي موارد آنها سرسختانه از موضع خود دفاع مي‌كردند و همين امر تاخيرهايي را هم باعث مي‌شد ولي اينكه تصور كنيم فرانسه مثلا توافق ژنو 2 را بر هم زد واقعي نيست. فرانسه در چارچوب 1+5 و اتحاديه اروپا عمل مي‌كند و واقعيت آن است كه در مجموع يك نگاه جمعي در بين 1+5 حاكم بود.
تحريم تسليحاتي موضوعي بود كه در نهايت درباره آن تصميم‌گيري شد
وي با اشاره به لحظات پاياني مذاكرات و فضاي حاكم بر تيم‌هاي مذاكره‌كننده گفت: حدود ساعت 23 دوشنبه شب (22 تير) تقريبا همه عناصر اصلي توافق تصميم‌گيري شده بودند اما جزئياتي هنوز باقي مانده بود كه بايد در متن گنجانده مي‌شد كه بر سر همان‌ها هم بحث‌هايي ميان دو طرف وجود داشت و همين مباحث استرس‌ها را بيشتر مي‌كرد. تحريم تسليحاتي تقريبا موضوعي بود كه در نهايت بر سر آن تصميم‌گيري شده بود و مشخص شد كه اين مقوله از تحريم به محدوديت تبديل مي‌شود و مدت اين محدوديت پنج ساله است و البته اگر لازم شد، براي دريافت تسليحات شوراي امنيت مجوز صادر مي‌كند. با به دست آمدن اين فرمول در كنار چند موضوع اساسي ديگر كار تفاهم در واقع تمام شده بود.
بعيدينژاد گفت: ما احتمال مي‌داديم كه شايد همان شب، توافق اعلام شود اما خب نشد و بخشي از كار براي آخر شب و صبح باقي ماند. برخي از كارها به علاوه تنظيم بيانيه مشترك ايران و1+5 به صبح موكول شد و در نهايت ساعت 10 روز سه شنبه 23 تيرماه هيات‌هاي شركت‌كننده براي اعلام نتيجه مذاكرات به مجموعه مستقر در سازمان ملل عزيمت كردند.