پيام نفت -رسانه خبري تحليلي نفت، گاز و انرژي : رونق اقتصاد ايران با كاهش خام‌فروشي
دوشنبه، 31 فروردین 1394 - 09:23 کد خبر:34786
پيام نفت: در حالي كه رهبر معظم انقلاب در بيانات خود در اول فروردين 94، بر كليد زدن نهضت كاهش خام‌فروشي تاكيد كردند، كارشناسان با اشاره به غفلت برنامه‌ريزان اقتصاد ايران از اين موضوع، كاهش خام‌فروشي و افزايش توليد ارزش افزوده را يكي از بهترين راه‌هاي رونق‌زايي اقتصاد ايران عنوان كردند.

پيام نفت:
 


به گزارش خبرنگار جام جم، اين يك واقعيت است كه اكنون حجم بسيار زيادي از ذخاير معدني و ثروت هاي طبيعي و خدادادي ايران به كمترين قيمت به خارج صادر و پول آن صرف امور جاري دولت و كشور مي شود.

اين در حالي است كه به گفته كارشناسان مي توان با كاهش خام فروشي و انجام عمليات تبديلي و تكميلي روي اين ذخاير، سالانه ميلياردها تومان ارزش افزوده و بخصوص اشتغال ايجاد كرد.

بررسي ها نشان مي دهد انجام مراحل تكميلي جديد روي ذخاير معدني و ثروت هاي خدادادي تا 300 درصد ارزش افزوده توليد خواهد كرد و اين امر نه تنها به نفع كشور است، بلكه براي سرمايه گذاران در اين عرصه ها نيز سود قابل توجهي دربرخواهد داشت.

تحقيقات نشان مي دهد حدود 90 درصد از منابع و ثروت هاي طبيعي ايران به طور خام به خارج كشور صادر مي شود؛ البته در برخي بخش ها عمليات تكميلي و تبديلي انجام مي شود، اما اولا اين عمليات درباره حجم وسيعي از ذخاير صورت نمي گيرد و حجم آن به تناسب خام فروشي در جريان، گسترده و چشمگير نيست و ثانيا عمليات تكميلي و تبديلي چندان پيشرفته نيست و صرفا به مراحل ابتدايي بسنده مي شود.

بر اين اساس، ايران بخش عمده اي از ذخاير معدني خود را كه مهم ترين آن مس، سنگ آهن و سنگ هاي ساختماني است به طور خام صادر مي كند.

همچنين نفت، گاز و ميعانات گازي از جمله ثروت هاي طبيعي ايران هستند كه بيشتر حجم آن به طور خام به خارج كشور صادر مي شود؛ البته در صنعت نفت سرمايه گذاري هاي زيادي در بخش پالايشگاهي و پتروشيمي صورت گرفته، اما اين سرمايه گذاري ها با توجه به حجم صادرات نفت و گاز زياد نيست و همچنان خام فروشي سهم بزرگي در اين بخش ها دارد.

محمدرضا پورابراهيمي، نايب رئيس كميسيون اقتصادي مجلس شوراي اسلامي در اين باره به جام جم گفت: ما در دنيا شايد رتبه يك يا دوم از نظر ذخاير معدني و ديگر حوزه ها را داشته باشيم، اما متاسفانه همان موادي كه به عنوان مواد اوليه استخراج مي شود عينا صادر شده كه ارزش افزوده اي به آن تعلق نمي گيرد.

وي با بيان مثالي در اين مورد اظهار كرد: توده هاي سنگ ساختماني از ايران به چين و از چين به همه نقاط جهان از جمله خود ايران صادر مي شود! اخيرا چين يك شركت تجاري روي آب و در يك كشتي قرار داده و با تعبيه كارخانه، سنگ هاي خام خريداري شده از ايران را به اين كشتي براي برش منتقل مي كند و عمليات فرآوري را انجام مي دهد و بعد به ديگر كشورها از جمله خود ايران صادر مي كند. ببينيد ديگر ماجرا به چه ترتيب است.

نماينده كرمان در مجلس تصريح كرد: اين موضوع تنها درباره سنگ هاي ساختماني نيست. ايران داراي معادن غني سنگ آهن است كه مي تواند ارزش افزوده بالايي داشته باشد. درباره سنگ آهن مي توان تا 300 درصد ارزش افزوده ايجاد كرد. به اين دليل كه سنگ آهن به كنسانتره تبديل مي شود و بعد از آن به گندله و در نهايت به فولاد تبديل مي شود كه اگر همه اين مراحل در كشور انجام شود تا 300 درصد ارزش افزوده ايجاد خواهد شد. يعني به ازاي فروش هر يك ميليارد تومان سنگ آهن مي توان سه ميليارد تومان كسب درآمد داشت.

وي اضافه كرد: در ايران معادن مسي وجود دارد كه به نام مس كاتد معروف است كه رسانايي آن بسيار بالاتر از ديگر انواع مس است. اين مس به طور خام به ژاپن صادر مي شود و اين كشور بزرگ ترين محصولات مسي را كه شامل كالاهاي الكترونيكي است، توليد و مجددا به كشورهايي از جمله ايران صادر مي كند.

پتروشيمي ها هم دنبال راه معدني ها هستند

پورابراهيمي گفت: اين موضوع خام فروشي درباره پتروشيمي ها هم صدق مي كند. در صنعت نفت و گاز هم ما پله اول و دوم را بيشتر طي نكرده ايم و بيشتر روي صادرات محصولات خام مانور مي دهيم. ما بيش از اين كه بخواهيم روي صادرات محصولات خام كشور پافشاري كنيم، بايد ميزان سرمايه گذاري را افزايش دهيم و در كنار آن به دنبال انتقال تكنولوژي از كشورهاي پيشرفته باشيم.

وي در پاسخ به پرسش خبرنگار جام جم مبني بر اين كه سرمايه گذاري در امر كاهش خام فروشي بايد داخلي باشد يا خارجي، افزود: ما با سرمايه گذاران داخلي هم مي توانيم كار خود را پيش ببريم، اما اگر اين منابع از خارج از كشور نيز تامين شود جاي خشنودي دارد. اكنون هم همه شركت هاي معتبر دنيا براي بعد از رفع تحريم ها اعلام آمادگي كرده اند و اين فرصت بسيار مناسبي مي تواند باشد تا ما اقتصاد خود را تقويت كنيم و خام فروشي كشور را كاهش دهيم.

نماينده كرمان در مجلس ادامه داد: حمايت و اهميت دادن به شركت هاي دانش بنيان مي تواند بسيار به اين موضوع كمك كند؛ به اين دليل كه اين شركت ها مي توانند فناوري هاي روز را در اختيار بگيرند.

وي افزود: اين موضوع بارها از سوي رهبر انقلاب گفته شده و در مجلس نيز مطرح شده كه دولت ها بايد به اين موضوع اهميت دهند. البته دولت در حال حاضر برنامه ريزي هايي را براي كاهش خام فروشي تدوين كرده كه هنوز اعلام نشده است.

ظرفيت پالايشگاه ها خالي است

همچنين حميد حسيني، كارشناس و صادركننده فرآورده هاي نفتي و پتروشيمي به خبرنگار جام جم گفت: اگر دولت برنامه ريزي خود براي صادرات نفت خام را تغيير دهد و به جاي خام فروشي، نفت بيشتري به پالايشگاه ها تحويل دهد مي توان از محل توليد فرآورده، ارزش افزوده بسيار بالايي توليد كرد. اما اكنون ظرفيت زيادي از پالايشگاه ها خالي است.

وي افزود: همين موضوع درباره پتروشيمي ها هم وجود دارد. مثلا اكنون ما براي توليد يك ميليون تن كود اوره آمونياك در پتروشيمي ها، 9 ميليون مترمكعب گاز در يك سال مصرف مي كنيم كه فقط از محل صادرات نيمي از آن 20 ميليارد دلار درآمد داريم. حال آن كه اگر اين مقدار گاز را به صورت خام صادر بكنيم، بيش از هفت ميليارد دلار درآمد نخواهيم داشت و اين امر نشان مي دهد جلوگيري از خام فروشي تا چه حد در اقتصاد كشور و توليد ارزش افزوده تاثير دارد.

وي تصريح كرد: به اين ترتيب اگر جلوي خام فروشي را بگيريم و مثلا به جاي خام فروشي، گاز بيشتري به پتروشيمي ها بدهيم، توليد آن افزايش يافته و ارزش افزوده بيشتري توليد مي شود. اما اكنون اين كار انجام نمي شود و تحت اين نقصان تا پايان برنامه پنجم بايد توليد محصولات پتروشيمي به 120 ميليون تن مي رسيد، اما الان 70 ميليون تن است و لذا از برنامه عقب هستيم.

حسيني گفت: لذا از هر زاويه كه به موضوع نهضت جلوگيري از خام فروشي نگاه كنيد درخواهيد يافت اين امر كمك بسيار موثري به رونق و ايجاد اشتغال خواهد كرد.

ورود به صنايع پايين دستي پتروشيمي

همچنين عباس شعري مقدم، مديرعامل شركت ملي صنايع پتروشيمي به خبرنگار جام جم گفت: ما در بخش پتروشيمي براي جلوگيري از خام فروشي گاز و تبديل آن به محصول، در حال فعال كردن بيشتر صنايع پايين دستي هستيم.



وي افزود: براي اين اقدام در حال بررسي علل فعال نشدن اين صنايع هستيم و يك فهرست 12 مولفه اي دراين باره جمع آوري كرده تا مشكلات توسعه پيدا نكردن آنها را پيدا كنيم.

وي تصريح كرد: البته به نظر مي رسد تحريم و دونرخي بودن ارز بزرگ ترين موانع فعال نشدن صنايع پايين دستي پتروشيمي محسوب مي شود كه رفع آن مي تواند ارزش افزوده بالايي به دنبال داشته باشد.

كاهش خام فروشي يعني توسعه و رشد اشتغال

همچنين مهدي كرباسيان، رئيس سازمان توسعه معادن و صنايع معدني ايران (ايميدرو) به جام جم گفت: خلاصه فرمايشات رهبر انقلاب اين است كه ما بتوانيم از ظرفيت مواد معدني غني كشور حداكثر بهره برداري براي توسعه و اشتغال بكنيم.

وي افزود: برنامه هاي ما بر اين اساس است كه بتوانيم هر چه سريع تر با كمك بخش خصوصي پروژه هاي فرآوري و تبديل سنگ هاي معدني به محصولات را اجرايي كنيم.

وي اظهار كرد: در اين راستا سنگ آهن يكي از مهم ترين صادرات مواد معدني ما به صورت خام است كه براي فرآوري آن برنامه ريزي كرده ايم. بر اين اساس در سال 92 صادرات سنگ آهن خام ما 23 ميليون تن بود كه در سال گذشته به 17 ميليون تن كاهش يافت و ادعا مي كنيم تا پايان سال 95 هر آنچه سنگ آهن خام در كشور استخراج شود در داخل فرآوري شده و ارزش افزوده آن نصيب كشور مي شود.



كرباسيان افزود: همچنين برنامه مشابهي درباره زغال سنگ داريم و مي خواهيم با بهره برداري از كارخانه مربوط زغال سنگ خام صادر نكرده و از اين ماده براي توليد مواد شيميايي استفاده كنيم.

اين مقام مسئول تصريح كرد: در بخش عناصر نادر خاكي نيز كه هر يك كيلوي آن چند هزار دلار قيمت دارد، فعاليتي را آغاز كرده ايم و هفته گذشته اولين پروژه آن براي توليد 400 كيلو از اين خاك ها در بافت افتتاح شد. پروژه هاي مشابهي براي جلوگيري از خام فروشي تيتانيوم و فرآوري سنگ هاي كم عيار هم در دستور كار داريم.

مديرعامل ايميدرو افزود: معدن يكي از مهم ترين راه هاي ايجاد ارزش افزوده و اشتغال است كه تا پيش از اين كارهاي متعددي در اين حوزه انجام نشده بود كه هم دولت و هم ايميدرو بنا دارد جلوي خام فروشي را در اين حوزه بگيرد كه البته بخش خصوصي داخلي هم با آگاهي از ارزش افزوده بالاي موجود به اين بخش ورود كرده است.