پيام نفت -رسانه خبري تحليلي نفت، گاز و انرژي : گذشته حال و آينده صنعت پتروشيمي در ايران
شنبه، 29 مهر 1391 - 06:33 کد خبر:11515
در سال 1978 حدود سه ميليون تن ظرفيت توليد مواد پتروشيمي در كشور ايجاد شد تا ايران به عنوان يكي از پيشگامان صنعت پتروشيمي در اين منطقه يعني حوزهء خليج فارس قرار گيرد،


در سال 1978 حدود سه ميليون تن ظرفيت توليد مواد پتروشيمي در كشور ايجاد شد تا ايران به عنوان يكي از پيشگامان صنعت پتروشيمي در اين منطقه يعني حوزهء خليج فارس قرار گيرد، اما با شروع جنگ ايران و عراق كارهاي ساختماني اين پروژه در حالي كه بيش از 80 درصد عمليات احداث آن انجام شده بود و قرار بود در سال 1980 به بهره برداري كامل برسد نيمه تمام رها شد.
پس از ايران ساير كشورهاي منطقه به ويژه عربستان سعودي دراوايل دههء 1980 تحولي دراقتصاد صنعتي خود ايجاد كرده و به سمت تبديل نفت و گاز به فرآورده هاي پتروشيمي حركت كردند و با تاسيس واحدهاي پتروشيمي در يك رقابت گسترده با يكديگر قرار گرفتند.
افزايش تقاضا براي مواد پتروشيمي مانند كودهاي شيميايي، الياف مصنوعي، مواد پلاستيكي، كاهش منابع طبيعي، افزايش تقاضا براي كالاهاي مختلف و متنوع، توسعهء توليدات صنعتي (اتومبيل سازي، الكترونيكي و ...) افزايش تقاضا براي نفت و گاز طبيعي، گسترش فن آوري و علوم در صنعت پتروشيمي و ... به موازات يكديگر موقعيت اين صنعت را ارتقا داده و به طور كلي تقاضا بــراي مـحـصـولات متعـدد و متنـوع فرآورده هاي پتروشيمي را فزوني بخشيد.
همان طور كه اشاره شد شكل گيري توليد صنعت پتروشيمي در ايران به سال 1342 برمي گردد، زيرا بهره برداري از مجتمع پتروشيمي شيراز به عنوان اولين مجتمع پتروشيمي كشور در سال مذكور شروع به فعاليت كرد و پس از ساير واحدها وارد عرصهء توليد شدند كه تعداد اين واحدها به 26 واحد افزايش يافته، برخي از آن ها به بخش خصوصي واگذار شده است.
برابر داده هاي موجود، در سال 1368 توليد سالانهء محصولات پتروشيمي كشور معادل 4/2 ميليون تن بوده، اما در سال 1373 شش مجتمع پتروشيمي توليد خود را به مرز هفت ميليون تن افزايش داده و فرآورده ها و محصولات پتروشيمي را به بازارهاي داخلي و خارجي عرضه كردند.
بهره برداري پتروشيمي اروميه مقدار توليد را در سال 1374 به سطح 5/8 ميليون تن فزوني بخشيد. در سال 1375 با بهر ه برداري مجتمع هاي خراسان و تبريز حجم توليدات محصولات پتروشيمي كشور در مجتمع هاي 9 گانه (اراك، اروميه، اصفهان، بندر امام، تبريز، خارك، خراسان، رازي و شيراز) از مرز 10 ميليون تن فراتر رفت.
روند روبه افزايش در توليدات صنعت پتروشيمي نشان مي دهد كه حجم توليد از 4/2 ميليون تن در سال 1368 به 5/12 ميليون تن در سال 1380 رسيده كه نشان مي دهد. طي دورهء مورد بررسي به طور متوسط رشدي معادل 5/13 درصد را در پي داشته است. پيش بيني ها بر آن است كه تا پايان برنامهء چهارم توسعهء كشور ميزان توليد قابل فروش صنعت پتروشيمي به رقمي بالغ بر 57 ميليون تن فزوني يابد.
به اين ترتيب، روند فزايندهء توليدات پتروشيمي كشور بر روي تعدد و تنوع محصولات پتروشيمي تاثيرگذار بوده، به طوري كه كميت فرآورده هاي صادراتي اين صنعت از دو محصول در سال 1368 به 32 محصول در سال 1368 و سپس به 55 نوع محصول در سال 1380 فزوني يافته است.

بـا وجـود سابقه طولاني در صنعت پتروشيمي (بالغ بر 40 سال) رشد و توسعهء اين صنعت به دههء 1990 برمي گردد و طي ايـن دوران پـروژه هـاي عظيم صنعت پتروشيمي توسعهء قابل ملاحظه اي داشته اسـت. با اين وجود بخش پتروشيمي هـمچنان در سطح جهان سهم اندكي ملاحظه اي داشته است.
 سهم ايران از توليدات 570 ميليارد دلاري پتروشيمي در سطح جهان در سال85 كم تر از يك درصدبود. برمبناي گزارش هاي موجود ارزش مجموع توليدات پتروشيمي در سال 2004 به دو ميليارد دلار فزوني يافت كه حدود 5/0 درصد كل توليدات پتروشيمي جهان را در برمي گرفت.
پيش بيني ها بر آن است كه تا سال 2015 توليدات پتروشيمي ايران به 76 ميليون تن به ارزش 26 ميليارد دلار خواهدرسيد. با توجه به اين كه ايران دومين توليدكنندهء بزرگ اوپك بود و بيش از 10 درصد ذخاير قطعي نفت جهان را در اختيار دارد، امكان دسترسي فراوان به منابع توليد پتروشيمي آسان و راحت است.
توانايي ايران در خصوص توليد محصولات پتروشيمي فعلاً كشور ما را در رتبه پتروشيمي حدود 70 ميليارد دلار سرمايه گذاري منظور شده، بايد چاره انديشي براي حجم عظيم محصولات توليدي اين صنعت در دستور كار قرار گيرد تا بازدهي سرمايه گذاري هاي انجام شده از نظر اقتصادي توجيه پذير باشد.

ادامه دارد...