پيام نفت:در حالي تزريق گاز به چاه‌هاي نفتي پير ايران براي افزايش بازيافت در حداقل ممكن است، كشورهاي عربي براي احياي ميلياردها دلار از ذخاير نفتي خود روي خريد گاز ايران حساب ويژه‌اي باز كرده‌اند.
 
چاه‌هاي نفت در اغلب كشورهاي نفت خيز جهان رو به پيري مي‌روند، بنابراين همه كشورهاي توليد كننده نفت به دنبال افزايش ضريب بازيافت نفت هستند تا هر چه ديرتر اين طلاي سياه به اتمام برسد و بتوانند از اين طريق درآمدهاي بيشتري را براي كشورشان جذب كنند.

حتي برخي از اين كشورها مانند آمريكا حاضرند تا در چاه هاي نفتي خود را ببندند و از طريق واردات نفت مورد نياز خود را تامين كنند كه آمار واردات نفتي آمريكا حكايت از اين امر دارد.

153 سال از 27 اوت سال 1859 ميلادي، زماني كه نفت نخستين چاه در ايالت پنسيلوانيا آمريكا از دل زمين به بيرون فوران كرد،مي‌گذرد. نزديك به 153 سال است از اكتشاف نفت در جهان گذشته و در اين مدت مردم كشورهاي مختلف به طور مستقيم و غير مستقيم از اين منبع هيدروكربوري استفاده مي كنند.

در طول مدتي كه از اكتشاف اين ماده هيدروكربوري مي گذرد،چاه هاي نفتي در اغلب كشورهاي نفت خيز دنيا پير شده اند و ديگر نمي توانند مانند گذشته نفت توليد كنند، به اصطلاح ضريب بازيافت توليد نفت در حال كاهش است، به تبع آن ميزان توليد نفت جهان نيز در حال كاهش است.

به عنوان مثال براساس آمار و اطلاعات اداره اطلاعات انرژي آمريكا، ميزان توليد نفت كشور مكزيك و درياي شمال كاهش يافته است و از طرف ديگر سازمان كشورهاي صادر كننده نفت(اوپك) در جديدترين گزارش خود از كاهش توليد نفت كشورهاي عضو اين سازمان خبر داده است.

در اين گزارش يكي از علل كاهش توليد نفت پيرشدن چاه هاي نفتي و كاهش ضريب بازيافت ميادين نفتي عنوان شده است.

اگر چه كاهش توليد نفت در جهان موجب افزايش قيمت اين طلاي سياه مي شود، اما از طرفي براي كشورهاي توليد كننده نگراني هايي را به وجود آورده است تا مبادا اين منابع هيدروكربوري به اتمام برسد و جهان با يك بحران انرژي مواجه شود.

البته منبع هيدرو كربوري ديگري نيز در جهان كشف شده است كه شايد بتواند در آينده جانشين نفت شود، منبعي كه نامش گاز طبيعي است.

درباره تاريخچه اكتشاف گازطبيعي در جهان مي توان گفت همانطور كه آمريكا در كشف نفت پيش قدم بوده است در كشف گاز نيز همين گونه بوده است، به طوري كه كشف مخازن گاز در اواخر قرن 19 در آمريكا رخ داد اما به دليل مشكلات حمل، استفاده از گازطبيعي تا سال 1930 رونق چنداني نداشت.

اگر چه هم اكنون بيش از 80 سال است كه از اين منبع هيدروكربوري در جهان استفاده مي شود اما به جرات مي توان گفت هنوز گاز طبيعي جايگاه نفت را در سبد انرژي جهان پيدا نكرده و به قول برخي كارشناسان انرژي بسيار بعيد است تا استفاده از گازطبيعي فراگير شود.

* كشورهاي توليد كننده نفت به دنبال افزايش ضريب بازيافت

همانطور كه در بالا گفته شد آنچه كه درآينده جهان تاثير گذار است و مي تواند يك كشور را قدرتمند نشان دهد داشتن ذخاير عظيم انرژي است زيرا اين ذخاير در آينده اقتصادي و سياسي يك كشور بسيار موثر است.

به همين دليل شركت هاي بزرگ نفتي كه تجارب زيادي در زمينه اكتشاف و توسعه ميادين نفتي دارند به دنبال راه كارهايي هستند تا بتوانند ضريب بازيافت مخازن نفتي را افرايش دهند تا وضعيت توليد نفت را در جهان بهبود بخشند و مدت زمان توليد نفت در جهان را افزايش دهند.

*تزريق گاز يكي از روش هاي افزايش ضريب بازيافت است

هم اكنون از روش هاي مختلفي براي افزايش ضريب بازيافت نفت در جهان استفاده مي شود كه يكي از اين روش ها تزريق گازطبيعي به ميادين نفتي است.تزريق گاز به ميدان نفتي عملي است كه جهت جلوگيري از كاهش فشار نفت مخزن و در نتيجه تثبيت ميزان استخراج نفت از يك مخزن نفتي در طول زمان انجام مي‌شود. اين روش از دهه 1950 ميلادي در سطح بين‌المللي استفاده شده است كه به دليل كم‌هزينه بودن در مقايسه با حفر چاه‌هاي جديد مورد استقبال قرار گرفته است. در اين روش از گازهاي هيدروكربن، گازكربنيك و ازت استفاده مي‌شود. هدف نهايي از تزريق گاز تامين ضريب بازيافتي بيشتر براي مخازن نفت نسبت به روشهاي معمول است.

*كشورهاي عربي دارنده نفت هم از گاز استفاده مي كنند

به گزارش سازمان كشورهاي عربي دارنده ذخاير نفتي (OAPEC) حدود 60 درصد از ذخاير نفتي جهان در اختيار كشورهاي عربي است.

چندي پيش يك روزنامه عربي گزارش جالبي از آمار و نحوه مصرف گاز در كشورهاي عربي دارنده ذخاير نفتي منتشر كرد.

در گزارش اين روزنامه آمده است: كشور عربستان درميان كشورهاي صادر كننده نفت جايگاه نخست مصرف كننده گاز را در اختيار دارد و پس از آن كشورهاي امارات، قطر و مصر جايگاه هاي بعدي را به خود اختصاص داده اند.

اين گزارش اضافه مي كند:كشورهاي الجزاير،بحرين، ليبي،عراق و كويت نيز ديگر مصرف كنندگان گاز طبيعي در جهان هستند، علي رغم اينكه حجم زيادي از نفت را در اختيار دارند.

اين روزنامه مدعي است كشورهاي عربي كه دارنده ذخاير نفتي هستند در سال 2011 حدود 53 ميليارد متر مكعب گاز مصرف كردند كه بيشترين مورد استفاده نيز تزريق به ميادين نفتي‌شان بوده است و در مرحله بعد از اين منبع هيدرو كربوري در بخش انرژي و سوخت استفاده مي كنند.

پس از انتشار اين گزارش برخي از رسانه هاي عربي در گزارش هاي مشابهي مدعي شدند كشورهاي عربي مي توانند از منابع عظيم گازي كه در اختيار ديگر كشورهاي جهان از جمله روسيه و ايران است استفاده كنند.

*تزريق گاز ايران به چاه‌هاي نفت عربي و مرگ تدريجي چاه‌هاي وطني

هم اكنون كشورهاي عربي كه از نعمت گازطبيعي بي بهره هستند با واردات گاز از ديگر كشورها و تزريق آن به ميادين نفتي خود دوباره حجم زيادي نفت را زنده كرده و از طرفي نيز در آينده مي توانند گاز تزريق شده را براي مصرف برداشت كنند كه به نوعي به يك سود دو طرفه دست پيدا كرده اند.

از سوي ديگر به گفته مسئولان صنعت نفت و گاز كشور، ايران داراي 27 تريليون متر مكعب گاز از ذخاير كشف شده كنوني است كه احتمال دارد با كشف ميادين جديد حجم اين ذخاير افزايش يابد.

بر اساس قراردادهاي گازي كه قرار است در آينده امضا شود، حجم قابل توجهي از گاز ايران به كشورهايي همچون امارات، كويت و چند كشور ديگر عربي صادر خواهد شد.

اما نكته اي كه بايد مورد توجه قرار گيرد اين است كه چه مقدار از اين گاز كه مالكش خودمان هستيم به ميادين نفتي وطني تزريق مي شود؟

مسئولان شركت ملي نفت ايران در پاسخ به اين پرسش مي گويند: در بهترين حالت ممكن هم اكنون ميزان تزريقي گاز به ميادين نفتي افزايش يافته و به روزانه حدود 100 ميليون متر مكعب رسيده است.درصورتي كه وضعيت وخيم چاه هاي نفتي ايران نيازمند بيش از اين مقدار تزريق گاز است و اين درحالي است كه مسئولان صنعت نفت ايران ترجيح مي دهند هر متر مكعب گاز را به ميزان 35 سنت به فروش برسانند، حال آنكه در ازاي آن ميليارد ها دلار در اعماق زمين براي هميشه مدفون شود و در عوض كشورهاي عربي با پرداخت بهاي كمي در آينده صاحب ميليارد ها دلار مي شوند.

* علت آنكه گاز به ميادين نفتي تزريق نمي شود چيست؟

شايد به نظر برسد كه پاسخ به اين سوال مي تواند راه گشا باشد و بسياري از ابهامات را حل كند، اما در واقع كارشناسان مسائل انرژي و نفتي در پاسخ به اين سوال جواب هاي گوناگوني را مي دهند.

عده اي مي گويند مسئولان وزارت نفت متوجه نيستند كه چه منبع عظيمي از سرمايه درحال از بين رفتن است و به همين دليل بايد آنها را نسبت به اين موضوع آگاه كرد.

عده اي ديگر از كارشناسان مي گويند بي توجهي به اين گونه مسائل در خصوص صنعت نفت عادي است و نبايد زياد از مسئولان انتظار داشت، آنها مي گويند دولت ها كه تغيير مي كنند سعي دارند وجهه خوبي را از خود بر جاي گذارند بنابر اين به دنبال حل مسائل زود گذر هستند و اصلا به دراز مدت و توسعه نمي انديشند.

جواب اين سوال هر چه باشد مهم اين است كه يك سهل انگاري در حال به جاي گذاشتن خسارت جبران ناپذيري براي كشور است كه اگر بيش از اين ادامه پيدا كند در تاريخ ايران ثبت خواهد شد.

منبع:فارس